بسیاری از افرادی که با انواع لوله‌های فولادی سروکار دارند، همواره به‌دنبال راهی برای تشخیص لوله با کیفیت هستند. اگرچه اغلب لوله‌های باکیفیت با قیمت بالاتری عرضه می‌شوند، اما هزینه های اضافی تعمیر و نگه داری را کاهش می دهند. از‌طرفی شناسایی لوله‌های باکیفیت از لوله‌های غیراستاندارد و بی‌کیفیت چندان دشوار نیست. افراد در این عملیات باید برخی از ویژگی های اساسی لوله‌های فولادی را بررسی کنند و مقاومت آن‌ها را در برابر مواد مختلف بسنجند.
هرآنچه که باید در مورد لوله فولادی بدانید
در تولید لوله فولادی، آلیاژهای متنوعی به کار می‌روند. سپس این لوله ها طی مراحل مختلف پردازش و تولید می شوند. در نهایت اقداماتی جهت گالوانیزه کردن آن ها صورت می‌گیرد که کیفیت محصول نهایی را تا سطح قابل توجهی افزایش می‌دهد.
تولیدکنندگان مطرح و شناخته‌شده، بهترین و ایده‌آل‌ترین لوله‌های فولادی را براساس استانداردهای متفاوت تولید می‌کنند. هر یک از این استانداردها مجموعه‌ای از قوانین و پروتکل‌های از پیش تعیین شده در رابطه با طول، ضخامت و قطر داخلی لوله آهنی در انجام یک‌سری از آزمایش ها را الزامی می کنند. این استانداردها شامل موارد زیر هستند:
- استاندارد موسسه ملی به اختصار ANSI
- جامعه مهندسان مکانیک آمریکا به اختصار ASME
- انجمن تست و مواد آمریکا ASTM
- موسسه پتروشیمی آمریکا API
- استاندارد لوله‌کشی بریتیش BS
ویژگی های اساسی لوله فلزی
یکی از مهم ترین ویژگی های لوله با کیفیت، جنس آن است. به طور معمول اغلب لوله های فلزی از آلیاژ فولاد، فولاد سیاه با بیشترین درصد کربن و استنلس استیل یا فولاد ضدزنگ تشکیل شده اند.
رده لوله یکی دیگر از ویژگی های اساسی این مقاطع است. مشخصات ابعادی لوله ها از جمله ضخامت دیواره و وزن هر متر از لوله و همچنین میزان تحمل فشار لوله ها براساس رده لوله مشخص می شود. رده لوله ها به‌صورت Sch10، Sch20، Sch40، Sch60، Sch80، Sch160، Sch STD، Sch XS، Sch XXS برای لوله‌های کربن استیل و Sch5s Sch10s ،Sch40s و Sch80s برای لوله‌های استنلس استیل در نظر گرفته شده است. هرچه رده بیشتر شود، ضخامت دیواره و در نتیجه وزن آن و تحمل فشار لوله افزایش پیدا می‌کند.
روش تولید نیز از دیگر مشخصات فنی انواع لوله‌های فلزی به‌حساب می‌آید که افراد باید آن را در تشخیص لوله با کیفیت مورد توجه قرار دهند. برخی از لوله‌ها با درز و برخی دیگر بدون درز تولید می‌شوند.
از سایر ویژگی های اساسی لوله‌ها می‌توان به مقاومت آن‌ها در برابر فشار، ارتعاش و دمای بالا و همچنین مقاومت در برابر مواد شیمیایی خورنده و محیط‌های اسیدی و مرطوب، قابلیت بازیافت و دوام و استحکام بالا اشاره کرد.
انواع لوله فولادی های موجود در بازار
کارخانه های تولیدکننده لوله‌های فولادی، محصولات خود را در دو نوع درزدار یا بدون درز تولید می‌کنند. هر یک از این نوع لوله‌ها کاربرد خاصی دارند و شامل موارد زیر می‌شوند:
- لوله‌های درزدار از ورق های سیاه ساخته شده اند و از اتصال دو لبه ورق به یکدیگر به وسیله جوش یک درز در آن‌ها به وجود می‌آید. لوله‌های درزدار خود در دو نوع درز مستقیم و اسپیرال تولید می شوند که ویژگی ها و کاربرد آن‌ها با هم متفاوت است.
- لوله گازی APIیکی دیگر از انواع لوله های پرکاربرد در صنعت نفت و گاز به‌حساب می‌آید که تولید آن به‌صورت درزدار و بدون درز انجام می‌شود.
- لوله داربستی یکی دیگر از انواع لوله‌ها هستند که هم به‌صورت درزدار و هم به‌صورت بدون درز و در طول 6 متر و سایز 5 به بالا تولید شده‌اند. با توجه به اهمیت این لوله در پروژه های ساخت و ساز، توجه به شاخصه های لازم در زمان خرید لوله داربستی می تواند به عنوان نکات کلیدی برای همه مشتریان و خریداران برشمرده شود.
- لوله مبلی یکی دیگر از انواع لوله‌ها هستند که به‌صورت درزدار و با ورق‌های روغنی ساخته می‌شوند. این نوع لوله‌ها در تولید مبلمان، دوچرخه و خودرو کاربرد دارند.
- لوله جدارچاه نیز یکی دیگر از لوله‌های مستحکم است که به‌صورت درزدار تولید می‌شود.
- لوله مانیسمان یکی از پرکاربردترین انواع لوله‌های فولادی بدون درز موجود در بازار است. مشخصه بارز این نوع لوله مقاومت بالا و سطح خارجی یک‌دست به‌حساب می‌آید.
نحوه تشخیص کیفیت لوله فولادی
روش‌های بسیاری برای تشخیص لوله با کیفیت وجود دارد. در اغلب این روش‌ها باید لوله در معرض مواد شیمیایی خاص و در شرایط و محیط خاص قرار بگیرد، به همین دلیل روش‌های شناسایی لوله‌های باکیفیت در آزمایشگاه انجام می‌شوند.
تست مغناطیسی لوله فولادی
استفاده از تست مغناطیسی یک روش ساده برای شناسایی تفاوت بین لوله فولادی ضدزنگ آستینی و لوله فولادی ضدزنگ فریت معرفی شده است. در واقع لوله‌های تولیدشده از فولاد ضدمغناطیسی آستینی استحکام بالایی دارند، ولی در فشار بالا و پس از عملیات خنک‌کاری با مغناطیس خفیف به فولاد مغناطیسی قوی تبدیل می‌شوند.
مقاومت خوردگی لوله فولادی
یکی دیگر از مشخصه‌های مهم در تشخیص لوله با کیفیت، میزان مقاومت آن در برابر عوامل خورنده همچون اسید نیتریک غلیظ و اسید نیتریک رقیق است. اغلب لوله‌های فولادی به‌طور ذاتی در برابر اسید نیتریک غلیظ و اسید نیتریک رقیق مقاوم هستند. درحالی‌که سایر لوله‌های فلزی غیرآهنی یا لوله‌هایی که درصد زیادی از کربن در آلیاژ آن‌ها وجود دارد، درصورت تماس با اسید نیتریک غلیظ یا رقیق دچار خوردگی می‌شوند.
آزمایش مس سولفات لوله فولادی
آزمایش مس سولفات اسید سولفوریک برای سنجش سریع کیفیت در لوله‌های معمولی فولاد کربن و انواع لوله فولادی ضدزنگ کاربرد دارد. در این آزمایش از محلول سولفات با غلظت 5 درصد استفاده می‌شود و افراد باید قبل از انجام این آزمایش محل تست را از هرگونه روغن یا ناخالصی دیگر تمیز کنند. زیرا تمیز بودن محل آزمایش در نتیجه نهایی تشخیص لوله با کیفیت بسیار تاثیرگذار است.
در عرض چند ثانیه پس از شروع این آزمایش بر روی سطح لوله‌هایی که با فولاد کربنی درست شده‌اند، لایه‌ای از رسوب مس قرار می‌گیرد، درحالی‌که لوله‌های فولاد ضدزنگ این‌گونه نیستند.
آزمایش اسید سولفوریک لوله فولادی
آزمایش اسید سولفوریک، لوله‌های فولاد کربنی ۳۰۲، ۳۱۶، ۳۱۷ و ۳۰۴ را از هم متمایز می‌کند. در این آزمایش افراد لبه لوله را که عاری از گردوغبار است در محلول اسید سولفوریک با غلظت ۲۰ تا ۳۰ درصد و دمای 60 درجه سانتی‌گراد به مدت نیم ساعت قرار می‌دهند.
در عرض چند ثانیه پس از شروع این آزمایش، لوله‌های فولادی ۳۰۲ و ۳۰۴ در محلول اسید سولفوریک سیاه، داغ و خورده می‌شوند و حباب‌های زیادی تولید می‌کنند. درحالی‌که رنگ سایر لوله‌ها تا 15 دقیقه پس از شروع آزمایش تغییر نمی‌کند و حبابی ایجاد نمی‌شود.
راه‌های جلوگیری از خرید لوله بی کیفیت
افراد برای جلوگیری از خرید لوله بی‌کیفیت باید راه‌های زیر را در پیش بگیرند:
- لوله‌های مورد نیاز خود را از برندهای معتبر بخرند.
- استانداردهای ساخت لوله‌ها را مورد توجه قرار دهند.
- ازآنجایی‌که فرآیند گالوانیزه کردن، کیفیت لوله را افزایش می‌دهد، افراد می‌توانند برای جلوگیری از خرید لوله‌های بی‌کیفیت، نمونه‌های گالوانیزه‌شده را خریداری کنند.
- همچنین خریداران می‌توانند با کمک گرفتن از یک متخصص حوزه فولاد، لوله‌های باکیفیت را تشخیص دهند و خرید خود را طبق راهنمایی او انجام دهند.
تاثیر کیفیت لوله فولادی بر قیمت آن
قیمت لوله به عنوان یک فاکتور مهم در خرید لوله فلزی عمل می‌کند. از طرفی قیمت اغلب لوله ها تحت تاثیر عوامل مختلفی همچون سایز لوله، ضخامت و وزن آن، برند لوله، کیفیت مواد اولیه به کار رفته در تولید لوله و همچنین وضعیت بازار فولاد و نرخ ارز قرار دارد.
به‌طور طبیعی هر چه مواد به کار رفته در تولید لوله از کیفیت بالاتری برخوردار باشند، کیفیت محصول نهایی نیز بیشتر خواهد شد. در نتیجه با افزایش کیفیت لوله قیمت آن نیز افزایش پیدا می‌کند. البته توجه به این نکته ضروری است که بالا بودن قیمت این محصول تضمین کننده کیفیت آن نیست. هر لوله فولادی با هر قیمتی برای کاربرد خاصی مناسب در نظر گرفته می‌شود. قیمت لوله فولادی در انواع مختلف بسته به کیفیت و سایز و در نهایت وزن آن بسیار متفاوت خواهد بود
جمع‌بندی
امروزه تشخیص لوله با کیفیت به یک چالش برای خریداران در هنگام خرید انواع لوله‌های فولادی تبدیل شده است. زیرا انواع مختلف لوله‌ها با متریال و روش‌های متفاوتی تولید می‌شوند و بنابراین از سطوح کیفیت متفاوتی نیز برخوردارند. به طور معمول تشخیص کیفیت لوله فولادی از طریق آزمایش‌های متعددی همچون تست مغناطیسی لوله، تست مقاومت خوردگی لوله، آزمایش مس سولفات لوله و آزمایش اسید سولفوریک لوله صورت می‌گیرد.
