نزدیک به دوسوم وکلای کشور، در حدود یک دهه اخیر وکیل شدهاند. در ایران کنونی، هر روز شاهد گسترش مراجع و دعاوی تخصصی هستیم؛ مراجع کارگری، مراجع مالیاتی، مراجع ثبتی، مراجع تعزیراتی، مراجع گمرکی، مراجع صنفی، مراجع تخلفات اداری، مراجع انتظامی و دهها مرجع حل اختلاف یا رسیدگی مشابه.
به گزارش «تابناک» دعاوی سنتی حقوقی و عناوین کیفری نیز همانند کتابهای دانشگاهی آن، رشد ماهوی پیدا کردهاند. در کنار رشد و تخصصی شدن مراجع قضایی و مراجع غیرقضایی، نهاد داوری داخلی و داوری تجاری بینالمللی هم در حال گسترش بهصورت اجباری (مثل قانون پیشفروش ساختمان یا قانون بازار اوراق بهادار و یا قراردادی (عموما در قراردادهای تجاری و مشارکتها) است.
بهدلیل گستردگی موضوعات، وکلای جوان، حتی فارغالتحصیلانِ تحصیلات تکمیلی بهترین دانشگاههای کشور و رتبههای تکرقمی آزمونهای اختبار پس از اخذ پروانه وکالت، امکان، توان و دانش لازم وکالت در این حوزههای متعدد را ندارند و شاید حتی مطلع از وجود برخی از این مراجع تخصصی هم نباشند. منشأ عمده فضای محدود کسب و کار وکالت و در نتیجه کمبود درآمد وکلای جوان هم، همین فقدان دانش فنی است.
شرایط امروز جامعه حقوقی اقتضا دارد که وکالت به سمت تخصص گرایی برود و باید وکلا در زمینههای مشخص و تخصصی فعالیت کنند و هر چه دانش و توانایی وکلا بالاتر رود در انجام کار حرفهای خود موفقتر میشوند میتوانند در محاکم درخشان ظاهر شوند.تخصصی شدن وکالت و صدور گواهی وکالت تخصصی موجب بهبود معیشت وکلا و دارندگان تخصصهای حقوقی مربوطه خواهد بود و از سوی دیگر موجب ارائه خدمات حقوقی مناسب به شهروندان میشود و کسب تخصصهای حقوقی موجب ارتقاء دانش علمی و عملی وکلاء نیز خواهد گردید.
بدیهی است که وکیلی که دارای تخصص یا تخصصهای حقوقی بوده و امکان اطلاع رسانی این تخصصها رو داشته باشد، مطمئنا از لحاظ معیشتی و کسب در آمد وکالتی وضعیت بهتری نسبت به سایر وکلا که چنین تخصصهایی را ندارند، خواهد داشت. البته با توجه به تخصصی شدن دعاوی و ایجاد مجتمعهای قضایی تخصصی، تخصصی شدن حرفه وکالت امری بدیهی و ضروری است.
علی بهادری جهرمی رئیس مرکز وکلای قوه قضاییهمعتقد است تخصصی شدن وکالت موجب میشود تا مردمی که میخواهند از وکالت تخصصی استفاده کنند، بتوانند وکیل توانمند در حوزه مورد نیاز خود را به سهولت بیابند و از خدمات به شیوه تخصصی بهرهمند شوند. وکالت مانند پزشکی، حرفهای کاملا تخصصی است و وکیل قرار است از حقوق موکل دفاع کند؛ بنابراین باید اشراف کامل و تخصصی در اطلاعات داشته باشد. بعد از اینکه وکلای متخصص مشخص شوند، در وهله بعد سامانه دسترسی مردمی ایجاد خواهد شد تا مردم بتوانند به درگاه عمومی برای یافتن وکیل مراجعه کنند. این سامانه به نوعی سامانه شفافیت عملکرد برای وکلا محسوب میشود و مردم میتوانند با مراجعه به این سایت از سوابق و پروندههای یک وکیل مطلع شوند.
در برخی کشورها درباره وکالت نگاه تخصصی اعمال میشود و به هر وکیلی که در حوزه تخصصی خودش پروانه و اجازه وکالت داده میشود، اما متاسفانه در کشور ما وکیلی که پروانه وکالت پایه یک داشته باشد (وکیل پایه یک دادگستری) حق وکالت در تمام مسائل حقوقی, دادگاهها و مراجع قضایی داده میشود.
پذیرش این واقعیت که امروزه همانند تمامی علوم و مشاغل دیگر، تخصصی شدن وکالت، یک ضرورت است تنها با نگاهی کاملاً تخصصی به حقوق امکان پذیر است. به یقین، تخصصی شدن وکالت، تضمین کنندهی سلامت و امنیتِ روابط حقوقی اشخاص است. زیرا که مردم جهت حل مشکلات حقوقی خود و اخذ راهنمایی لازم در انجام معاملات و اعمال حقوقی شان، ابتدا به وکیل مراجعه مینمایند و از وکلا راهنمایی میگیرند.