اولویت آمریکا؛ شکست روسیه‌/فرصتی برای اجرای بانکداری اسلامی/قافیه‌ای بنام حیثیتی کردن موضوعات عادی؟!

به گزارش «تابناک»؛ روزنامه‌های امروز شنبه ۱۰ اردیبهشت در حالی چاپ و منتشر شد که راهپیمایی روز جهانی قدس، نزدیک شدن به رؤیای روز‌های بدون کرونا، ناامیدی از خودروسازان و گزارش‌هایی از کارنامه فعالیت‌های نادر طالب‌زاده که روز گذشته درگذشت در صفحات نخست روزنامه‌های امروز برجسته شده است.

در ادامه تعدادی از یادداشت‌ها و سرمقاله‌های امروز روزنامه‌ها را مرور می‌کنیم:

قافیه‌ای بنام حیثیتی کردن موضوعات عادی؟!

محمد علی وکیلی طی یادداشتی در شماره امروز ابتکار با عنوان قافیه‌ای به نام حیثیتی کردن موضوعات عادی؟! نوشت: حیثیتی کردن موضوعات عادی و تبدیل آن به تابو یکی از روش‌های فرار از پاسخگویی است. عده‌ای پشت این تابو‌ها سنگر می‌گیرند و با حیثیتی کردن موضوعات نمی‌گذارند منافع ملّی از رهگذر بحث‌های منطقی و تدابیر عقلانی تامین شود.

سال‌ها پیش موضوع واردات خودروی خارجی با نظر سران قوا ممنوع شده بود و البته هم اکنون دوره ممنوعیتش تمام شده است. در دوره‌ای با درنظر گرفتن ملاحظاتی این ممنوعیت تصویب شد، اما مدتهاست که دوره این ممنوعیت و آن ملاحظات تمام شده است. حتی مجالس مختلف چندین نوبت به این موضوع ورود کرده و مصوبه‌ای علیه انحصار خودروسازی داخلی گذرانده اند. با این حال این مسئله آنچنان جنبه حیثیتی پیدا کرده که برغم مصوبات مجالس مختلف، ولی با دخالت غیر ضروری هیئت نظارت مجمع تشخیص، این مصوبات راه به جای نبرد. عده‌ای در مراکز تصمیم گیری نظام، هرگونه تغییر در مدیریت صنعت خودرو را تابو کرده اند. اصلاً مشخص نیست چرا باید نام تولیدات (مونتاژ محور) صنایع خودروی داخلی، خودروی ملّی باشد؟ چیزی به راستی ملّی است که وجه تشخّص ملت ما باشد. یعنی رنگ و بوی ایران را بدهد. مثلاً می‌توانیم هنر ملّی سخن بگوییم؛ چراکه آثاری خلق کرده‌ایم که تماماً ایرانی است و نشانه ایرانی بودن ماست و هویت ما را نشان می‌دهد. در دنیا می‌توان آن را با افتخار به همه نشان داد و با آن خود را سری میان سر‌ها دانست.

حال با این تعریف از محصول ملّی، چرا باید محصولات بی کیفیت و غیرقابل رقابت خودروساز‌های داخلی را ملّی نامید؟ چرا باید کپی درجه چندم تولیدات بی کیفیت خارجی را اینجا سرهم کرد و نامش را گذاشت خودروی ملّی و بعد هم روی آن غیرت به خرج دهیم؟! هزار مغالطه و تابو ساخته اند تا کسی جرات نکند ذره‌ای این صنعت تنبل را وارد رقابت کند؟ صنعتی که با چهل سال حمایت بی حد و حصر، بزرگ نشده، یعنی بزرگ شدنی نیست. این کشور باید از این بن بست‌ها خارج شود. باید با تصمیم‌های سخت، این بن بست‌ها را شکست دهد.

طنز قصه اینجاست که برغم ممنوعیت واردات خودرو، ولی در جدول بودجه حدود بیست و هشت هزار میلیارد تومان درآمد از محل واردات خودرو پیش بینی شده است. به عبارتی دولت بیست و هشت هزار میلیارد تومان خرج ساخته برای درآمدی که فعلاً ممنوع می‌باشد. جالب است بدانید مهلت ممنوعیت واردات خودرو اکنون پایان یافته و تداوم این ممنوعیت فاقد قانون می‌باشد. البته این تنها ابهام بودجه۱۴۰۱ نیست؛ تا لحظه نگارش این یادداشت احدی در مملکت نمیداند ارز۴۲۰۰ حذف شده یا نه. مطابق لایحه بودجه بایدحذف شده باشدولی هرمسئولی روایت خاص خودرادارد، ولی کف بازاروقیمت‌های رهاشده میگویدحذف شده، اما بخشنامه‌ها می گوید، نشده و... .

فرصتی برای اجرای بانکداری اسلامی

میثم مهرپور کارشناس و پژوهشگر اقتصاد طی یادداشتی در شماره امروز وطن امروز نوشت: در روز‌های گذشته، رئیس‌جمهور در دیداری میزبان حدود ۳۰ تن از اقتصاددانان اسلامی بود؛ دیداری که طی آن تعدادی از مدعوین این جلسه سخنان و پیشنهاداتی را مطرح و رئیس‌جمهور نیز سخنانی را در راستای لزوم ارائه پیشنهادات کاربردی برای تحقق اهداف اقتصاد اسلامی و شاخص‌های آن از جمله محو فقر مطلق و توزیع عادلانه فرصت‌ها و منابع ایراد کرد. بررسی سابقه برگزاری چنین جلساتی تحت عنوان دیدار با اقتصاددانان اسلامی در دولت سیزدهم نشان می‌دهد این جلسات مسبوق به سابقه بوده و در ماه‌های گذشته نیز جلساتی مشابه با طیف موسوم به اقتصاددانان اسلامی برگزار شده بود، موضوعی که نشان‌دهنده باور و علاقه احتمالی رئیس دولت سیزدهم به چنین نحله فکری است. موضوعی که اگر چه از سال‌های نخست پیروزی انقلاب اسلامی نیز وجود داشته، اما هرگز در عرصه عمل، اقتصاددانان این طیف جایگاهی در مقام اجرا یا نظریه‌پردازی نداشته و آنچه عمدتا مورد توجه و اجرای دولت‌های مختلف بوده، تفکرات موسوم به اقتصاد متعارف آن هم با اجرایی بسیار ضعیف و گاه وصله و پینه‌هایی ناسازگار بوده است؛ مساله‌ای که نتیجه آن را می‌توان در وضعیت امروز اقتصاد ایران مشاهده کرد. با این حال، مطالعات صورت‌گرفته در حوزه اقتصاد اسلامی، بویژه بانکداری اسلامی طی دهه‌های گذشته در کشور با جدیت و قوت ادامه داشته و بی‌شک آموخته‌ها و داشته‌های امروز ما در این حوزه بسیار غنی‌تر از سال‌های ابتدایی پیروزی انقلاب اسلامی است.

یکی از مباحث مطرح‌شده در دیدار رئیس‌جمهور با اقتصاددانان اسلامی که از سوی یکی از اقتصاددانان حاضر در این جلسه مطرح شد اجرای آزمایشی ـ یا پایلوت ـ بانکداری اسلامی به عنوان گام ابتدایی تحقق اجرای اقتصاد اسلامی در کشور است. اگر چه برخی دولت‌ها طی سال‌های گذشته در حرف و زبان، حمایت‌هایی را از ایده اقتصاد اسلامی داشته‌اند، اما در مقام عمل هرگز اتفاق مشخصی در راستای حرکت به سمت بانکداری اسلامی و به تبع آن اقتصاد اسلامی رخ نداده است. با توجه به شرایط امروز اقتصاد ایران، عزم و علاقه دولت سیزدهم در توجه به نگاه اقتصاددانان اسلامی و بلوغ کافی و عقبه مطالعاتی این طیف از اقتصاددانان، پیشنهاد جدی نگارنده به دولت محترم این است که در راستای تخصصی شدن بانکداری کشور، طرح اجرای آزمایشی بانکداری اسلامی به صورت تخصیص چند شعبه مشخص از برخی بانک‌های دولتی به این امر، یا حتی اجرای پایلوت بانکداری اسلامی در شهر، استان یا موقعیت جغرافیایی مشخصی اجرایی شود تا هم برای نخستین‌بار یک میدان اجرایی واقعی و عملیاتی برای پیاده شدن تفکرات متخصصان این حوزه در کشور فراهم شده و هم شهروندان کشور با نحوه عملکرد، ماهیت و تفاوت‌های بانکداری اسلامی با بانکداری متعارف آشنا شوند. ضمن اینکه ایجاد شعب تخصصی برای فعالیت‌هایی مشخص، اقدام شایسته‌ای است که هم با تخصصی شدن بانکداری هم‌راستا بوده و هم یکی از بانک‌های دولتی کشور از ابتدای سال جاری در حال انجام این موضوع و تاسیس و راه‌اندازی شعبی با عنوان شعب دانش بنیان برای تسهیلات‌دهی و پوشش تامین مالی فعالیت‌های دانش‌بنیان است لذا تجربه چنین ایده‌ای نیز در کشور و نظام بانکی ما وجود داشته و می‌توان این موضوع را به شعب تخصصی بانکداری اسلامی تعمیم داد. البته سیدابراهیم رئیسی، در نشست خود با اقتصاددانان اسلامی در واکنش به انتقاد‌های مختلف نسبت به عملکرد بانک‌ها، ضمن ابراز نگرانی نسبت به عملکرد بانک‌ها گفته بود امروز زمینه تأسیس بانک قرض‌الحسنه بدون ربا در کشور فراهم شده است. این در حالی است که رئیس‌جمهور محترم باید توجه داشته باشند بانکداری اسلامی صرفا محدود یا متوقف به قرض‌الحسنه نیست. طبیعتا در بانکداری اسلامی تمام خدمات و احتیاجات جامعه تحت عقود شرعی دیده خواهد شد لذا تقلیل بانکداری اسلامی به بانکداری قرض‌الحسنه خطایی است که باید از آن اجتناب شود. در خاتمه این درخواست از دولت محترم سیزدهم وجود دارد که بعد از گذشت ۴۴ سال از پیروزی انقلاب اسلامی، برای پیاده شدن بانکداری اسلامی به صاحبان این ایده اعتماد شود تا در گام دوم انقلاب اسلامی مطالعات صورت گرفته در حوزه بانکداری اسلامی از کتابخانه‌ها و مقالات، وارد میدان اجرا و عمل شود.

اولویت آمریکا؛ شکست روسیه‌

نادر کریمی‌جونی طی یادداشتی در شماره امروز  جهان صنعت با عنوان اولویت آمریکا؛ شکست روسیه نوشت: موضوع حصول توافق هسته‌ای میان ایران و ایالات‌متحده دیگر با حرارت دنبال نمی‌شود و اگر معدود موضع‌گیری‌های دیپلماتیک دو طرف انجام نشود، گمان می‌رود که احیای برجام، توافق هسته‌ای، پایان تحریم‌ها و بازگشت ایران به تعهدات هسته‌ای‌اش و یا هر نامی که بر گفتگو‌های وین گذاشته شود، متوقف شده و دو طرف از به نتیجه رسیدن آن ناامید شده‌اند. از همین‌رو است که در چند روز گذشته برخی رسانه‌های اروپایی مانند پولتیکو و یورونیوز چه از دید تحلیلگران خویش و چه از زبان دیپلمات‌های آمریکایی از توقف مذاکرات و ناکامی آن خبر داده و پیش‌بینی کرده‌اند که به زودی گفتگو‌های وین برای همیشه متوقف خواهد شد و ایالات‌متحده اهرم‌های فشار بیشتری علیه تهران به کار خواهد گرفت و در مقابل، مسوولان ایران سطح همکاری خود با آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای را به طور ملموسی کاهش خواهد بود. البته در تهران حتی شهروندان نیز دیگر با حرارت اخبار مربوط به برجام و رفع تحریم‌ها را دنبال نمی‌کنند.

از نظر شهروندان ایرانی، گفتگو‌های وین آن‌قدر طولانی شده که دیگر به نتیجه رسیدن یا نرسیدن آن هیجان‌برانگیز نیست و به همین دلیل شهروندان ایرانی ترجیح می‌دهند به زندگی معمول خود مشغول شوند و فعالیت‌های زندگی خود را معطل حصول توافق در وین ننمایند.
در عین حال نمی‌توان انکار کرد که در تهران مقامات جمهوری اسلامی ایران هنوز به حصول توافق در وین امیدوار هستند و به همین دلیل از اقدامی که باعث تضعیف توافق هسته‌ای و برجام شود پرهیز می‌کنند به عنوان مثال همکاری‌هایی که در چند ماه گذشته میان ایران و IAEA شکل گرفته و گام تهران برای اعتمادسازی محسوب می‌شد، همچنان ادامه دارد و قرار نیست متوقف شود.
از اظهارات رافائل گروسی نیز چنین برداشت می‌شود که آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای کماکان با ایران همکاری نظارتی دارد و از سطح این همکاری‌ها راضی است. این همکاری البته ممکن است تا مدت‌ها ادامه یابد، ولی توافق و نتیجه‌ای در وین حاصل نشود.

با این حال ایران تداوم همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای را در دستور کار خویش قرار داده و گمان نمی‌رود که این همکاری متوقف شود و یا سطح آن تنزل یابد. به ویژه آنکه ایران می‌داند اگر سطح همکاری با آژانس کاهش داده شود ممکن است تبعات پیش‌بینی‌نشده‌ای رخ دهد که مدیریت آن دشوار و یا غیرممکن باشد.

برای آمریکا، البته مهم‌ترین مساله برجام نیست بلکه در حال حاضر اولویت با اوکراین و جنگ آن است. گاهی این‌گونه به نظر می‌رسد که ایالات متحده در نظر دارد با شکست دادن روسیه در جنگ اوکراین، نه فقط مسکو را منزوی و آسیب‌پذیر کند بلکه حوزه‌های نفوذ روسیه در خاورمیانه (سوریه و ایران)، در قفقاز (ازبکستان و تاجیکستان) و در شرق اروپا (روسیه سفید) را تحت تسلط خویش درآورد.

در واقع ایالات متحده بر این باور است که شکست روسیه در جنگ اوکراین، مهم‌ترین پشتیبان را از ایران می‌ستاند و در این صورت ایران بی‌دفاع و آسیب‌پذیر خواهد شد. بر این پایه شکست روسیه، حتما ایران را نیز در موضع ضعیف‌تری قرار خواهد داد که در نتیجه ایران مجبور به پذیرش خواست‌های واشنگتن خواهد شد. اظهارات تکراری آنتونی بلینکن وزیر خارجه ایالات متحده در روز‌های اخیر که حاوی هیچ نکته جدیدی نبوده است نشان می‌دهد که ایالات متحده برخلاف گذشته که هر بار در مورد به پایان رسیدن زمان برای حصول نتیجه در مذاکرات هشدار می‌داد، در حال حاضر اولویت و ضرب‌الاجلی برای رسیدن به توافق در وین قائل نیست.

دقیقا همین موضع‌گیری مقامات آمریکایی، باعث می‌شود این دیدگاه تقویت شود که رهبران کاخ سفید در حال حاضر درصدد خرید زمان هستند تا تکلیف جنگ اوکراین روشن نشود و پس از آن نوبت به تعیین تکلیف توافق با ایران برسد.