احیای برجام مُرده

این روزها تهران به عنوان یکی از مراکز ثقل تحولات سیاسی و رفت و آمد دیپلماتهای جهان چون لاوروف ، بورل ، الکاظمی و ... با محوریت موضوع برجام میباشد .

برجام و سناریوهای مرتبط با آن را میتوان با دو مدل ارزیابی کرد : مدل اول همان شکست مذاکرات میباشد که نتیجه آن تشدید تنش ها در همه سطوح منطقه ای و بین المللی است که ممکن است به جنگ با عواقب نامعلوم منجر شود که اصولا طرف های مذاکرات هسته ای این مدل را نمی خواهند.

مدل دوم از سرگیری مذاکرات و حل مسئله برجام بعد از یک دوره پرتنش که به نظر میاد این رویکرد ، گزینه بازیگران و کشورهای مرتبط با برجام میباشد که همه بازیگران در حال حرکت به سمت آن میباشند .
در اینجا به اختصار به ذکر چند متغییر ، علل و عوامل مدل دوم یا همان احیای برجام پرداخته و چند نکته را یادآور میشوم :

۱ - اذعان و اگاهی غرب به دست برتر ایران در بسیاری از معادلات منطقه ای و جهانی زمینه ساز احیای برجام را بیشتر فراهم کرده است .

۲ - دیپلماسی "فعال "و " موفق " دولت آقای رئیسی در راستای تلاش برای رفع تحریم ها و همزمان تلاش برای بی اثر کردن تحریم ها .

۳- شعار انتخاباتی بایدن مبنی بر "بازگشت به توافق هسته‌ای " و حل مسئله برجام با دیپلماسی شناور .

۴ - پایان و اتمام گزینه های سیاسی بایدن در مقابل ایران و پذیرفتن واقعیتهای سیاسی .

۵ - اعتراضات اجتماعی در اروپا و امریکا و فشار زیاد بر اقتصاد این کشور ها ، بویژه در حوزه انرژی ، همزمان با آغاز جنگ روسیه و اکراین .

۶- تحریم نفت و گاز اروپا توسط روسیه . بیش از ۴۰ ٪ درصد گاز اروپا از روسیه تامین می‌شود .

۷ -اعلام بانک جهانی مبنی بر افزایش قیمت نفت حداقل تا سال ۲۰۲۴ ، بازگشت سریع نفت و گاز ایران به بازار بین المللی در قالب حل مسئله برجام را یک ضرورت اجتناب ناپذیر برای غرب کرده است .

۸ - افزایش بی سابقه قیمت انرژی که از دهه ۷۰ تا کنون بی سابقه بوده است کشورهای غربی را به سمت تضعیف سلاح تامین انرژی روسیه برای قاره اروپا و منابع جایگزین هدایت کرده است .

۹- آشنایی امریکا و ایران نسبت به نقاط قوت و ضعف همدیگر ، دلیلی بر تمایل به حل موضوع برجام می باشد .

۱۰ - به نظر میاد که اختلافات باقی مانده نیز صرفا چانه زنی هایی است که در دقیقه ۹۰ برای گرفتن امتیازات بیشتر بین بازیگران صورت میگیرد و عملا باید گفت که مسئله برجام در آینده ای نزدیک منتهی به حل شدن است .

دکتر ایرج مزارعی کارشناس روابط بین الملل