به گزارش «تابناک» به نقل از خبرگزاری صدا وسیما، کارشناسان مسائل بین الملل با حضور در برنامه گفتگوی ویژه خبری به پرسش ها درباره درخواست سازمان ملل برای لغو تحریم ها علیه ایران پاسخ دادند.
سؤال: آقای دکتر زهره وند آنچه که اتفاق افتاده است روند اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ و اینکه دبیرکل سازمان ملل در گزارش خودش خواستار برداشته شدن تحریم ها، رفع تحریمها علیه جمهوری اسلامی ایران شده است.
زهره وند کارشناس مسائل بین الملل: یک مقدمه کوتاهی را بگویم برای بینندگان که بحث ۲۲۳۱ که وقتی مطرح میشود، هدف چه است، این قطعنامه در واقع یک قطعنامهای بود برای پشتیبانی از توافق برجام و در حوزه مسائل تسلیحات متعارف هم در ۲۲ این مسئله پیش بینی شده بود و رفع شد. نکته دیگری که داریم این است که برای اینکه ببینند ۲۲۳۱ چه وضعیتی دارد و روند در موضوع برجام، پایبندی طرفین، چگونه است، هر ششماه یک بار گزارشی را در شورای امنیت ارائه میشود و مورد بررسی قرار میگیرد. طبق روال قاعدتاً بایستی ماه پیش این بررسی انجام میشد این نشست برگزار میشد به ریاست دورهای امارات. اما میبینیم که غربیها و یکسری کشورهای اروپایی یک جوری مداخله میکنند و مانع از این میشوند که نشست ماه پیش برگزار شود. آن را اهاله میدهند به روز گذشته. این هم یک نکته دیگری که ما باید داشته باشیم و به آن توجه کنیم و مسئله دیگر اینکه بحث برجام اینجا باید قاعدتاً محور مذاکرات باشد، اما میبینیم که این سه کشور متمرکز میشوند روی مباحث حاشیهای که اصلاً ارتباطی به برجام ندارد. مثل مسئله پهپاد و مسئله موشکی و فضای متشنجی را به عبارتی دامن میزنند آن هم با دعوت از سفیر اوکراین که اصلاً عضو شورای امنیت نیست در این دوره. این وضعیت میشود شرایطی که به وجود میآید خب روسیه و چین میشود گفت که بخش اصلی اعتراضی بوده اند به مواضع سه کشور آلمان، انگلیس و فرانسه و بعد نکته دیگری که در این رابطه باید گفت، گزارش آقای گوترش هم مهم بود که نماینده ایشان در این صحن ارائه میکند شامل ۲۲ تا بند و پاراگراف بوده است که جمع بندی ماجرا نشان میدهد که طرف مقابل دست شان خالی است و شرایطی که امروز اروپاییها و غربیها با آن مواجه هستند شرایطی است که اینها را در موضع انفعال قرار داده است و صحبتهایی که روز گذشته انجام شد ناظر بر همین نکته است که شرایط در سمت اروپاییها خیلی تغییر کرده است.
سؤال: آقای دکتر قادری ادامه صحبتهای دکتر زهره وند را برویم یعنی اعضای اروپایی شورا آن چیزی که دبیرکل سازمان ملل درخصوص برداشته شدن و رفع تحریمها علیه جمهوری اسلامی ایران بیان کرده است از طرف اعضای اروپایی شورا مورد توجه قرار نگرفته است ضمن اینکه تحت تأثیر جنگ اوکراین به نظر میرسد که موضع خودشان را خصمانهتر اتخاذ کرده اند و این را ببریم به سوی دعوت اوکراین در این جلسه.
محمد قادری کارشناس مسائل بین الملل: قطعنامه ۲۲۳۱ اساساً بعنوان ضامن اجرای برجام از همان ابتدا در شورای امنیت سازمان ملل متحد مصوب شد و بنا بر این بود که زمانبندیهای پیش بینی شده در این توافقنامه براساس مدلی که قطعنامه ۲۲۳۱ اعمال میکرد آن انجام شود. خب طبق این برنامه زمانبندی مهرماه سالجاری بحث تحریمهای موشکی ایرانی باید مرتفع شود و طبق قاعده هم این انجام خواهد شد. کما اینکه سال گذشته هم در مهرماه که بحث رفع تحریمهای تسلیحاتی متعارف بود آن اتفاق هم افتاد کما اینکه آن موقع هم امریکاییها تلاش کردند که مانع از این اتفاق شوند، اما باز هم این فرآیند رقم خورد. چند تا نکته مهم اینجا وجود دارد که باید به آن توجه ویژه شود. اولاً اینکه به دلیل دست برتر ایران در مباحث فنی و حقوقی که ذیل موضوعات مذاکراتی، بحث توافق برجام، بحث قطعنامه ۲۲۳۱ مطرح است، طبیعتاً دست غربیها خالی است در مواجه با این استدلالها و دست برتر فنی حقوقی جمهوری اسلامی ایران؛ بنابراین شما مشاهده میکنید که کمافی السابق هر زمان که اینها دست شان خالی است از ارائه استدلالهای فنی حقوقی سعی میکنند که اصل بازی را و اصل محتوا را به حاشیه ببرند و حواشی را به جای متن مطرح کنند کما اینکه شما الان میبینید دو روز قبل از اینکه نشست شورای امنیت برگزار شود، سه کشور اروپایی زمزمههایی را در فضای رسانهای مطرح کردند مبنی بر اینکه مخالف برداشته شدن تحریمهای موشکی هستند و بعد هم در نشست شورای امنیت این فضا را به این سمت بردند که موضوع حاشیهای به نسبت این جلسه یعنی موضوع اوکراین را بعنوان یک موضوع مورد بررسی مطرح اش کنند با دعوت از نماینده اوکراین که شما دید هم نماینده چین و هم نماینده روسیه مشخصاً موضع منفی گرفتند. نکته حائز اهمیت ماجرا این است که آقای گوترش بعنوان دبیرکل سازمان ملل متحد و ارائه دهنده گزارش فصلی در رابطه با روند اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ این بار به صراحت دارد اعلام میکند که ایالات متحده، سه کشور اروپایی باید که روند لغو تحریمها را انجام بدهند تسریع ببخشند و تأکید میکند که در زمان مورد نظر بحث تحریمهای موشکی هم باید برطرف شود. دوتا نکته هم این کنار وجود دارد این است که اساساً شرایط ایجاد شده در فضای فعلی بخش عمده آن به دلیل شکست آن فرآیندی است که غربیها با هدف بایکوت جمهوری اسلامی ایران در فضای بین المللی پیش برده بودند، اما به یکباره مواجه با این شده اند که اولاً جمهوری اسلامی ایران در منطقه خودش دست برتر را دارد هم به لحاظ فرآیندهای دیپلماتیک و روابط با همسایگان هم به لحاظ حوزه میدانی و اتفاقاتی که در منطقه غرب آسیا به ویژه درخصوص رژیم صهیونیستی دارد میافتد. از طرفی جمهوری اسلامی ایران الان دیگر عضو رسمی یک پیمان بین المللی وسیعی است به نام پیمان شانگهای. پیمانی که با وجود کشورهای عضو تقریباً نیمی از جمعیت دنیا را دارد دربر میگیرد و بزرگترین مصرف کننده و تولیدکننده انرژی در دنیا است، یعنی یک قدرت بزرگ. نکته بعدی این است که تلاش غربیها برای ایجاد یک فضای منفی در نزد افکار عمومی علیه جمهوری اسلامی ایران در معرکه اوکراین هم بی نتیجه مانده است. دو سه دلیل هم روشن دارد، یک آنها ادعا میکردند که جمهوری اسلامی ایران پهپاد و موشک دراختیار روسیه گذاشته است در فرآیند، اما هیچگونه سند و مدرکی را تا الان آنها با وجود اینکه مقامات نظامی ایران بارها و بارها تأکید کرده اند و از آنها خواسته اند آنها نتوانسته اند ارائه کنند. نکته بعدی اینکه در میدان هم آنها گرچه تلاش میکردند فضا را به سمت شکست روسیه پیش ببرند، اما با وجود اتفاقاتی ازجمله شورش گروه وایتنر این اتفاق رقم نخورده است؛ بنابراین آن چیزی که الان مشخص است این است که جمهوری اسلامی ایران برخلاف تصورات غربیها امروز نه تنها در گوشه رینگ گیر نکرده و منزوی نشده است، بلکه شما میبینید دو عضو اصلی شورای امنیت سازمان ملل میآیند وسط میدان و تمام قد از جمهوری اسلامی ایران دفاع میکنند. این به دلیل این است که تمام آن فرآیندها و نقشههایی که طراحی شده بود یکی پس از دیگری به دلیل رفتار هوشمندانه دیپلماتیک از سوی جمهوری اسلامی ایران یکی پس از دیگری با شکست مواجه شده است و ما امروز میبینیم که یک اتفاق جالب و نادر میافتد در نشست شورای امنیت و شخص آقای دبیرکل باعنوان حامی رفع تحریمهای ایران وارد عمل میشود.
سؤال: آقای دکتر زهره وند، موفقیتها و دستاوردهایی که جمهوری اسلامی ایران دارد بخشهایی را آقای دکتر قادری اشاره کردند از سوی دیگر تلاشهایی که اعضای اروپایی شورا دارند انجام میدهند بهانهها و ادعاهایی که مطرح میکنند یکی از ادعاها و بهانهها ارسال پهپاد، فکر میکنید تلاشهایی که دارد صورت میگیرد در سمت طرف اروپایی چقدر میتواند مانع از رفع تحریمهای موشکی علیه ایران باشد؟
زهره وند: مهرماه اساساً طبق آن چیزی که پیش بینی شده است تحریمهای موشکی ایران قاعدتاً باید مرتفع شود هرچند که این سه کشور از همین مقطع هم اعلام کردند که ما خواستار تداوم تحریمهای موشکی علیه ایران هستیم این یک نکته است. نکته دیگری که جناب قادری هم به آن اشاره داشتند، گزارش اقای گوترش خیلی گزارش مهمی بود که صریحاً در رفع تحریمها ازجمله تحریمهای نفتی ایران تأکید کرد. این یک سند بسیار بسیار مهمی است. فراموش نکنیم در گفتگوهای عمان پیشرفتهای خوبی اتفاق افتاد. مسئله برکناری آقای رابرت مالی نماینده ویژه امریکا در مسئله ایران و خصوصاً مسئله گفتگوها و فرستادن ایشان به مرخصی اجباری هنوز کسی پاسخ نداده است. این نشان میداد که ایران در مسیر تعامل و گفتگو با طرف مقابل و از جمله غرب و امریکا انعطاف لازم را داشته است و این گزارش آقای گوترش هم یک گوشهای به همین موضوع اشاره داشت گفت ما خواستار این هستیم که مسئله گفتگوها را که الان به یک مقطع خوبی رسیده است این ادامه پیدا کند. همکاریهای ایران با آژانس تداوم پیدا کند، یعنی چه، یعنی اینکه این مواضعی این سه کشور گرفته اند با بهانه تراشی و متمرکز شدن روی مسئله پهپاد و موشک، در واقع نشان دهنده نگرانی سازمان ملل است از روندی که نقطه امید را باز ایجاد کرده است و ۲۲۳۱ هم با هدف صیانت از توافق برجام صادر شده است و سازمان ملل و آقای گوترش به عبارتی صیانت کننده از ۲۲۳۱ است. گزارش ایشان به نظر من نقطه بسیار بسیار قابل استناد و قابل اتکایی است. صحنه این گفتگوها با پیروزی ایران همراه بود خصوصاً که دو کشور روسیه و چین امروز جلوتر از ما و تمام قد ایستاده اند و دفاع کردند. این هم یک نکته بسیار مهمی است که باید به آن توجه کرد.
سؤال: آقای رجبی محتوای جلسه شورای امنیت درباره روند اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ بفرمایید مهمترین واکنشهایی که نسبت به آن چیزی که بعنوان محتوا از این جلسه منتشر شد چه است مخصوصاً نکتهای که سازمان ملل مطرح کرده است یعنی رفع تحریمهای یک جانبه امریکا علیه ایران باید انجام شود.
رجبی خبرنگار خبرگزاری صداوسیما: بله جلسهای که برگزار شد جلسه دورهای سازمان ملل بود برای بررسی قطعنامه ۲۲۳۱ که هر ششماه یکبار براساس گزارش دبیرکل برگزار میشد. طبق تحریم و زمانبندی سازمان ملل این نشست باید در ماه قبل میلادی برگزار میشد، اما در ماه قبل میلادی رئیس شورای امنیت رئیس دورهای یکماه شورای امنیت نماینده امارات متحده عربی بود انگلیس و امریکا خیلی فشار آوردند که این جلسه در زمان ریاست امارات برگزار نشود. تلاش کردند به این ماه بیندازند. گوترش دبیرکل سازمان ملل به اینجا ارائه کرد. خیلی از موارد آن تکرار مواضع غربیها بود، اما چند نکته مثبت و خوب هم داشت از نگاه ما بحث تأکید دبیرکل سازمان ملل بود بر از سرگیری مذاکرات و اینکه باید این فضاسازی را همه طرفها انجام دهند و نکته بعدی که باز در اینجا نکته مثبتی بود که دبیرکل سازمان مطرح کرد بحث این بود که تحریمهای یک جانبه را امریکا باید بر ضد ایران لغو کند.
سؤال: بپردازیم به مهمان دعوت شده به این جلسه شورای امنیت که از طرف دیگر اعضاء مثل روسیه و چین مورد واکنش قرار گرفته است، اوکراین به این جلسه دعوت شده بود از سوی رئیس دوره شورای امنیت یعنی انگلیس.
رجبی: بله به همان دلیل که عرض کردم در پاسخ به سؤال قبلی تان، انگلیس موفق شده بود که کنترل این جلسه را خودش به دست بگیرد با این تصور که فضاسازی سیاسی را کاملاً بر ضد ایران انجام خواهد داد. اوکراین را بعنوان یک کشور غیرمرتبط با موضوع قطعنامه ۲۲۳۱ و غیرمرتبط با برجام به این نشست دعوت کرده بود. این موضوع به شدت با واکنش و اعتراض نمایندگان جمهوری اسلامی ایران، روسیه و چین روبرو شد. هر سه نماینده در سخنان جداگانهای این اقدام را غیرقانونی و غیرمرتبط دانستند و هر کدام در سخنانی توضیح دادند که اوکراین اصلاً عضو برجام نبوده است و این نشست نشست دورهای است که برای بررسی قطعنامه ۲۲۳۱ مرتبط با فعالیتهای هستهای صلح آمیز جمهوری اسلامی ایران برگزار میشود بنابراین حضور اوکراین موضوعیتی در این جلسه ندارد این اعتراضات باعث شد که مجبور کنند شورای امنیت را برای اینکه دراینباره تجدیدنظر شود. رئیس دورهای جلسه انگلیس، بحث رأی گیری برای حضور اوکراین را مطرح کرد قرار شد رأی بگیرند و رأی گرفتند راجع به ادامه حضور اوکراین در این جلسه. نکتهای که من خودم شاهد بودم و جالب بود قبل از شروع درگیری نماینده امریکا میکروفون اش را روشن کرد و از ده عضو غیر دائم خواست که حتماً به نفع اوکراین رأی بدهند. نتیجه بر این شد که چین روسیه و جمهوری اسلامی ایران مخالف حضور اوکراین بودند مزامبیک رأی ممتنع داد و بقیه نه عضو غیر دائم بعلاوه امریکا انگلیس و فرانسه به نفع و ادامه حضور اوکراین در جلسه و سخنرانی اش رأی دادند بنابراین اوکراین به خواست رئیس جلسه و امریکا در جلسه حضور پیدا کرد اگرچه غیرقانونی بود و مرتبط با موضوع جلسه نبود.
سؤال: مخالفت روسیه و چین هم در مقابل تحریمها علیه جمهوری اسلامی ایران هم در مقابل موضوع اوکراین.
قادری: اساساً این اتفاق یک اتفاق غیرقانونی بود. آنچه که الان این اتفاقاتی اینچنینی به ما یادآور میشود نشان دهنده این است که چند کشور در دنیا به صراحت قانون شکنی میکنند. حتی در نهادها و محافلی که قرار است احقاق حق صورت بگیرد، اینها رفتارهای قانون شکنانه از خودشان نشان میدهند. قلدورانه رفتار میکنند. در تمام سابقه اینها این روشن است افکار عمومی دنیا دارد این را در برابر منظر خودش میبیند. جالب توجه این است که هرگاه هم که این اتفاقات رقم میخورد اینها سعی میکنند که با تشدید حواشی موضوع را وارونه جلوه بدهند. حمایت چین و روسیه دو وجه دارد در این اتفاق این نشست، یک وجه آن این است که به هر شکل ایندو کشور بعنوان دو کشوری که از ابتدا هم در فرآیند بررسی پرونده صلح آمیز هسته ایران قاعدتاً و عموماً نگاه شان نگاه متفاوتی با غربیها بود در فرآیندهای بازههای زمانی مختلف هم این را بروز و ظهور داده اند؛ بنابراین آنها اساساً نگاه شان با سه کشور اروپایی و ایالات متحده نسبت به موضوع پرونده هستهای ایران متفاوت است. نکته بعدی که باید به آن اشاره شود این است که ما الان شاهد یک قطب بندی جدید در نظام بین الملل هستیم چیزی که به نوعی دارد نظم موجود بین المللی و هندسه قدرت در نظام بین الملل را به چالش میکشد. شما میبینید که غربیها به رهبری آمریکا مدتها است که رویکردشان را نسبت به سه کشور ایران، چین و روسیه، از نقطه نظر یک بلوک قدرت جدید دارند طراحی و ترسیم میکنند. هم در ماجرای اوکراین هم در ماجرای تعاملات شان با چین و اتفاقاتی که در رابطه با چین دارند رقم میزنند. شما شاهد بودید تم های گذشته تلاش ویژهای را کردند که بتوانند در موضوعات مختلف به ویژه موضوعاتی که مثلاً در حوزه دریای چین جنوبی موضوعات بین چین و تایوان وجود دارد و علی هذا بتوانند چین را هم درگیر یک درگیری از جنس ماجرای اوکراین بکنند. موضع شان نسبت به جمهوری اسلامی ایران هم که مشخص است. در شرایط جدید غربیها این سه کشور را در یک بلوک قدرت جدید میبینند که اینبار برخلاف گذشته هم دارای یک ساختار اقتصادی قوی است با توجه به پشتوانههایی مثل شانگهای و بیریکس و از طرفی دارای یک وزن سیاسی امنیتی متنابه در شرایط بین المللی و وزن کشی قدرتهای بین المللی است؛ بنابراین در چنین شرایطی طبیعی است که روسیه و چین یک همچنین رفتاری را از خودشان نشان دهند به ویژه اینکه ما شاهد این هستیم که عرض کردم در بخش اول عرایضم که در بسیاری از طراحیهایی که طی ماههای گذشته از سوی غربیها هم ناتو هم سه کشور اروپایی مشخصاً و آمریکا طراحیهایی که صورت دادند عموماً اینها با شکستهای پی در پی مواجه شده است و اهداف آنها محقق نشده است؛ بنابراین طبیعی است که شرایطی که ما الان با آن مواجه هستیم وزن غربی در اینکه بتوانند اهداف خودشان را پیگیری کنند به شدت کاهش پیدا کرده است و طبیعی است که فضا را به سمت تشنج، تنش و حاشیه بکشانند.
سؤال: صحبتهای دبیرکل سازمان ملل راجب به آن چیزی که در ابتدا مطرح کردیم مخالفت چین و روسیه راجب به تحریمهای ایران و همچنین راجب به حضور اوکراین، اگر راجع به این نکتهای دارید آقای دکتر زهره وند، اگر نه برویم سراغ اینکه این سه کشور اروپایی نه تنها تعهدات خودشان را در زمان اجرای برجام عملیاتی نکردند و انجام ندادند حتی زمانی که امریکا از برجام خارج شد هم تعهدات و وظایفی را که باید عمل میکردند را عمل نکردند و درحال حاضر هم مشغول بیانیه دادن علیه جمهوری اسلامی ایران هستند. با همه این تفاسیر و آن چیزی که ماحصل حضور این سه کشور اروپایی در جلسه شورای امنیت است، آیا آنها یعنی اروپاییها آماده توافق با ایران هستند؟
زهره وند: اروپاییها نشان دادند که اساساً نقشی ندارند در اجرایی کردن برجام. الان چند سال میگذرد از ۲۰۱۵ تا الان و طرف اصلی ایالات متحده بوده و هست و بعد هم نوع دیپلماسی که ایران به کار گرفته است نشان میدهد که توپ در زمین طرف مقابل است یعنی اشاره کردم من آقای رابرت مالی که الان بایستی حداقل یک توافق کوچک را با ایران اعلام میکردند در همین حد هم به او اجازه ندادند و این فرد را فرستادند به مرخصی اجباری. نکته دیگر اینکه فراموش نکنیم روسیه و چین بعنوان دو عضو دائم شورای امنیت، کماکان مترصد این هستند که از موقعیت شورای امنیت در قبال مسائلی مثل انحراف از ام پی تی، تمام قد میایستند و اینجا وقتی که میآیند درکنار ایران قوی دفاع میکنند ناظر بر این است که فعالیتهای ایران کاملاً صلح آمیز است و موضع امروز اینها برای ما یک دستاورد است. یک زمانی من در مذاکرات که خودم آنجا بودم میدیدم که طرف روسی نماینده اش جلوتر از بریتانیا علیه ایران موضع میگرفت یعنی مطالبه گری میکردند امروز یک فرآیند طی شده است و امروز میبینیم که آمریکا زده زیر میز به اصطلاح خودشان و از برجام خارج شده است از آن طرف سه کشور هم در چارچوب چهار بعلاوه یک نتوانسته اند هیچ گامی بردارند. نه ایستکس بوده نه اس پی وی، هیچکدام از اینها را در همین حد کوچک هم نتوانستند برجام را صیانت کنند و آقای گوترش در متن گزارش اش درست است که بخشهای دیگر و حاشیهای هم داشت، اما این دو سه پاراگراف بسیار مهم بود که ابراز هم نگرانی میکند و هم تأکید میکند که ما باید این دریچه را باز نگه داریم و مسئله برجام را صیانت کنیم راه بیندازیم ولازمه اش این است که غیرمستقیم برای اینکه ایالات متحده برگردد به توافق. ببینید اینکه میگویم توپ در زمین امریکا است به این خاطر است که باید او برگردد آقای گوترش تأکید میکند تحریمها و تحریمهای نفتی باید برداشته شود. این نکته بسیار مهمی است که ما باید روی آن بایستیم. حالا بحث دیگری هم هست که بحث همان دوره گذار است به اعتقاد من از این دوره گذار را عبور کرده ایم چندجانبه گری اتفاق افتاده است و الان طرف مقابل ما که غرب باشد امریکا باشد و ناتو، وضعیت بسیار پیچیدهای دارند. آقای زلنسکی را من داشتم نگاه میکردم میبینم که در تازهترین موضع اش ابراز ناامیدی میکند از پشتیبانی ناتو، امروز یا فردا فکر کنم راهی آنکارا میشود و میرود که از ظرفیت آقای اردوغان استفاده کند برای اینکه ببیند میتواند یک جوری اگر ناتو کاملاً پشت اش را خالی کرد به یک توافقی برسد با روسیه. با لابی گری آقای اردوغان و آنکارا. اینها شرایط پیچیدهای است در همین هفتهای که پیشرو داریم در نشست ولنیوس پایتخت لیتوانی در آنجا قرار است که سران ناتو بنشینند و تصمیم بگیرند که آیا میتوانند اوکراین را به ناتو وارد کنند. ورود اوکراین به ناتو یعنی بهم خوردن تعادل و توازون در سطح قاره سبز. خب این چیز وحشتناکی است. اگر قرار باشد که نپذیرند که زلنسکی تمام امیدش را به این بسته است و اقداماتی هم وعده میداد که من ضد حمله مؤثر خواهم داشت علیه نیروهای روسی، همه اش از بین رفته است روسیه سرجایش ایستاده است اهداف و مواضعی را که میخواسته گرفته است الان اینها افتاده اند به یک جوری دبه درآوردن که آقا ایران بوده است که دخالت کرده است دارد همکاریهای نظامی با روسیه دارد و تعادل را علیه ناتو به هم ریخته است با اینکه ایران همواره اعلام کرده است که ما بی طرف هستیم. ولی برای من بعنوان یک شنونده و یک ایرانی باعث مباهات است که اگر چنانچه شما این را دارید میگویید حضور ایران توانسته کل معادلات را بر علیه ناتو و غرب به هم بریزد. شما که تا دیروز منکر بودید که، عنوان میکردید که پهپادهای ایران پلاستیکی است و حرک نمیکند و چنین است و چنان است. میخواهم بگویم که این است نشان میدهد اروپاییها و ناتو از تعادل خارج شده اند وپیامدهای جنگ اوکراین هنوز در راه است و به اعتقاد من اگر اینها ترک مخاصمه را در دستور کار نگذارند در نشست هفتهای که پیشرو است نتوانند به یک نقطه مثبت برسند، ما حوادثی مثل پاریس و فرانسه را به صورت گستردهتر شاهد خواهیم بود اوضاع در غرب به هم ریخته است و به همین خاطر است که دست شان به جایی بند نیست ناگزیر که عنوان میکنند که بله حضور ایران همکاریهای نظامی ایران با روسیه توانسته است یک همچنین اتفاقاتی را شکل بدهد. بدانیم که طرف مقابل ما امروز در وضع خوبی به سر نمیبرد و ایران توانسته است در سایه مقاومت و ایستادن روی منافع ملی کشور امروز در یک ترازی حاضر و ظاهر شود که قطعاً یکی از اضلاع این معادلات جدید در روابط بین الملل خواهد بود.
سؤال: آقای دکتر قادری، امریکا و اروپایی که جمهوری اسلامی ایران را نقض قطعنامه ۲۲۳۱ متهم میکند خودش به هیچکدام از تعهدات اش عمل نکرده است چطور طرفی که عمل نکرده است به تعهدات اش طرف دیگر را انتظار دارد که تعهداتی فراتر از آن چیزی که مکتوب است و موظف است عمل کند؟
قادری: آنها اساساً رویکردشان در موضوعات اینچنینی رویکردی براساس مبنای حقوقی و قانونی رایج در نظام بین الملل نیست. با زورگویی و قلدری سعی میکنند که جو را حاکم کنند و افکار عمومی را با خودشان همراه کنند و تحت این شرایط یک فشاری را وارد کنند و طرف مقابل را مجبور کنند که منویات و خواستههای آنها را انجام دهد طبیعی است که اولاً خروج آنها در برجام در سال ۹۷ توسط دونالد ترامپ خودش مهمترین نشانه نقض برجام از سمت یکی از اعضای پنج بعلاوه یک بود کشورهای اروپایی با وجوی که یکسال جمهوری اسلامی ایران صبر کرد تا اردیبهشت ۹۸ و آنها تعهد داده بودند که اگر ایران خارج نشود یازده بند تعهد دادند که فعالیتهایی را انجام میدهند که منافع برجام را بتواند جمهوری اسلامی ایران بتواند دست پیدا کند بازهم این اتفاق نیفتاد و عهدشکنی آشکاری را ما شاهد بودیم. طبیعی است که اینها آن چیزی را که تعهد داده اند انجام نخواهند داد. یک نکتهای اینجا وجود دارد نکته اش اینجاست که ما در چنین معادلاتی همیشه براساس شرایط واقع گرایانه که در نظام بین الملل حاکم است به آن اشاره میکنیم و آن هم این است که در چنین شرایطی که عملاً یک قانونی مثل قانون جنگل در نظام بین الملل حاکم است یک کشور برای احقاق حقوق خودش تنها راهش این است که قدرتمند شود. یعنی مسلح بشود به سلاح علم، مسلح بشود به سلاح فناوری، مسلح بشود به سلاح تکنولوژیهای برتر. ببینید در همین موضوعات اخیر، مثلاً مثل رونمایی از موشک فراصوت فتاح، خب شما دیدید همین نکتهای که آقای دکتر فرمودند تکرار شد اول گفتند که دروغ است بعد گفتند اینها ماکت و پلاستیکی و اینها است بعد یواش یواش گفتند که یکسری اعضای اندیشمندان فلان کالج در انگلیس مشارکت کرده اند و نهایتاً پذیرفتند و فقط بخاطر اینکه اذعان نکنند که این یک تولید تمام ایرانی است میخواستند بگویند که مثلاً مهندسان و تکنسینهای ایرانی مثلاً با کمک غربیها این کار را انجام داده اند؛ بنابراین این فرآیندی که جمهوری اسلامی ایران طی کرده است که در موضوعات مختلف دارد خودش را در رأس قله مینشاند به معنای این است که اولاً جایگاه اش بعنوان یک قدرت منطقهای و بازیگر فعال و مؤثر در حوزه بین المللی کاملاً یک جایگاهی را ایجاد کرده است که به مرور دولتها و قدرتهای بزرگ نمیتوانند آنچنان که پیشتر اراده میکردند و حق ملت ایران را میخوردند بتوانند آن مسیر را ادامه دهند. شما میبینید در همین بحث موضوع جنگ اوکراین جمهوری اسلامی ایرانی که یک موقعی خودش را تحریم میکردند برای خرید سلاح، در چنین شرایطی میشود تعیین کننده یک معرکه یک طرف آن ناتو است و یک طرف آن روسیه بعنوان قدرت دوم نظامی در دنیا؛ و اینها مجبور میشوند به ین اذعان کنند البته به دروغ، اما در فرآیند این دروغ پردازی یک چیزی مشخص است و آن هم اینکه آنها اعتقاد پیدا کرده اند که ایران توانسته است به یک نقطهای بازدارنده برسد و معادلات را تغییر دهد. عرض کردم تحولات بین المللی خیلی از این موضوعات را یکی پس از دیگری دارد نشان میدهد هم در منطقه غرب آسیا در فرآیندهای دیپلماتیکی که جمهوری اسلامی ایران دارد انجام میدهد و ما بازگشت کشورهای عربی منطقه به تعامل با ایران اسلامی یک نکته شفاف و روشن است در این ماجرا. تحولاتی که در سرزمینهای اشغالی دارد رقم میخورد و بعد موضوعاتی که اروپا را دارد درگیر خودش میکند آقای مکرون که در پاییز ۱۴۰۱ شعار آزادی بیان و اینها جوانان انقلابی هستند در مورد اغتشاشگرهای ما میگفت الان پلیس اش بیانیه میدهد و میگوید که ما با گلهای حیوان طرف هستیم. این ادبیات متمدنترین کشور اروپایی است که خودش را در رأس کشورهای دموکراتیک و آزادیخواه در دنیا تصور میکند؛ بنابراین اینها در فضای افکار عمومی یکی پس از دیگری دارد روشن میشود و طبیعتاً این به افول آن فضای یک جانبه گرایانه غرب و به ویژه ایالات متحده دارد منتج میشود همانطور که آقای دکتر فرمودند فضا فضای گذار به دوران چندجانبه گرایی و بازگشت عقلانیت به فرآیندهای بین المللی است.
سؤال: میخواهیم راجع به ائتلاف علیه تحریمهای یک جانبه غرب علیه ایران در شورای امنیت سازمان ملل با توجه به برگزاری جلسهای که اتفاق افتاده است با حضور اعضاء صحبت کنیم. آقای دکتر زهره وند با توجه به آن چیزی که در جلسه شورای امنیت مطرح شده است یعنی معاون سیاسی دبیرکل سازمان ملل مطرح کرده است که ضروری است که همه طرفها در نزدیکترین زمان ممکن و در اسرع وقت بر سر مسائل باقی مانده توافق کنند از طرف دیگر هم نماینده چین اظهارنظر کرده است و از امریکا خواسته است که همه تحریمهای یک جانبه علیه ایران را رفع کنند. اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ در زمان پیشرو چه چشم اندازی خواهد داشت؟
زهره وند: چشم انداز ۲۲۳۱ همه اش منوط است که به طرف مقابل ما یعنی امریکا و امریکا امروز در وضعیت خوبی نیست. این اتفاقاتی که هفته گذشته افتاد و وضعیتی که الان زیرسؤال آقای بایدن در مسئله فرار از افغانستان که طرف مقابل آقای ترامپ دارد این را مطرح میکند بعد کار کشیده است به کنگره و آنجا دارند این را بحث میکنند که چه سهمی متعلق است به آقای ترامپ است در این فضاحت و چه سهمی متعلق به آقای بایدن. همین مسئله خروج از برجام را هم من مطمئن هستم آقای بایدن علیه آقای ترامپ استفاده خواهد کرد که ۲۰۱۸ یک امتیاز بسیار بالایی بود که به ایران داد یعنی خروج اش الان متهم آقای ترامپ است، امریکا است که زده زیر میز. ۲۲۳۱ قرار بود که از برجام حمایت کند پشتیبانی کند برجام الان وضع احتضار دارد حتی در حد یک توافق نیم بند کوچک هم اینها آمادگی اش را نداشته اند. حالا به این مسئله اضافه کنید که این بی اعتباری که برای آقای بایدن به وجود آمده است بسته کوکائین که کنار دفتر ایشان میگویند مربوط به پسرش و خودش پیدا شده است این هم یک فضاحت دیگری درست کرده است این را بگذارید کنار وضعیت در اوکراین که این بسیار بسیار مهم است اتفاقاتی که من میگویم در این یکماه بیست روز آینده جهان با آن مواجه خواهد بود؛ لذا ایران در تراز قدرت امروز دارد خودش را عرضه میکند ضمن اینکه ما بایر مسیر دیپلماسی را باز نگه داریم بخاطر آن چک برگشتی که الان جیب ما است یعنی برجام ما به تعهدات خودمان عمل کرده ایم کارهایی که شاید نباید میکردیم خیلی سریع انجام دادیم و مترصد این هستیم که ما به ازای آن را بگیریم که خبری نبوده است. این چک همیشه جیب ما است و نشان میدهد که طرف مقابل ما آچمز شده است یعنی سه کشور اروپایی چیزی ندارند حالا متوسل شده اند به مسئله پهپاد و مسئله موشکی و موشکی هم نشان داده است که در ادبیات بین الملل آنچه که منطق اش قابل فهم و درک است قدرت است. اینها چیزی جز قدرت قادر و حاضر به فهم آن نیستند و امروز ایران در یک ترازی است که اگر قرار باشد با این منطقه هم بخواهند با ما مذاکره کنند قطعاً ما دست بالا و دست برتر را داریم. مجموعه این روابط را شما نگاه کنید حالا مسئله پیوستن ما بعنوان عضو ثابت و دائم در شانگهای معادلات تحریمی را کاملاً بهم ریخته است تراز پرداخت خارجی ما حتی با نفت اگر بخواهیم حساب کنیم آن چه رقمی است این را شما بیایید بگذارید در نقش شانگهای و سه کشور اصلی که هند و چین و روسیه باشند که بخش مهمی از جی دی پی جهان را در اختیار دارند ما فقط با همین بخش خواسته باشیم کار کنیم قادر نیستیم که انتظارات را تأمین کنیم. یعنی فرض بفرمایید فقط با یک روسیه تنها بخواهیم کار کنیم یا با چین یا با هند این ظرفیت را ما الان نداریم پس تحریمی دیگر در کار نیست. بحث دیگری که وجود دارد مسئله کنار گذاشته شدن دلار است از معادلات، ایران روسیه و چین و هند معتقد هستند که باید با پولهای ملی کار شود حالا شما بروید برزیل را هم به این مسئله اضافه کنید رئیس جمهورش که دائم دارد میگوید که ما پیرو این هستیم که دلار را از معادلات کنار بگذاریم. مرکوسور الان دارد همین بحث را مطرح میکند کشورهای عضو در امریکای لاتین یک اتحادیه هستند این وضعیت طوفانی را دارد به پا میکند و ما باید برای این سونامی که دارد اتفاق میافتد که نتیجه چند دهه زورگویی و قلدوری و جنایتکاری است که امریکاییها و متحدان شان کرده اند و الان هم اوکراین است یک ملت را نابود کرده اند رفته است دیگر اثری از اوکراین نیست یک جامعه را ویران کرده اند به بهانه اینکه ما میخواستیم تو بیایی عضو ناتو بشوی سؤال این است که چرا عضو اتحادیه اروپایش نکردید. شما ۲۵۰، ۳۰۰ میلیارد دلار فعلاً میگویید ما داده ایم به آقای زلنسکی، این ۲۰۰ یا ۳۰۰ را میدادید به مردم اوکراین نیازی هم نبود که بروند عضو ناتو شوند ببینید چه سعادت و چه زندگی خوبی میداشتند بنابراین شما نشان میدهید که نیات شیطانی دارید و امروز با وقاحت مطرح میکنند که صحنه یکسال و نیم جنگ در اوکراین صحنه بسیار خوبی بود برای اینکه ما سلاحهای خودمان را بتوانیم تست کنیم ببینیم کدام اش کارآمد است و کدام اش کارآمد نیست یعنی به چه قیمتی به قیمت نابود کردن مردم اوکراین و حالا دنبال مقصر میگردید نه مقصر خودشان هستند که الان سرباز پیاده امریکا شده اند و از جیب مردم اروپا فرانسه آلمان و دیگران دارند این تنور ظالمانه را داغ نگه میدارند.
سؤال: ابزاری که امریکا و غرب همیشه استفاده میکرد بر علیه جمهوری اسلامی ایران میخواهم از صحبتهای آقای دکتر زهره وند چندتا وام بگیرم برای طرح پرسش بعنوان تحریم، الان اتفاقی که جدیداً افتاد، ایران در جایگاه عضو ثابت سازمان همکاری شانگهای قرارگرفت مراحلی که دارد اتفاق میافتد در روند دلارزدایی بحثهایی که مطرح بود از طرف اعضاء در نشست اخیر سران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای ماحصل کار؟
قادری: اساساً از مدتی پیش به این نکته رسیده بودیم که نقطه ماکسیمم اثرگذاری تحریمها مدتها است که تمام شده است و ما در تعاملاتی که جمهوری اسلامی ایران طی همین دو سال گذشته که با وجود اینکه آقای دولت دموکرات آقای بایدن ادعا میکرد که من فشار حداکثری ترامپ را قبول ندارم، اما در یک فضای جدیدی باعنوان فشار هوشمند آمد و همان فضاها را دوباره تکرار کرد، اما عملاً با سیاستگذاریهایی که در داخل کشور صورت گرفت در حوزه خنثی سازی و بی اثرسازی تحریم عملاً آنچه که اتفاق افتاد این بود که عملاً تحریمها آنچنان که غربی به دنبال آن بودند دیگر نمیتوانست اثر بگذارد و شما دیدید که خیلی از دولتها و کشورهای خارجی به اضافه شرکتهای اقتصادی و فعال در حوزههای بین المللی به مرور آمدند هر کدام با یک سازوکاری این تحریمهای غربیها را دور زدند که الان نمونه بارز آن اساساً رسیده اند به این نقطه که دلار را حذف کنیم از چرخه معاملات بنابراین این شرایط باضافه اینکه عرض کردم توانمندی و بالفعل شدن بسیاری از ظرفیتهای جمهوری اسلامی ایران طی همین یکی دو سال گذشته که از نقطه نظر یک قدرت منطقهای و حتی بین المللی الان دارد به جمهوری اسلامی ایران نگاه میشود این شرایط کاملاً معادله را تغییر داده است به قول معروف این جزع فزع کردن اروپاییها امریکاییها در رابطه با آنچه که به دروغ سعی میکنند برای ایران نسبت بدهند نمیدانم ایران دارد در جنگ اوکراین، ایران دارد فلان میکند، اینها به دلیل این است که نه زور تحریم دیگر میرسد نه حتی در فضاهای سیاسی امنیتی نظامی آنها قادر هستند که علیه جمهوری اسلامی ایران کوچکترین خطایی بکنند. هر روز میبینید که یک دروغی را سرهم میکنند که مثلاً فلان نفتکش را در خلیج فارس این اتفاق در موردش افتاده است. مجموعه این شرایط نشان دهنده این است که به لطف خدا و با مقاومت ملت ایران و با رهبریهای رهبر معظم انقلاب ما تقریباً این پیچ مهلک را عبور کرده ایم و با یک افق روشن در پیشرو درحال حرکت هستیم.
