این نشست همچون ادوار قبل به فعالیت‌های هسته‌ای در کره شمالی، سوریه و همچنین پیمان امنیتی اکوس می‌پردازد. بررسی پادمان‌ها در منطقه غرب آسیا از مباحث جدیدی است که به دستورکار شورا اضافه شده است.
موضوع ایران هم یکی از سرفصل‌هایی است که طبق جلسات پیشین در دستور کار شورا عنوان شده و قرار است راستی آزمایی و بازرسی فعالیت‌های اتمی ایران در پرتو قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد و اجرای توافقنامه پادمان بررسی شود.
ادعاهای گروسی درباره برنامه هسته‌ای ایران
«رافائل گروسی» مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در کنفرانس خبری پس از سخنرانی در جلسه شورای حکام آژانس، تصریح کرد که هرگونه توافق آتی بین جمهوری اسلامی ایران و غرب باید پیشرفت‌های هسته‌ای گسترده ایران از سانتریفیوژهای IR-۱ به IR-۲ و IR-۶ و از اورانیوم با درصد غنای ۳.۶۷ به اورانیوم با درصد غنای ۶۰ درصد در مقادیر زیاد را در نظر بگیرد.
گروسی علی‌رغم امیدواری به پیشرفت در مذاکرات ایران و غرب تصریح کرد که همچنان به برشماری نقض‌های ایران تنها بر اساس و پایه علمی ادامه میدهد.
اوایل امروز، گروسی به شورای حکام آژانس بین‌المللی انری اتمی گفت که ایران به افزایش ذخایر اورانیوم با درصد غنای 60 ادامه میدهد و هیچ پیشرفتی در وادار کردن به توضیح معتبر در خصوص وجود اثرات غیرقانونی از اورانیوم یافت شده در سایت‌های اعلام‌نشده هسته‌ای حاصل نشده است.
وی در خصوص دو گزارشی که به شورای حکام ارائه داده است، گفت که جمهوری اسلامی ایران علی‌رغم آن‌که سرعت غنی‌سازی اورانیوم با درصد غنای ۶۰ را کاهش داده است، اما در مجموع ذخایر اورانیوم با درصد غنای ۶۰ تهران افزایش یافته است.
قطعنامه ای علیه ایران صادر می شود؟
علی رغم اظهارات گروسی، فضای حاکم بر نشست کنونی شورای حکام که به نظر می رسد تا حدود زیادی متاثر از مذاکرات پشت پرده و محرمانه ایران و آمریکا قرار دارد، به احتمال فراوان از هرگونه قطعنامه شورا علیه ایران ممانعت خواهد کرد و انتظار می رود این دور از جلسه شورای حکام بدون صدور قطعنامه علیه ایران به کار خود پایان دهد. در واقع، آنچه همواره علاوه بر مسائل فنی در نحوه رفتار آژانس با ایران مورد نظر بوده، مسائل سیاسی بوده که در صدر آن باید به نحوه تعاملات سیاسی تهران- واشنگتن اشاره کرد.
پیش از این، «استفانی لیختنشتاین» خبرنگار مستقل مستقر در وین در پیامی در صفحه کاربری «ایکس» (توییتر سابق) به نقل از منابع دیپلماتیک وین نوشت که قرار نیست هیچ قطعنامه‌ای علیه ایران در نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی صادر نخواهد شد.
در همین رابطه، «میخائیل اولیانوف»، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی مستقر در ژنو و مذاکره‌کننده ارشد این کشور گفت که دلایل متعددی درباره اینکه جلسه شورای حکام بدون صدور قطعنامه درباره ایران برگزار می‌شود، وجود دارد.
وی همچنین در خصوص تلاش تروئیکای اروپایی و آمریکا برای تهیه یک بیانیه مشترک جهت ارائه و دریافت امضای مشترک دیگر کشور‌ها در نشست آتی شورای حکام اظهار کرد: در مورد چشم انداز بررسی 2 گزارش مدیرکل آژانس در مورد ایران توسط شورای حکام آژانس، امیدوارم کشور‌های غربی از اقدام‌های تحریک‌آمیز خودداری کنند؛ تجربه نشان میدهد که تلاش برای تصویب قطعنامه‌های ضدایرانی در شورای حکام هیچ‌گاه معنای عملی نداشته و نخواهد داشت؛ آنها فقط اقدام‌های متقابل سخت از سوی تهران را تضمین میکنند.
وی افزود: من فکر می‌کنم دلایل متعددی برای این باور که جلسه سپتامبر شورای حکام بدون قطعنامه برگزار می‌شود، وجود دارند، اما بی تردید درباره موضوع ایران اظهاراتی خواهد شد؛ می‌توانیم انتظار بیانیه‌ای از سوی آمریکا و همچنین مداخلات جمعی از تروئیکای اروپایی و اتحادیه اروپا را داشته باشیم؛ ممکن است فرمت‌های دیگری نیز وجود داشته باشد.
اولیانوف ادامه داد: معمولا بیانیه‌های کشور‌های غربی «کپی پیست» شده و حاوی فهرست بلندبالایی از شکایت‌ها و نگرانی‌ها در مورد تک تک مواردی است که جنبه‌های خاصی از برنامه هسته‌ای ایران در پارامتر‌های برجام نمی‌گنجد؛ جملاتی از این دست بیشتر جنبه تشریفاتی دارد.
وی تصریح کرد: من معتقدم نویسندگان چنین اظهاراتی به آنها برای «مصرف داخلی» نیاز دارند؛ غربی ها از طریق صدور این بیانیه تلاش می کنند تا نشان دهند که بخشی از مذاکرات درباره برجام هستند؛ من آنها را «تشریفاتی» نامیدم، زیرا اگر کشور‌های غربی واقعا تلاش می‌کردند تا برنامه هسته‌ای ایران را به پارامتر‌های اولیه برجام بازگردانند، می‌توانستند به راحتی این کار را انجام دهند؛ تنها چیزی که آنها لازم دارند، بازگشت به میز مذاکره در وین و نهایی کردن تصمیم بسته برای بازگرداندن توافق هسته‌ای است که تقریبا صددرصد به جز چند خط کامل شده است؛ متاسفانه، غرب آماده بازگشت به اقدام واقعی و مرتبط نیست؛ آنها «دیپلماسی مگافون» را ترجیح می‌دهند و در هر جلسه شورای حکام، با زحمت فراوان فهرست بلندبالایی از ادعا‌ها علیه تهران را بر می‌شمرند.
نماینده روسیه همچنین در خصوص درز گزارش‌های آژانس بیان کرد: این یک واقعیت است که گزارش‌های مدیرکل آژانس در مورد ایران به طور مداوم به عرصه عمومی درز می‌کند؛ ما و همچنین همکاران ایرانی‌مان، بار‌ها توجه دبیرخانه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را به غیرقابل قبول بودن چنین نشت‌هایی جلب کرده‌ایم و خواهان اقداماتی تا حد امکان موثر برای اطمینان از محرمانه بودن هستیم؛ متاسفانه این امر تاکنون نتیجه‌ای نداشته است.
اولیانوف همچنین در خصوص رویکرد غیر سازنده غربی‌ها درباره برجام اظهار کرد: در واقع، در طول یک سال گذشته، طرف ایرانی بار‌ها آمادگی خود را برای پایان موفقیت‌آمیز مذاکرات مورد تاکید قرار داده است؛ ما از این موضع تهران بسیار قدردانی می‌کنیم، اما مشکل این است که رویکرد سازنده ایران از سوی دولت‌های غربی به اندازه کافی پاسخ داده نمی‌شود.
وی افزود: به نظر من، آنها مرتکب یک اشتباه استراتژیک بزرگ هستند؛ احیای برجام به نفع همه است؛ احیای این توافق برای ایران به‌معنای لغو تحریم‌های آمریکا و برای دیگر شرکت کنندگان در مذاکرات وین - گامی مهم در جهت تقویت رژیم بین‌المللی منع اشاعه است؛ این امر برای منطقه خلیج فارس پیش نیاز‌هایی برای بهبود وضعیت در حوزه امنیت منطقه ایجاد می‌کند؛ هیچ جایگزین واقعی برای برجام وجود ندارد؛ موضع دولت‌های غربی غیرسازنده است و خطر تشدید غیرقابل کنترل را به دنبال دارد؛ در هر صورت، چنین سناریوی خطرناکی را نمی‌توان نادیده گرفت.
گام های مثبت ایران و آمریکا همزمان با نشست شورای حکام
روز گذشته و همزمان با آغاز نشست شورای حکام، یک رسانه آمریکایی خبر داد، دولت بایدن برای انتقال ۶ میلیارد دلار از دارایی‌های مسدودشده ایران در کره جنوبی به قطر، معافیت تحریمی صادر کرده است.
خبرگزاری آسوشیتدپرس خبر داده «دولت بایدن با ارائه معافیت تحریمی برای بانک‌های بین‌المللی به‌منظور انتقال ۶ میلیارد دلار از دارایی های مسدودشده ایران از کره جنوبی به قطر بدون واهمه از تحریم‌های آمریکا، راه را برای آزادی پنج زندانی آمریکایی که در ایران زندانی بودند، هموار کرد».
آسوشیتدپرس همچنین خبر داده به اطلاعاتی دست یافته که بر اساس آن، «آنتونی بلینکن» وزیر امور خارجه آمریکا معافیت تحریمی را اواخر هفته گذشته و یک ماه پس از اینکه مقام‌های ایرانی و آمریکایی بر سر این موضوع به توافق رسیدند، امضا کرده بود اما کنگره تا روز گذشته (دوشنبه) از این تصمیم مطلع نشده بود.
مفاد کلی توافق پیش از این اعلام شده بود و انتظار می‌رفت معافیت تحریمی بر این اساس اعلام شود اما در این اطلاعیه، برای اولین بار بود که دولت آمریکا خبر داد پنج زندانی ایرانی را بر اساس توافق با تهران آزاد می‌کند؛ با این حال نام این زندانیان اعلام نشده است.
این معافیت تحریمی به معنای آن است که بانک‌های مستقر در اروپا، منطقه غرب آسیا و همچنین آسیا برای انتقال دارایی‌های مسدودشده ایران از کره جنوبی به بانک مرکزی قطر، درگیر تحریم‌های آمریکا نخواهند شد؛ دارایی‌هایی که به‌منظور «خرید کالاهای بشردوستانه» برای ایران نگهداری خواهد شد.
انتقال ۶ میلیارد دلار از دارایی‌های ایران، بخش حیاتی در توافق تبادل زندانیان بود که بر این اساس، ماه گذشته چهار نفر از پنج جاسوس آمریکایی از زندان‌های ایران به حبس خانگی رفتند. پنجمین زندانی نیز در حال حاضر در حبس خانگی است.
پیش از این، خبرگزاری رویترز نوشته بود همزمان با انتقال ۶ میلیارد دلار از پول‌های آزاد شده ایران از بانک‌های کره جنوبی به قطر تا هفته بعد، فرایند هماهنگی برای خروج پنج جاسوس آزاد شده از زندان در ایران که اکنون در حبس خانگی به سر می‌برند و بازگشت پنج زندانی ایرانی از آمریکا به ایران آغاز خواهد شد.
آسوشیتدپرس می‌گوید به دلیل تحریم‌های متعدد آمریکا علیه بانک‌های خارجی که با ایران تعامل میکنند، چندین بانک اروپایی از مشارکت در این انتقال سر باز زدند و این معافیت تحریمی که از سوی وزارت خارجه آمریکا صادر شده است، با هدف کاهش نگرانی‌های این بانک‌ها درباره هرگونه خطر مواجه‌شدن با تحریم‌های واشنگتن است.
افراد مطلع در روند مذاکرات به آسوشیتدپرس گفته‌اند که انتظار دارند این زندانیان اوایل هفته آینده آزاد شوند.
«سیامک نمازی» در سال ۱۳۹۵ به جرم جاسوسی و همکاری با دولت آمریکا، «عماد شرقی» در سال ۱۳۹۹ به جرم جاسوسی و جمع‌آوری اطلاعات نظامی و «مراد طاهباز» در سال ۱۳۹۶ به جرم جاسوسی از مراکز حساس نظامی در پوشش محیط زیستی، هر کدام به ۱۰ سال حبس محکوم شده بودند. از دو زندانی دیگر که گفته می‌شود یک نفر از آنها زن بوده، نامی آورده نشده است.
بلینکن درباره این معافیت تحریمی نوشته است: «به‌منظور تسهیل آزادی آنها (جاسوسان آمریکایی) ایالات متحده متعهد شده است تا پنج شهروند ایرانی که در ایالات متحده حضور دارند را آزاد کند و اجازه انتقال تقریبا ۶ میلیارد دلار از وجوه مسدود شده ایران در کره جنوبی به حساب‌های محدودشده در قطر، جایی که این وجوه تنها برای تجارت بشردوستانه در دسترس است، صادر کند».
طبق اعلام وزیر امور خارجه آمریکا، این معافیت تحریمی شامل بانک‌ها و دیگر موسسات مالی در کره جنوبی، آلمان، ایرلند، قطر و سوئیس می‌شود.
بلینکن نوشته است: «معافیت‌های تحریمی شامل تراکنش‌های نهادهایی مانند شرکت ملی نفت ایران و همچنین بانک مرکزی ایران می‌شود که قبلاً مشمول جریمه شده‌اند تا وجوه مسدود شده از حساب‌های کره جنوبی به حساب‌های سوئیس و آلمان و پس از آن به حساب‌های قطر منتقل شود و از آنها برای تراکنش‌های بشردوستانه مطابق با دستورالعمل‌های کتبی دولت ایالات متحده استفاده شوند».
«ناصر کنعانی» سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران روز دوشنبه و در کنفرانس خبری هفتگی با خبرنگاران گفت: «موضوع رفع انسداد از دارایی‌های مالی ایران و موضوع تبادل زندانیان دو موضوع جدا از هم هستند و ماهیت آنها متفاوت است. در موضوع تبادل زندانیان همواره اعلام کرده‌ایم که با توجه به ماهیت انسانی موضوع، آمادگی داریم بحث تبادل زندانیان را انجام دهیم و این موضوع مدت‌ها قبل می‌توانست رخ دهد اگر طرف آمریکایی همکاری میکرد و این را به موضوعات دیگر از جمله برجام ارتباط نمی‌داد».
این دیپلمات ارشد جمهوری اسلامی ایران همچنین در مورد نحوه مصرف این دارایی‌ها توسط ایران نیز گفت: «جمهوری اسلامی ایران با این دارایی‌ها و منابع مالی رفع انسداد شده، می‌تواند تمامی کالاهای غیرتحریمی را خریداری کرده و از آن به صورت کامل استفاده کند. این مبتنی بر تفاهم صورت گرفته است و هیچ ارتباطی با موضوعات دیگری تحت عنوان غذا و دارو ندارد و اظهارات رسانه‌ای از این دست فاقد هرگونه ارزش است».
حمله جمهوری خواهان به بایدن
اعلام این خبر همانند اعلام خبر توافق در ماه گذشته، با انتقادهایی از سوی جمهوری‌خواهان مواجه شده است.
«تام کاتن» سناتور ایالت آرکانزاس که در ابراز مواضع خصمانه علیه ایران سابقه‌ای طولانی دارد، در حساب کاربری خود در شبکه اجتماعی ایکس نوشته است: «در ابتدا، جو بایدن از ۱۱ سپتامبر استفاده کرد تا از افغانستان فرار کند و حالا با پرداخت باج به بدترین کشور حامی تروریسم، به این روز بی‌احترامی می‌کند. شرم‌آور است».
«مایک فلود» قانون‌گذار جمهوری‌خواه آمریکایی نیز سیاست خارجی بایدن را «مایه ننگ» خوانده که «جایگاه آمریکا در جهان را تضعیف می‌کند».
چرا؟
تعهد به امنیت تاسیسات نفتی منطقه و کاهش سرعت غنی سازی 