عربستان جنگ اسرائیل با حزب الله را متفاوت از جنگ غزه می بیند/ ایران چه هشداری به اعراب داد؟

به گزارش سرویس بین الملل تابناک، فاینشنال تایمز در مقاله ای نوشت: ایران از کشورهای نفت خیز خلیج فارس خواسته است پس از شلیک 200 موشک به سوی اسرائیل در هفته گذشته، «بی طرف» باقی بمانند، زیرا این کشور به دنبال حرکتی دیپلماتیک در منطقه در بحبوحه ترس از فرو رفتن خاورمیانه به سمت جنگ همه جانبه است.

بنابر گزارش ها جمهوری اسلامی ایران به همسایگان عرب خود که نگران گرفتار شدن در تنش متقابل هستند، هشدار داده است در واکنش احتمالی اسرائیل به هواپیماهای جنگی اجازه استفاده از حریم هوایی آنها علیه ایران را ندهد.

موجی از دیپلماسی منطقه‌ای پس از آن رخ داد که دولت «بنیامین نتانیاهو»، نخست‌وزیر اسرائیل قول پاسخ مرگبار به حمله موشک های بالستیک ایران و تشدید حملات خود علیه حزب‌الله لبنان را داد. اما ریاض و ابوظبی به طور خاص نگران هستند که اگر ایران احساس کند در معرض تهدید جدی قرار دارد، ممکن است به آنها حمله کند و اگر اسرائیل تأسیسات انرژی ایران را هدف قرار دهد، به طور بالقوه به زیرساخت های نفتی آنها ضربه خواهد زد.

ایران می‌تواند زیرساخت‌های نفتی عربستان را تهدید کند، بنابراین این موضوع نگرانی عمیقی برای ریاض است. «علی شهابی»، مفسر سعودی نزدیک به دربار سلطنتی گفت: پادشاهی عربستان خواهان تشدید تنش نیست، اما برای چنین احتمالی آماده است.

مقامات عربی و ایرانی گفتند که ایران به دنبال حفظ روابط شکننده با رقبای سرسخت خود مانند عربستان سعودی و امارات متحده عربی بود و این پیام را به آنها ابلاغ کرد که آنها باید درباره اختلافات و سوءتفاهمات خود برای حل مسائل منطقه گفتگو کنند. وضعیت کنونی، وضعیتی دشوار برای عربستان سعودی است و ایرانی ها این موضوع را می دانند.

هم ایران و هم کشورهای حاشیه خلیج فارس مایلند کانال های دیپلماتیک خود را با تشدید بحران منطقه ای باز نگه دارند. خبرگزاری دولتی عربستان سعودی اعلام کرد: «محمد بن سلمان»، ولیعهد سعودی این هفته با «عباس عراقچی»، وزیر امور خارجه ایران که سفری کم سابقه به ریاض برای گفتگو در مورد آخرین تحولات منطقه ای داشته است، گفتگو کرد. عراقچی سپس به قطر رفت که روابط خوبی با تهران دارد و همچنین میزبان بزرگترین پایگاه نظامی آمریکا در خاورمیانه است.

این دیپلمات ایرانی هفته گذشته در حاشیه نشست شورای همکاری خلیج فارس در دوحه با وزرای خارجه کشورهای خلیج فارس گفتگو کرد - برای اولین بار پس از سال ها که چنین مذاکراتی در نشست شورای همکاری خلیج فارس انجام می شد. دو مقام عرب این دیدار را توام با  همکاری و تنش زدایی توصیف کردند.

عراقچی گفت تهران کشورهای حاشیه خلیج فارس را تهدید نکرده است اما سیگنالی ارسال می کند که دارای دو جنبه است؛ متقاعد کردن کشورهای عربی برای کمک به برقراری آتش‌بس در منطقه و هشدار به آنها که اگر اسرائیل به ایران حمله کند، به هیچ وجه نباید این حمله را تسهیل کنند.

عربستان سعودی و امارات چندین سال است که به دنبال آرام کردن تنش های طولانی مدت خود با ایران بوده اند. در سال 2019 - در حالی که قدرت‌های خلیج فارس از کمپین فشار حداکثری «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهور سابق آمریکا علیه جمهوری اسلامی حمایت کردند - ایران مسئول حمله موشکی و پهپادی که به طور موقت نیمی از تولید نفت عربستان سعودی را از بین برد و همچنین حملات خرابکارانه به دو نفتکش در خلیج فارس مقصر شناخته شد.

اما عربستان سعودی در مارس 2023 روابط دیپلماتیک خود با ایران را احیا کرد و صلح سردی را بین دو کشور برقرار کرد. این کشور همچنین به دنبال بیرون کشیدن خود از درگیری با حوثی‌های مورد حمایت ایران در یمن است که نقطه اصلی اصطکاک است.

هم ریاض و هم ابوظبی به دنبال این بوده اند که در حاشیه موج خصومت های منطقه ای که پس از 7 اکتبر 2023 آغاز شد، باقی بمانند. آنها برای آتش‌بس فشار آوردند و به سایر کشورهای مسلمان در محکومیت رفتار اسرائیل در جنگ علیه مردم غزه پیوستند.

از زمان آغاز جنگ غزه، امارات متحده عربی به واشنگتن هشدار داده است نمی‌خواهد از دارایی‌های آمریکا در این کشور خلیج فارس علیه اهداف ایران استفاده شود. این هشدارها نشان دهنده نگرانی ابوظبی در مورد میزان متعهد شدن آمریکا به دفاع از امارات در برابر هرگونه حمله متقابل بعدی از سوی ایران یا حوثی ها بود.

به دلایل مشابه، نه امارات متحده عربی و نه عربستان سعودی به گروه عملیات دریایی به رهبری ایالات متحده آمریکا که تلاش کرده است با حملات حوثی ها به کشتی ها در دریای سرخ مقابله کند، نپیوستند.

بنابر گزارش ها تا زمانی که آمریکایی ها تعهدات امنیتی خود را در قبال منطقه حفظ کنند، کشورهای منطقه باید برای محافظت از خود تلاش کنند. با این حال دیپلمات‌های غربی می گویند ریاض به ایالات متحده آمریکا کمک کرد زیرا نیروهای آمریکایی و متحدانش موشک‌هایی را که ایران در ماه آوریل به سمت اسرائیل شلیک کرد، رهگیری کردند.

«صنم وکیل»، مدیر برنامه خاورمیانه و شمال آفریقا در چتم هاوس گفت: آنها بین اسرائیل و ایران گیر کرده‌اند و هیچ‌کدام از این دو طرف به دیدگاه‌های آن‌ها در منطقه علاقه‌مند نیستند.

عربستان سعودی و امارات مدت‌هاست که حزب‌الله را یک سازمان «تروریستی» می‌دانند و تضعیف این گروه در خدمت منافع آنهاست. آنها جنبش ستیزه جویان را به آموزش و حمایت از حوثی ها - که در گذشته موشک ها و پهپادها را به سمت عربستان سعودی و امارات شلیک کرده اند - و دامن زدن به بی ثباتی در میان جمعیت شیعه در کشورهایشان متهم می کنند.

کشورهای حاشیه خلیج فارس و حزب الله نیز در طرف مقابل در جنگ سوریه قرار داشتند که اولی از شورشیان سنی حمایت می کرد و دومی در کنار نیروهای ایران و روسیه در حمایت از رئیس جمهور سوریه می جنگید. در سال 2017، ریاض هشدار داد تا زمانی که حزب الله در لبنان باقی بماند، با لبنان - که به طور تاریخی میلیاردها دلار کمک از کشورهای خلیج فارس دریافت می کرد - به عنوان یک کشور متخاصم رفتار خواهد کرد.

سعودی‌ها و اماراتی‌ها سال‌ها از تسلط گروه شیعه بر سیاست‌های لبنان به قیمت احزاب سنی که به طور سنتی از آنها حمایت می‌کردند، نگران بودند و این امر باعث کاهش نفوذ سیاسی ریاض در بیروت شد.

اما نگرانی در ریاض و ابوظبی، تأثیر بی‌ثبات‌کننده حملات گسترده اسرائیل است. هیچ ارتباطی بین حزب‌الله و عربستان وجود ندارد، اما لبنان یک کشور مستقل است و این یک سابقه بسیار خطرناکی است که اسرائیلی‌ها ایجاد می‌کنند. یک مقام سعودی در این ارتباط گفت: اسرائیلی ها کار را برای همه پیچیده می کنند.  اقدامات اسرائیل در سرزمین های فلسطینی و لبنان یک حس خشم شدید را در جهان عرب ایجاد کرده است. 

بنابراین سؤال این است که آیا کشوری می‌تواند گام سیاسی برای سازش بردارد؟ در پاسخ باید گفت در حال حاضر سازش به اسراییل بستگی دارد. «عبدالخالق عبدالله»، استاد سیاست اماراتی گفت خلیج فارس نگران جسارت دادن به نتانیاهو و متحدان راست افراطی او در اسرائیل است. ما از تضعیف ایران و نیروهای نیابتی آن  سود می‌بریم، اما هزینه جسور کردن نتانیاهو را می‌بینیم.