به گزارش «تابناک» به نقل از روزنامه آرمان ملی، جایی که در جنگ غزه غربی‌ها، اعراب و طرفین درگیر در جنگ به دنبال رسیدن به آتش‌بسی مدت‌دار هستند که گفته می‌شد تا فرا رسیدن ماه رمضان اتفاق خواهد افتاد، اما کارشکنی‌های اسرائیل در نشستهای مختلف همچنان موجب عدم تحقق این مساله شده است. از طرف دیگر در میدان جنگ روسیه و اوکراین به نظر می‌رسد که اوکراینی‌ها توانایی لازم را برای مقابله با روس‌ها ندارند و پس از سقوط شهر استراتژیک آودیکا دیگر اوکراینی‌ها روحیه خود را از دست داده‌اند و از سوی دیگر نیز غربی‌ها حمایت عملی خود را از اوکراین برداشته‌اند. در فضایی دیگر اخیرا شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نشستی برگزار کرده و به رغم اینکه به نظر می‌رسید در آن قطعنامه یا بیانیه‌ای علیه ایران صادر شود این روند در مورد روسیه اتفاق افتاد تا برخی از نوع مواجهه و ارتباط جدید آژانس با ایران سخن بگویند. البته در این میان انتخابات پیش‌روی آمریکا نیز بر تمامی مسائل سایه انداخته و بایدن و دلتمردانش در تلاشند تا از تمامی تحولات و اتفاقات به نفع خود بهره ببرند. باید دید در روزهای پایانی سال و آغاز سال جدید تحولات بین‌المللی و منطقه‌ای چه سمت و سویی خواهد یافت. در این راستا برای بررسی تحولات بین‌المللی از جنگ غزه گرفته تا جنگ اوکراین؛ نشست اخیر شورای حکام و احتمال مذاکره ایران و آمریکا «آرمان ملی» با عبدالرضا فرجی‌راد، سفیر سابق ایران در نروژ و مجارستان و تحلیلکر مسائل بین‌الملل به گفت‌و‌گو پرداخته است که در ادامه می‌خوانید.
* با توجه به نشست اخیر شورای حکام، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که در جریان آن قطعنامه‌ای نه علیه ایران؛ اما بیانیه‌ای علیه روسیه صادر شد؛ تحلیل شما از نوع مواجهه شورای حکام و آژانس با ایران چگونه است؟
طی چند وقت اخیر آقای گروسی دو مصاحبه مبهم و خاکستری در مورد ایران انجام داد و بعد هم 3 کشور اروپایی آلمان، فرانسه و بریتانیا بیانیه نسبتا تندی دادند و در کنار آنها نیز سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا اظهاراتی مطرح کرد که نرم‌تر از اروپایی‌ها بود. اینها نشان می‌دهد که اولا یک زمینه‌ای برای گفت‌و‌گوها فراهم شده است. به ویژه اینکه بعد از مدت‌ها آقای باقری و انریکه مورا در قطر گفت‌و‌گوهایی برای اولین بار در مورد موضوع هسته‌ای داشتند که در کنار آن بحث منطقه نیز شده است. دوم اینکه آمریکایی‌ها نمی‌خواهند در حال حاضر مساله هسته‌ای ایران را تند کنند و علت این است که به اندازه کافی در خاورمیانه بحران هست. هرچند مقداری بحران کاهش پیدا کرده با توجه به اینکه در عراق فعلا مساله‌ای نیست و امیدهایی نسبت به آتش‌بس در غزه وجود دارد لذا نمی‌خواهند در کنار بحرانی که اکنون در جنگ روسیه و اوکراین وجود دارد و مقداری هم شدت دارد، همچنین بحرانی که در غزه، خاورمیانه و تنگه باب‌المندب وجود دارد بحران جدیدی ایجاد کنند و تندروی کنند، چرا که ایران نیز بالاخره واکنش نشان می‌دهد. در دوره گذشته آژانس بیانیه‌ای داد که خوشایند ایران نبود و همان باعث شد که رفت و آمد آقای گروسی به تهران با مشکل مواجه شود. بنابراین به نظر من آمریکا در حال حاضر به دنبال این است که باب مذاکره را با ایران باز کند شاید تا زمان انتخابات بتواند به یک تفاهمی برسد. در واقع قبل از جنگ غزه یک توافق یا تفاهم نانوشته بین ایران و آمریکا انجام شد و 6 میلیارد دلار آزاد شد و از آن طرف چند گروه از زندانیان آزاد شدند و مقداری فروش نفت ایران بیشتر شد، اما جنگ غزه این روند را مختل کرد. الان تصور می‌کنم که دو طرف به این نتیجه رسیده‌اند که روند سابق را ادامه دهند. آن موقع نیز اگر صحبتی بود این بود که دنباله این گفت‌و‌گوها ادامه داشته باشد. حال این وقفه‌ای که ایجاد شده کار را عقب انداخت، اما من فکر می‌کنم با این مذاکراتی که در قطر هم انجام شده شاید زمینه‌ای برای توافق بیشتر باشد.
* طی نشست اخیر شورای حکام آقای اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی به گفته خود درخواست‌های که از طرفین غربی داشته اعلام کرده به مذاکرات رفع تحریم‌های ایران بازگردند؛ اما مسلم است که غربی‌ها دیگر به برجام 2015 باز نخواهند گشت و شروط جدیدی مطرح خواهند کرد قطعا با مقاومت ایران روبه‌رو خواهد شد؛ اساسا این روند باعث نمی‌شود که احتمال توافق یا تفاهم با چالش‌هایی مواجه شود؟
آن تفاهم که پیش از جنگ غزه تا حدی اتفاق افتاد صرفا برای کاهش تنش بود و برای برجام و مساله هسته ای نبود و صرفا برای این بود که تنش پایین بیاید و در این راستا امتیازاتی به ایران دادند. امتیازاتی هم که ایران داد کاهش تنش در منطقه بود، اما آنچه شما مطرح می‌کنید بحث گفت‌و‌گوهای هسته‌ای است و اینکه آیا می‌توان برجام را احیا کرد یا نمی‌شود. لذا به هیچ نحوی نمی‌توان گفت که نمی‌شود، اما کار سخت شده و آقای اولیانوف هم که می‌گوید بیاید به برجام بازگردیم دلش نمی‌خواهد بین ایران و آمریکا مذاکراتی صورت بگیرد و اتفاقا در مصاحبه خود نیز گفت که ما نگران برنامه هسته‌ای ایران هستیم، اما می‌خواهد بگوید ماهم هستیم و آماده‌ایم در گفت و گوها شرکت کنیم. اما در عین حال نیز می‌داند که کار گفت‌و‌گوها در رابطه با برجام کار سختی است. لذا همانطور که گفته شد بازگشت طرفین به برجام کار سختی است و باید مسائل غنی سازی ایران و 120 کیلوگرم اورانیوم ایران حل شود تا بیاید و به 3.67 برسد. در نتیجه یا به توافق می‌رسند و امتیازات خیلی بزرگی به ایران می‌دهند یا تغییراتی در آن اعمال می‌کنند. نباید که همان برجام اجرا شود مهم این است که گفت‌و‌گوها آغاز شود که طی آن یا دو طرف امتیازاتی به یکدیگر می‌دهند و یا اینکه در خود برجام دستکاری می‌کنند و تغییراتی صورت می‌دهند، اما آنچه از قبل از جنگ غزه فهمیدیم دو طرف ایرانی و آمریکایی به این نتیجه رسیده بودند که میزان غنی‌سازی کم و رقیق بشود، ایران بالای 60 درصد نرود و تنش در منطقه کاهش بیاید و آنها نیز در مرحله اول امتیازاتی بدهند. هر چند که مرحله دوم و سومی هم پیش‌بینی شده بود که گفت‌و‌گوها دنبال شود که ببیند به کجا می‌رسند. آنچه مسلم است آقای بایدن، کاخ سفید و وزارت خارجه آمریکا به این نتیجه رسیده بودند که نمی‌توانند تا انتخابات تمام مسائل خودشان را با ایران در ارتباط با هسته‌ای تمام کنند و قضیه را ببندند؛ اما می‌توانند مسائل را کاهش دهند تا توافقاتی صورت بگیرد.
* بسیاری بر این باورند که آمریکایی‌ها به این دلیل نمی‌توانند در قبال مساله هسته‌ای ایران تصمیم‌گیری قطعی داشته باشند که هنوز مشخص نیست که چه کسی ریاست دولت بعدی آمریکا را خواهد داشت؛ با توجه به اینکه بازهم شاهد رقابت بایدن و ترامپ خواهیم بود اساسا این مساله چه میزان روی مساله هسته‌ای ایران تاثیرگذار خواهد بود؟
من معتقدم که اگر کسی سخنرانی بیش از یک ساعت آقای بایدن که روز جمعه در کنگره انجام شد را به طور کامل گوش داده باشد نشان می‌دهد که اینطور هم نیست که ما تصور می‌کردیم ترامپ شانس بالایی برای انتخاب شدن دارد. بایدن بدون اینکه به کاغذ نگاه کند و تپق بزند و حواس‌پرتی داشته باشد یک ساعت و اندی خیلی منظم درباره همه چیز صحبت کرد. به ویژه چیزهایی مثل مالیات‌ها، بهداشت، آموزش و ... که مردم آمریکا دوست دارند. لذا هر کسی آن سخنرانی را نگاه کرده و گوش داده باشد می‌فهمد که نباید قضاوت عجولانه کرد. الان تصور خود من این است که اگر بایدن در این 7، 8 ماهی که تا انتخابات مانده بتواند همینطور از نظر جسمی خود را بکشد شانس پیروزی 50-50 است. بنابراین اگر بتواند با ایران هم به توافق برسد می‌توانند در رالی انتخاباتی شعار دهد که دیدید ما با توافقی که انجام دادیم اجازه ندادیم ایران به بمب هسته‌ای برسد و از این صحبت‌هایی که همیشه می‌کردند. لذا برای انتخابات آقای بایدن مفید است که به ایران به یک توافق خوب برسد. هر چند که اگر هم نتواند علاقه‌مندند که با ایران تنش را کاهش دهند چون در نزدیکی انتخابات دوست ندارند که تنش بالا برود. چون تنش خود باعث می‌شود که جمهوری خواهان به ویژه ترامپ به بایدن حمله کند که شما به ایران امتیاز و پول دادید. از طرفی هم ممکن است که قیمت نفت بالا برود و بالا رفتن قیمت نفت طبیعتا باعث می‌شود که قیمت بنزین در آمریکا بالاتر برود و در نهایت به ضرر آقای بایدن شود.
*مسائل خاورمیانه و به طور مشخص جنگ غزه از یکسو و ماجرای جنگ روسیه و اوکراین نیز از سوی دیگر بر انتخابات آمریکا سایه انداخته که ترامپ از این دو مساله استفاده خواهد کرد؛ از دیدگاه شما تا موعد انتخابات رویکرد دولت آمریکا در خصوص این بحران‌های جاری چه خواهد بود؟
البته باید گفت که در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا مسائل سیاست خارجی اهمیت چندانی ندارد و دسته چندم است.و مسائل اقتصادی، داخلی ، بهداشتی و آموزشی و امنبت در درجه اهمیت بالاتری قرار دارند، اما در ارتباط با غزه بایدن رای یکسری نیروهای بومی را به جهت کشتار اسرائیل از دست خواهد داد، اما حرف دارد برای گفتن که ما از اسرائیل حمایت کردیم و می‌تواند حمایت لابی‌های صهیونیستی را داشته باشد. اما در خصوص اوکراین با حمله ترامپ روبه‌رو خواهد شد. حالا هم که بایدن محکم ایستاده که به قول خودش شاخ روسیه را بشکند و در سخنرانی روز جمعه خود نیز همین را مطرح کرد. لذا این مسائل هم مطرح می‌شود، اما جایی در انتخابات آمریکا نخواهد داشت.
*اخیرا تحولات جدیدی در حوزه جنگ اوکراین و روسیه رخ داده و طبق گفته رسانه‌ها کره شمالی کمک‌هایی را به روسیه داشته و از طرف دیگر نیز مکرون تلویحا از اوکراین حمایت کرده بود و خواهان حمایت ناتو از این کشور شده بود؛ از دیدگاه شما این تحولات چگونه و به نفع کدام یک از طرفین پیش می‌رود؟
این اظهارات اخیر صرفا نوعی دلگرمی دادن به اوکراین است.و در واقع وقتی روسیه شهر استراتژیک آودیکا را گرفت روحیه اوکراینی‌ها از دست رفت و افسران اوکراینی روحیه خود را باختند و نیرو کم آوردند و از آن طرف روحیه روس‌ها بالا رفت. لذا آن چیزی که اروپا انجام می‌دهد بخشی تبلیغات است و آنچه آقای مکرون اعلام کرده بخشی تبلیغات برای روحیه دادن به زلنیسکی و سربازران اوکراینی است، چراکه نمی‌خواهند روس‌ها در این قضیه دست بالا را پیدا کنند . به ویژه که آن 60 میلیارد دلار آمریکایی هم تصویب نشده است. آنچه مسلم است الان روسیه دست برتر را دارد و غرب هم فعلا نمی‌تواند کاری کند. حال به این در و آن در می‌زنند که سلاح جدید به اوکراین برسانند. من فکر می‌کنم چون اوکراین از درون در حال خالی شدن است نمی‌تواند دست بالا را پیدا کند. البته غربی‌ها به اوکراین پشت نکردند بلکه اوکراین نتوانست کمک‌هایی که غربی‌ها انجام دادند را با توجه به نیروهایی که داشت از آن ظرفیت‌ها به طور کامل استفاده کند.
* مواضع متناقض آمریکایی‌ها در خصوص غزه؛ نشستهای بی‌نتیجه در دوحه و قاهره و عدم قاطعیت طرفین در پذیرش آتش بس چه تاثیری در نرسیدن حماس و اسرائیل به توافق دارد و چه میزان به ایجاد آتش‌بس امیدوار هستید؟
مساله این است که اسرائیل هم چندان وقعی به حرف‌های بایدن و کاخ سفید نمی‌نهد. در حال حاضر بایدن و کاخ سفید می‌خواهند حماس از بین برود و اما نمی‌توانند و اسرائیل نتوانسته در مقابل حماس کاری از پیش ببرد. از طرف دیگر می‌خواهند فرصت دیگری به اسرائیل بدهند که حماس را از بین ببرد. از سوی دیگر نیز می‌خواهند آتش‌بس چند هفته‌ای ایجاد کنند که این کشتار کم شود چون فشار اعراب و جامعه جهانی بر روی آمریکا و غرب است و در این مسیر تلاش می‌کنند. البته الان حماس دست برتر را در صحنه سیاسی به‌دست آورده و در صحنه نظامی هم توانسته خود را نجات دهد. الان حماس می‌خواهد یک آتش‌بس جامع و کامل به‌دست بیاورد و نیروهای اسرائیل از غزه بیرون بروند که این با منافع اسرائیل و با بخشی از سیاست‌های آمریکا منافات دارد. لذا آتش‌بس در این پیچ وخم مانده که اگر همینطور بماند به ضرر بایدن خواهد بودَ، اما من معتقدم که ظرف چند هفته آینده حل و فصل خواهد شد.
* موضع تهران در خصوص آتش‌بس را چگونه می‌بینید؟
موضع تهران که آتش بس کامل در غزه، خروج اسرائیل از غزه و تحکیم موضع حماس است.
