حجت الاسلام والمسلمين حسن روحانی متولد ٢١ آبان ١٣٢٧ در شهر سرخه (استان سمنان) و دارای دکترای حقوق و سابقه تحصیل در حوزه علمیه قم در حد اجتهاد است. نماینده مقام معظم رهبری در شورایعالی امنیت ملی، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، نماینده مردم استان تهران در مجلس خبرگان رهبری و رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام و رئیس جموهری ایران از جمله سوابق ایشان در عرصه های مختلف کشور است.
روحانی لیسانس حقوق قضائی از دانشگاه تهران و فوق لیسانس M.Phil) ) حقوق عمومی از دانشگاه کلدونیان گلاسکو (عنوان پایاننامه: The Islamic Legislative Power ) و مدرک کتری (Ph.D) حقوق اساسی را از دانشگاه کلدونیان گلاسکو (عنوان پایاننام: The Flexibility of Shariah; Islamic Law ) دریافت کرده است و وکیل پایه یک دادگستری (کانون وکلای دادگستری مرکز) و استاد پژوهشی مرکز تحقیقات استراتژیک نیز هست.
تحصیلات حوزوی وی تحصیل خارج فقه و اصول: با اساتیدی چون آیات عظام سید محمد محقق داماد (ره)، شیخ مرتضی حائری (ره) و سید محمدرضا گلپایگانی (ره) و سطح عالی: با اساتیدی چون آیات عظام سلطانی (ره)، فاضل لنکرانی (ره) و شیخ محمد شاهآبادی (ره) را شامل می شود.
حسن روحانی دارای تألیفات، تحقیقات و مقالات علمی فراوانی است که حدود 100 اثر از ایشان به صورت کتاب یا مقاله منتشر شده است. همچنین بیش از 700 تحقیق راهبردی با مدیریت و نظارت وی به انجام رسیده است.
اهم تألیفات وی به این شرح است:
امنیت ملی و دیپلماسی هستهای – ۱۳۹۰
کتاب «امنیت ملی و دیپلماسی هستهای» در دوازده فصل و شش پیوست به موضوع هسته ایران اشاره دارد و از سوی مجمع تشخيص مصلحت نظام منتشر شده است.
فصل ها و پیوست های آن عبارت اند از: انقلاب اسلامی و فناوری هسته ای (1382 -1357 )، چالش ها و ساختارها، شکل گیری تنش هسته ای و ضرور تهای نوین (مرداد 1381 -مهر 1382 )، تهدیدزدایی از امنیت ملی (مهر 1382 - دی 1382)، بحران جدید و تلاش های مضاعف، دیپلماسی در بحران (مرداد 1383 - آذر 1383)، توافق پاریس، آغاز مذاکرات و زمینه ای برای ایجاد فرصت، امیدهای نو، بی اعتمادی و تردید، تغییر در خطوط قرمز، دستاوردهای 678 روز تلاش و همچنین پیوست 1. روزشمار پرونده هسته ای ایران، پیوست 2. تودیع، پیوست 3. اسناد: توافق ها، مذاکرات و نامه ها، پیوست 4. قطعنامه هاف پیوست 5. گزارش های مدیرکلف پیوست 6. مصاحبه های مطبوعاتیف پیوست 7. سخنرانی ها.
در فصل 12 مبنی بر دستاوردهای 678 روز تلاش آمده است: بی تردید پرونده هسته ای کشور از موضوعاتی است که دارای ابعاد حقوقی، سیاسی، فنی و بین المللی است. این پرونده زمانی از سوی قدرت های بزرگ جهانی با تبلیغات منفی گسترده در رسانه ها به ویژه رسانه های غرب مطرح شد که جهان در شرایط امنیتی ویژه ای پس از 11 سپتامبر به سر می برد.
این کتاب توسط مركز تحقيقات استراتژيك منتشر شده است و گزيدهای است از كتاب امنيت ملی و ديپلماسی هسته ای رييس جمهور ايران است. این کتاب سال ۱۳۹۱ منتشر شده و در سال ۹۲ در انتخابات عنوان رسمی فعالیتهای انتخاباتی و پس از آن دولت او شد.
کتاب «امنیت ملی و نظام اقتصادی ایران» با هدف شناسایی تهدیدها و چالشهای اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی تاثیرگذار بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران در سالهای 1381 تا 1384، جلساتی در مرکز تحقیقات استراتژیک با حضور محمد باقر نوبخت، محمد نهاوندیان، علی لاریجانی، محمود سریعالقلم، علی ربیعی، علی شمخانی و مهندس ملایری تشکیل میشد که ما حصل آن جلسات، با بهروز رسانی و اضافاتی، زیر نظر حسن روحانی در این کتاب شده است. در این کتاب با جزئیات دقیقی به روند مذاکرات هسته ای در زمان تصدی گری روحانی در شورای عالی امنیت ملی پرداخته شده و البته در آن، به مطالب منتشر شده در کتاب های جک استراو، یوشکا فیشر و محمد البرادعی درباره پرونده هسته ای ایران ارجاعات بسیاری صورت گرفته است؛ همچنین انتقاداتی حقوقی نیز به عملکرد برخی از مسئولان آن مقطع وارد شده است.
این اثر، در 24 فصل سازمان یافته است. موضوعات مورد بحث در این 24 فصل به ترتیب عبارتند از مروری بر مبانی نظری امنیت ملی و تهدیدهای آن، حوزههای چالش امنیت ملی از بعد اقتصادی؛ مروری بر وضعیت نماگرهای کلان اقتصادی کشور؛ مروری بر نقاط ضعف و قوت؛ فرصت و تهدیدات اقتصادی کشور؛ انرژی و امنیت ملی؛ انرژی هستهای و امنیت ملی؛ آب و امنیت ملی؛ فرسایش خاک و امنیت ملی؛ تهدیدها و ضرورتهای ناشی از زلزله؛ اشتغال، بازار کار و امنیت ملی؛ مسأله فرار سرمایه انسانی و امنیت ملی؛ پدیده فرار سرمایه و امنیت ملی؛ رمایهگذاری خارجی و امنیت ملی؛ حملو نقل، ترانزیت و امنیت ملی؛ حکمرانی خوب در اقتصاد و تاثیر آن بر امنیت ملی؛ بحرانهای مالی جهانی و اثر آنها بر امنیت ملی؛ تورم و تاثیر آن بر امنیت ملی؛ چالشهای سامانه تجارت خارجی در ایران؛ امنیت غذایی و آثار آن بر امنیت ملی؛ فقر، توزیع درآمد و تاثیرات آنها بر امنیت ملی؛ فساد اقتصادی به مثابه تهدید امنیت ملی؛ جهانی شدن و تاثیرات آن بر امنیت ملیغ نقش دولت در مقابله با بحرانهای اقتصادی (طی سالهای اجرای برنامههای توسعه اقتصادی در کشور) و توسعه مطلوب و امنیت ملی.
یکی از محاسن مهم این کتاب 822 صفحهای، توجه آن به ارائه آمار و ارقام و تحلیل متناسب با نیازها و شرایط کشور است؛ در عین آن که از بازخوانی مباحث نظری نیز غافل نبوده است.
سه جلدی «اندیشههای سیاسی اسلام» – ۱۳۸۸
این کتاب در سه جلد توسط انتشارات کمیل منتشر شده است.
اندیشههای سیاسی اسلام؛ جلد اول: مبانی نظری – ۱۳۸۸
اندیشههای سیاسی اسلام؛ جلد دوم: سیاست خارجی – ۱۳۸۸
اندیشههای سیاسی اسلام؛ جلد سوم: مسائل فرهنگی و اجتماعی – ۱۳۸۸
اولین جلد این کتاب به مبانی نظری اندیشه سیاسی اسلام، انقلاب اسلامی و بعضی شاخصههای حکومت اسلامیو انقلاب اسلامیایران میپردازد. حسن روحانی با هدف به روز کردن نظریه پردازی در این حوزه، فهم مبانی نظری نهضت اسلامی و دولت اسلامی و تطابق زمانی و مکانی نظریات اسلامی در ارتباط با نهضت اسلامی به نگارش این کتاب همت گمارده است. جلد اول این کتاب حاوی 25 سخنرانی است که از سالهای 1356 تا سال 1386 ایراد شده است.
جلد دوم کتاب با عنوان «اندیشههای سیاسی اسلام: سیاست خارجی» عمدتا به حوزه مسائل سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، ابعاد سیاست خارجی مطلوب و توسعه گرا، سیاست خارجی ایران در تعامل با کشورهای منطقه و قطبهای جهانی و امنیت ملی جمهوری اسلامی به ویژه ابعاد مختلف پرونده هسته ای ایران میپردازد. در این جلد روحانی با توجه به تجربه خود در زمینه سیاست خارجی تلاش میکند بهترین تصویر را برای پژوهشهای پدیدار شناختی درباره سیاست خارجی ایران را فراهم آورد.
این جلد نیز شامل 27 سخنرانی از سال 1373 تا 1388است که در پنج فصل تنظیم شده است.
جلد سوم کتاب با عنوان «اندیشههای سیاسی اسلام: مسائل فرهنگی و اجتماعی» به جنبههای نظری فرهنگ و اجتماع در اسلام و نظام جمهوری اسلامیایران میپردازد. این جلد حاوی 20 سخنرانی و 6 مقاله از سال 1373 تا سال 1383 است که در پنج فصل تنظیم شده است. در این کتاب به مباحثی نظیر مسئله تحول فرهنگی و مهندسی فرهنگی و اهمیت سرمایه فرهنگی، مسائله بنیادین حوزههای فرهنگ و اجتماع، نسبت فرهنگ و امنیت ملی، مسائل اجتماعی- اقتصادی و گفتمان کاوی برخی چهرههای جاویدان تفکر اسلامی پرداخته شده است.
«خاطرات حجتالاسلام والمسلمین حسن روحانی انقلاب اسلامی (۱۳۵۷ - ۱۳۴۱)» مجموعه خاطرات سیاسی حسن روحانی در طی شانزده است. جلد اول براساس فهرست موضوع های زیر را در بر می گیرد: دوران کودکی و دبستان، آغاز طلبگی (حوزه علمیه سمنان)، ورود به مدرسه آیتالله گلپایگانی، آغاز نهضت اسلامی، حضرت امام در رأس نهضت، مبارزه با استعمار خارجی، تبعید امام به ترکیه، تبعید امام خمینی به نجف اشرف، اوجگیری و پیروزی انقلاب اسلامی، هجرت امام خمینی به پاریسف تثبیت انقلاب. جلد دیگری آن به سالهای دفاع مقدس میپردازد و هنوز منتشر نشده است.
مقدمهای بر تاریخ امامان شیعه – ۱۳۹۱
کتاب «مقدمهای بر تاریخ امامان شیعه» با تاکید بر ابعاد سیاسی و اجتماعی امامان شیعه از سوی مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام منتشر شده است و مجموعه سخنرانیهای حسن روحانی(رییس جمهوری کشورمان) را در مسجد حکیم اصفهان در تاریخ تیرماه 1356 شامل میشود. مدارک و منابع مربوط به آیات، روایات و نقلهای تاریخی بهعنوان پانوشت بر این سخنرانیها اضافه شده و تغییراتی نیز در تنظیم مطالب اعمال شدهاست. این کتاب ر هفت فصل با عناوین «ضرورت بازخوانی و بازنویسی تاریخ ائمه (ع)»، «راهبرد سه وجهی»، « پیشواي تنها»، «حراست از کیان تشیع»، «اعتلاي مکتب تشیع»، «رسمیت مذهب تشیع» و «نقش زنان در مبارزات» تنظیم شده است.
سن اهلیت و مسئولیت قانونی – ۱۳۹۱
کتاب «سن اهلیت و مسئولیت قانونی در فقه اسلام و نظام حقوقی» توسط انتشارات مرکز تحقیقات استراتژیک منتشر شده است. نویسنده در این کتاب در اين كتاب به بحث پيرامون سه سؤال اصلي و نکته محوري پرداخته است: آیا «بلوغ» يک عنوان شرعی (حقيقت شرعيه) است و يا موضوعي کاملاً عرفي است، که اگر در آيات و روايات هم از اين واژه استفاده شده، معنای عرفی آن مدّ نظر بوده است؟ یاگر بلوغ موضوعي عرفی باشد، قاعدتاً در مناطق جغرافيايي مختلف و در ادوار مختلف می تواند تعريف های مختلفي داشته باشد. نتيجه بررسی ها آن است که در عرفی بودن موضوع بلوغ نبايد ترديدی به خود راه داد.
بلوغِ جسمانی و طبيعی مي تواند با بلوغِ عبادی همزمان شود، ولی آيا با بلوغِ اجتماعي، حقوقی، اقتصادی و سياسی هم با آن همزمان است؟ اين موضوع که بلوغ جسمانی نمی تواند با بلوغ اقتصادي و سياسي همزمان باشد، کم و بيش مورد قبول است، ولي در مسائل کيفری و برخی مسايل اجتماعی از قبيل ازدواج و تشکيل خانواده محل بحث است. همچنين در بخش کيفری هم می توان بين حق الناس (قصاص) و حق الله (حدود و تعزيرات) قائل به تفصيل شد.
با توجه به تفاوت بلوغ دختران با پسران در مسئوليت هاي اجتماعی گرچه از لحاظ جسمي و جنسي اين تفاوت مشهود است ولی آيا دختر 9 ساله قدرت عقلـي بالاتري از پسر 13، 14 ساله دارد و بنابراين بايد آغاز دوران مسئوليت اجتماعـي دختـران زودتـر از پسـران باشـد و مثـلاً دختـران 6 سال (فاصله 9 سالگي تا 15 سالگي) زودتر از پسران به سنّ مسئوليت کيفری برسند؟
آشنایی با کشورهای اسلامی – ۱۳۸۷
کتاب «آشنایی با کشورهای اسلامی» به موضوعات جهان اسلام، مردم و فرهنگ کشورهای اسلامی پرداخته است و با همكارى جمعى از پژوهشگران مركز تحقيقات استراتژيك، زير نظر دكتر حسن روحانى تأليف شده است. اين اثری كوششى است در جهت آشنايى هرچهبيشتر خوانندگان با مسلمانان برخى از كشورهاى مهم جهان اسلام.
کتاب، مشتمل بر مقدمه در سه عنوان و متن در دو بخش كلى است. بخش نخست به سياست خارجى و جهان اسلام اختصاص دارد و در آن به سياست جهان سلطه در رابطه با اسلام و كشورهاى اسلامى و نيز مواضع جمهورى اسلامى ايران در ارتباط با جريانهاى مختلف موجود در كشورهاى اسلامى پرداخته شده است. بخش دوم کتاب مشتمل بر آشنايى با جغرافيا، جمعيت، پيشزمينه تاريخى، نظام سياسى، اقتصاد و فرهنگ كشورهاى اسلامى نظير عربستان سعودى، عراق، شيخنشينهاى حاشيه جنوبى خليجفارس، عمان، تركيه، فلسطين، لبنان، سوريه، مصر، الجزاير، مراكش، تونس، پاكستان، هندوستان، مالزى و اندونزى است.
انقلاب اسلامی؛ ریشهها و چالشها – ۱۳۷۶
«انقلاب اسلامی؛ ریشهها و چالشها» جمعآوری و ویرایش سخنرانیهای مختلف ایشان قبل و بعد از انقلاب اسلامی است. در بخش اول کتاب به مسأله ارتباط میان اسلام و سیاست، تفکیک ناپذیر بودن دین از سیاست چه از لحاظ نظری چه از حیث عملکرد روحانیت مورد بحث قرار گرفته است . در بخش دوم و در مجموعه چهار سخنرانی، به شاخصهای زیر اشاره شده است : اولویت عدالت اجتماعی در توسعه عمومی کشور ، مبانی فرهنگی توسعهیافتگی، تشویق زنان به فعالیت اجتماعی، دخالت دادن مردم در توسعه اقتصادی ، اهمیت تولید کیفی، گسترش صادرات غیر نفتی، بهرهبرداری از کارشناسان و متخصصین در اهداف اقتصادی و اجتماعی، سرمایهگذاریهای وسیعتر برای آموزش عمومی، برنامهریزی جهت کاهش وابستگی به درآمد نفت و متنوع کردن منابع درآمد ملی و اهمیت فعالیتهای مردمی و تعاونی در پیشبرد اهداف اقتصادی نظام.
در بخش سوم کتاب مباحث سیاست خارجی و امنیت ملی نظام جمهوری اسلامی ایران مطرح شده است. تهدیدات خارجی، نقش آمریکا و رژیم صهیونیستی در منطقه خاورمیانه، جریان سازش اعراب و اسرائیل و وظایف نهادهای مختلف سیاسی و امنیتی جهت دفاع از آرمانهای انقلاب اسلامی، از جمله موضوعاتی هستند که برای مخاطبین گوناگون تشریح شده است. در این چارچوب اهمیت فعالتر شدن دیپلماسی نظام، آمادگی وسیعتر دفاعی و بیگانهزدایی از حوزه خلیجفارس و سرزمینهای اسلامی و همکاریهای چند جانبه با کشورهای دوست مطرح شده است.
در بخش چهارم و نهایی کتاب، به جایگاه فقهی، سیاسی و اجتماعی شخصیتهای مختلف که در تاریخ معاصر ایران و به خصوص در دوران نهضت اسلامی و پس از پیروزی انقلاب اسلامی در نهادینه کردن ارزشهای الهی و پاسخگویی به اسلامخواهی مردم مسلمان ایران و دفاع از اسلام و مسلمانان، نقشهای اساسی ایفا نمودهاند، اشاره شده است و رشادتهای فقهی، سیاسی و مبارزاتی علمای بزرگی چون شهید مدرس، شهید مطهری و شهید مفتح که پیروزیها و موفقیتهای انقلاب اسلامی و نظام جمهوری اسلامی ایران را به ارمغان آوردند، مورد بحث قرار گرفته است.
مبانی تفکر سیاسی امام خمینی (ره) – ۱۳۷۸
«مبانی تفکر سیاسی امام خمینی (ره)» سخنرانيی حضرت حجت الاسلام والمسلمين حسن روحانی است و شامل بخش های ادوار زندگی امام(ره)، لزوم بررسی و اجتهاد در کلمات امام(ره)، زیربنایی ترین اندیشه سیاسی امام(ره)، متحجرین و غربزده ها، استراتژی امام(ره)، مردم سالاری از دیدگاه امام(ره)، نظریه پردازی، کارشناسی و مدیریت، لزوم تفکیک مسئولیت ها، لزوم شکل گیری احزاب، اسلام منهای روحانیت، گستردگی تصدی دولت، پویایی فقه، اصل مدیریت، احکام حکومتی، احکام ثانویه، اصل زمان و مکان، اهمیت بحث زمان و مکان، تحولات سریع عصر حاضر، لزوم تدوین استراتژی، رمز بقای نظام اسلامی و غیره می شود.
نقش حوزههای علمیه در تحولات اخلاقی و سیاسی جامعه – ۱۳۹۰
امنیت ملی و سیاست خارجی – آماده چاپ
امنیت ملی و محیط زیست – آماده چاپ
حجة الاسلام سید ابراهیم رئیسی متولد ۱۳۳۹ در شهر مشهد و در محله نوغان است و سابقه طولانی در حوزه فقه، قضا و دادستانی کشور دارد.
او در حوزه علمیه قم، اصول فقه را نزد آیت الله مروی، لمعتین را نزد آیتالله فاضل هرندی، رسائل را نزد آیتالله موسوی تهرانی، مکاسب محرمه را نزد آیت الله دوزدوزانی، کتاب البیع مکاسب را نزد آیتالله خزعلی، خیارات مکاسب را نزد آیت الله ستوده و آیتالله طاهری خرمآبادی و کفایه را نزد آیتالله سید علی محقق داماد، تفسیر قرآن کریم را نزد آیت الله مشکینی و آیت الله خزعلی، شرح منظومه و فلسفه را نزد آیتالله احمد بهشتی و یک دوره شناخت را نزد آیت الله مطهری و نهج البلاغه را نزد آیت الله نوری همدانی آموخت.
ابراهیم رئیسی، خارج اصول را نزد آیت الله سید محمدحسن مرعشی شوشتری و آیت الله هاشمی شاهرودی و خارج فقه را نزد آیت الله آقا مجتبی تهرانی و آیت الله خامنهای رهبر معظم انفلاب تلمذ نمود. و با اتمام دوره سطح حوزه, توانست به دوره کارشناسی ارشد رشته حقوق خصوصی راه یافته و پس از دفاع از پایان نامه خویش با عنوان «ارث بلا وارث» در سال ۱۳۸۰ با قبولی در کنکور دکترای مدرسه عالی شهید مطهری در رشته فقه و حقوق خصوصی ادامه تحصیل دهد.
حجة الاسلام و المسلمین سید ابراهیم رئیسی با تکمیل تحقیقات خود در رشته فقه و حقوق، موفق به اخذ مدرک عالی ترین سطح حوزه (سطح چهار) شد و در نهایت رساله دکترای خود را با عنوان «تعارض اصل و ظاهر در فقه و حقوق» دفاع کرد. و با اخذ نمره ممتاز به درجه دکترای فقه و حقوق نائل شد.
او همچنین متون فقهی سطح عالی و قواعد فقه قضاء و فقه اقتصاد در حوزههای علمیه تهران و دانشگاهها را تدریس نموده است.
رئیسی مسئول تولیت آستان قدس رضوی علیه السلام، دادستان کل دادگاه ویژه روحانیت و نماینده مردم استان خراسان جنوبی در مجلس خبرگان رهبری و عضو هیأت رئیسه مجلس خبرگان است.
او تاکنون یک کتاب سه جلدی «تقریرات درس قواعد فقه» منتشر کرده است.
این کتاب ها شامل موارد زیر است:
کتاب تقریرات قواعد فقه (بخش قضایی):
مقدمه: کلیات در قواعد فقهی؛ فصل اول- ادعا و مدعی؛ فصل دوم- ادله اثبات دعوا، یقین و سوگند، اقرار، علم قاضی؛ فصل سوم-قاعده وزری،، تعارض قاعده صحت با استصحاب موضوعی؛ فصل چهارم- شرط قاعده «المؤمنون عند شروطهم»؛ فصل پنجم- قاعده لاحرج؛ فصل ششم- قاعده لاضرر ولاضرار فیالاسلام؛ فصل هفتم- قاعده غرور، فصل هشتم- قاعده صحت، فصل نهم- قاعده قبح عقاب بلابیان
کتاب تقریرات قواعد فقه (بخش اقتصادی):
مقدمه، مواعظ اخلاقی در ابتدای درس؛ فصل اول: قاعده لزوم (اصاله اللزوم)، فصل دوم: قاعده ضمان؛ فصل سوم: قاعده اتلاف یا تسبیب؛ فصل چهارم: قاعده استیمان یا قاعده عدم ضمان امین؛ فصل پنجم: قاعده احسان، فصل شش: قاعده اقدام؛ فصل هفتم: قاعده ضمان تحذیر؛ فصل هشتم: قاعده جُبّ «الاسلامُ یَجُبُّ ما قَبلَه»، فصل نهم: قاعده ما یضمن بصحیحه یضمن بفاسده؛ فصل دهم: قاعده ما لایضمن بصحیحه لایضمن بفاسده؛ فصل یازدهم: قاعده «تلف مبیع قبل القبض»؛ فصل دوازدهم: قبض و اقباض و مسئله عرف؛ فصل سیزدهم: قاعده القرعه و الاستخاره و ضمائم.
کتاب تقریرات قواعد فقه(بخش عبادی):
مقدمه، سخنان استاد به مناسبت شروع سال تحصیلی؛ فصل اول: قاعده طهارت؛ فصل دوم: قاعده تسامح در ادله سنن؛ فصل سوم: قاعده فراغ و تجاوز؛ فصل چهارم: قاعده لاتُعاد؛ فصل پنجم: قاعده من ادرک؛ فصل ششم: قاعده امکان؛ فصل هفتم: قاعده لاشک لامام و المأموم؛ فصل هشتم: قاعده لاشک فی الناقله؛ فصل نهم: قاعده لاشک لکثیرالشک.
همچنین سه اثر در دست انتشار دارد، «ارث بلاوارث در فقه و حقوق»، «تعارض اصل و ظاهر در فقه و حقوق» و «سیر تحول در نظارت و بازرسی».
گفتنی است هیچ کتابی بهنام او در سایت سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران ثبت نشده است.
منبع: لیزنا