بین الملل تابناک: مذاکرات هستهای ایران و غرب و آینده برجام، هنوز با ابهامات و گمانه زنیهای زیادی همراه است. برخی کارشناسان و تحلیلگران، آینده مذاکرات و گفتوگوها را مثبت نمیدانند و برخی دیگر بر این باورند با همه ابهامات، بی اعتمادیها و شکافی که وجود دارد، میتوان به آینده مذاکرات و برجام امیدوار بود، چون طرفین چارهای جز توافق ندارند.
در همین رابطه، رسانه آمریکایی نیویویرک تایمز در مطلبی به مسائل و روندهای مرتبط به مذاکرات هسته ای پرداخته و نوشته است که نشانه هایی هست از اینکه بازگشتی به توافق ۲۰۱۵ در کار نیست.
در این مطلب آمده است: مقامهای آمریکایی به اسرائیلیها هشدار داده اند، هرچند حملات مکرر به تاسیسات هستهای ایران، میتواند از نظر تاکتیکی رضایت بخش باشد، نهایتا نتایج وارونهای میدهند.
در بیست ماه گذشته، ماموران اطلاعاتی اسراییل، یک دانشمند ارشد هستهای ایران را ترور کرده و انفجارهای عمدهای را در چهار تاسیسات هستهای و موشکی ایران انجام دادند؛ به این امید که دستیابی ایران به بمب هستهای را به تاخیر اندازند. اما مقامهای اطلاعاتی اسراییل و بازرسان بین المللی میگویند که ایران به سرعت این تاسیسات را سرپا و عملیاتی کرده و اغلب هم ماشینهای پیشرفته تری نصب کرده که میتوانند با سرعتی بیشتر به غنی سازی اورانیوم بپردازند. یک مقام آمریکایی به طعنه میگوید این همان طرح "دوباره سازی بهتر Build Back Better" (اشاره به برنامه بازسازی دولت بایدن) است.
چندین مقام آمریکاییِ آشنا به گفتگوهای پشت پرده میگویند که مقامهای دولت بایدن به اسراییلیها هشدار داده اند که هرچند حملات مکرر به تاسیسات هستهای ایران ممکن است از نظر تاکتیکی، خشنودکننده باشد، نهایتا نتیجه وارونهای میدهد.
مقامهای اسراییلی این هشدار آمریکاییها را که شما تنها به بازسازی برنامه هستهای ایران، سرعت میدهید، نادیده گرفته و گفته اند که قصد کوتاه آمدن ندارند. این هم یکی از زمینههای پرشماری است که آمریکا و اسراییل بر سر منفعت دیپلماسی به جای زور، با هم اختلاف نظر دارند.
پنج ماه پیش، مقامهای شرکت کننده در گفتوگوهای وین، به احیای برجام خوشبین بودند و عمدتا بر سر متن کار هم توافق شد. اکنون با بدبینی بیشتری به وین بازمی گردند. به نظر میرسد، اکنون، آن متن مرده است و چشم انداز بایدن برای بازگشت به توافق در نخستین سال ریاست جمهوری اش و سپس دستیابی به توافقی "محکمتر و طولانی تر" کاملا رنگ باخته است.
علی باقری کنی، حتی نامی هم از گفتوگوی هستهای نمیبرد و به جای آن میگوید "گفتگو برای رفع تحریمهای غیرقانونی و غیرانسانی". آمریکاییها هم میگویند که اگر ایران در برابر گفتگوها دیوار بکشد، به گزینههای دیگر روی میآورند.
اما در داخل کاخ سفید، این روزها به این گزینه فکر میشود که آیا امکان نوعی توافق موقت وجود دارد که اورانیوم با غنای بالاتر ایران و تبدیل آن به سوخت فلزی را متوقف سازد و آمریکا هم شمار محدودی از تحریمها را آسانتر کند؟ چنین توافقی، مشکل را حل نمیکند، اما شاید فرصتی را برای گفتگو به وجود آورد و تهدیدهای اسراییل برای بمباران تاسیسات هستهای ایران را هم متوقف سازد.
خریدن زمان، شاید هم زمان زیاد، چه بسا کار کارسازی باشد. بسیاری از مشاوران بایدن تردید دارند که اعمال تحریمهای تازه بر بخشهای رهبری، نظامی و نفتی ایران – فراتر از ۱۵۰۰ تحریم ترامپ، بتواند به موفقیتی بیش از گذشته برای فشار بر ایران و تغییر رویکردش دست یابد.
همچنین گامهای شدیدی که سالهای پیش موفق برداشته بودند، اکنون چه بسا که نتیجه مورد نظر را نداشته باشند. در درون آژانس امنیت ملی و فرماندهی سایبری آمریکا، این اجماع وجود دارد که اکنون به نسبت ده سال پیش، انجام آن نوع حملات سایبری که آمریکا و اسراییل انجام میدادند، دشوارتر شده است. مقامهای کنونی و پیشین آمریکا و اسراییل گوشزد میکنند که ایرانیان از آن زمان، سپرهای دفاعی خود را بهتر کرده و نیروهای سایبری خودشان را دارند که طبق هشدار هفته گذشته دولت آمریکا، به شکل فزایندهای در داخل آمریکا فعال هستند.
در این میان، خلأ بازرسیهای بین المللی هم یک نگرانی ویژه است چرا که ایرانیها اعلام میکنند که تقریبا ۵۵ پوند اورانیوم با خلوص ۶۰ درصد دارند. به نظر میرسد منظور اصلی ایران از این کار، افزایش فشار بر غرب است.
دولت بایدن در پیوستن دوباره به برجام تاخیر کرد و دیپلماتهای اروپایی در گفتگوهای خصوصی میگویند که این تاخیر، زیانبار بود. یک مقام ارشد دولت آمریکا میگوید که در ماه ژوئن، توافق برای بازگشت به برجام "تقریبا کامل شده بود"، اما بر ما روشن شد که ایران، کار را متوقف کرده تا رییس جمهوری تازه بر سر کار بیاید.
هرچند مقامهای اروپایی میگویند که در صورت ادامه بن بست کنونی، به دنبال یک طرح B نیستند، اما در کاخ سفید، پنتاگون و وزارت خارجه آمریکا، انواع این طرح ها، از انزوای اقتصادی گرفته تا خرابکاری، مورد بررسی قرار میگیرد؛ هرچند جو بایدن در این باره گفته که فعلا نمیخواهد نظری بدهد، اسراییلیها نظر میدهند و میگویند که در حال سرعت دادن به طرحهای عملیاتی و آمادگی خود برای برخورد با تهدید نظامی هستهای ایران هستند.
شاید به نقطهای برسیم که به گفته مقامهای دولت بایدن، آنها مجبور شوند اعلام کنند که برنامه هستهای ایران پیشرفتهتر از آنی است که بتوان به توافق ۲۰۱۵ بازگشت. رابرت مالی ماه گذشته در یک کنفرانس مطبوعاتی گفت: این یک ساعت زمانی نیست، یک ساعت فن آورانه است. ممکن است به نقطهای برسیم که برنامه هستهای ایران، آنقدر به جلو رفته است که امکان بازگشت آن وجود ندارد. شما نمیتوانید یک جسد مرده را احیا کنید.