تعطیلی‌به دلیل آلودگی هوا و ناترازی انرژی، به یک روند تبدیل شده است. در این شرایط ظاهراً باید در تقویم رسمی، عنوان جدید «تعطیلات سیال و ثابت سالانه» نیز اضافه شود.
به گزارش سرویس اجتماعی تابناک، هرچند محسن پاکنژاد، وزیر نفت، تأکید کرد که تعطیلی‌های اخیر به دلیل آلودگی هوا بوده و نه کمبود انرژی، اما تعطیلی امروز، شنبه، هر دو عامل را در درون خود دارد. هر چند در این میان علاوه بر آلودگی هوا و کمبود انرژی، مسأله اساسی دیگر ، نفس افزایش تعطیلات -به هر دلیل ممکن- است.
ضمن این که هر یک از دلایل احتمالی افزایش تعطیلات، خود، اثری منفی بر شرایط کشور می‌گذارد، پناه جستن به تعطیلات، ضربه را مضاعف می‌کند.
تصمیم‌گیری‌های اخیر، در برابر کاستی‌ها، مثل این است که با دیدن گزارش تأثیر منفی سیگار بر سلامتی در یک مجله، برای حفظ سلامتی از فردا، دیگر آن مجله را نخوانیم.
تعطیلات به خودی خود می‌توانند تأثیرات مثبت و منفی بر توسعه کشور داشته باشند. اما تأثیرات مثبتش، صوری و آنی است و بعد از مدتی همان اثرات مثبت لحظه‌ای که مثلاً منجر به کاهش مصرف انرژی شده است، سوق پیدا می‌کند به سمت صفر و سپس زیر صفر و منفی. یعنی در سیستم وابسته به دولت، هر تعطیلی، با اثار جبران ناپذیری همراه است.
دلیل تعطیلی چیست؟
تعطیلی امروز در ۱۸ استان هر چند به علت الودگی هوا و کاستن از مصرف انرژی عنوان شده است، اما همچنان برای افکار عمومی و فعالین مجازی جای سئوال داشته است.
ادارات دولتی، مدارس، دانشگاه‌ها، بانک‌ها و مؤسسات عمومی در بیش از نیمی از استانهای کشور از جمله تهران، فارس، قم، خراسان رضوی، خراسان جنوبی، همدان، گلستان، زنجان، سمنان، کردستان، اردبیل، البرز، مرکزی، مازندران و آذربایجان شرقی تعطیل هستند.
دلیلی این تعطیلی عمدتاَ "مدیریت مصرف انرژی" و "آلودگی هوا" عنوان شده است. اما از سوی کاربران فضای مجازی، سئوالاتی در این باره مطرح شده و خواستار اعلام دلایل اصلی آن هستند. آنها معتقدند شفافیت لازم درباره چرایی این تصمیم گیریها وجود ندارد.
به عنوان مثال استان اردبیل از جمله استانهای تعطیل امروز است که بر اساس گزارش ها، اتفاقا یکی از روزهای معتدل، و نسبتا گرم را در هوایی مناسب سپری می کند. مواردی حتی نیاز به استفاده از وسایل گرمایشی هم وجود ندارد. ضمن این که فعلا الودگی هوا در این استان، معضل خاصی به شمار نمی رود. یعنی با وجود این که می شد استانی مثل اردبیل در شرایط نرمال محسوب شده و تعطیل نباشد، با این حال، این استان نیز امروز در لیست استانهای تعطیل شده، قرار گرفته است. زنجان نیز تقریبا همین شرایط را دارد. چنین اتفاقاتی، بر دامنه تردیدها درباره چرایی تعطیلی این روز می افزاید.
در همین راستان محمود صادقی، فعال سیاسی اصلاح‌طلب، ضمن انتقاد از اطلاع‌رسانی ناقص درباره دلایل این تعطیلی‌ها، در شبکه اجتماعی اکس (توییتر سابق) نوشت:«کل مملکت تعطیل شده، علتش را هم درست نمی‌گویند. شبکه خبر سیما با تیتر "ناتوانی مقامات آمریکا در مهار آتش‌سوزی کالیفرنیا"، در حال مصاحبه با کارشناسان مسائل آمریکا! درباره علت آن است!»
خسارت‌های فراوان به تولید، آموزش، سلامت و ... معیشت
علاوه بر تردیدهای مطرح شده، تعطیلات همچنان هزینه‌های اقتصادی زیادی به همراه دارند. فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت، خسارات ناشی از تعطیلی‌ها بر اقتصاد و تولید را "آشکار" خواند و عذرخواهی مسعود پزشکیان از مردم را تحسین کرد. در این میان تولیدکنندگان نیز معتقدند که این شرایط فشار اقتصادی زیادی بر آنها وارد کرده است.
در چنین شرایطی سلامت شهروندان در آلودگی هوا نیز خسارت‌های بسیاری دیده است. غلظت آلاینده‌ها به حدی رسیده که سلامت عمومی را تهدید می‌کند و وزارت بهداشت اعلام کرده که بیش از ۳۰ هزار مرگ به آلودگی هوا در ۵۷ شهر نسبت داده شده است. این بحران زیست‌محیطی سالانه هزینه‌ای معادل ۴۰ تا ۵۰ هزار میلیارد تومان به نظام سلامت کشور تحمیل می‌کند.
البته فراموش نکنیم که تأثیر این تعطیلات بر روند یادگیری دانش‌آموزان و افت تحصیلی در کشور بسیار اثرگذار بوده است. یادمان نرفته است که دوران آموزش مجازی در کرونا، تا چه میزان آسیب به سطح یادگیری دانش‌آموزان زده است. بسیاری از آنها را در دروس متعدد دچار ضعف کرد.
همه این موارد و نیز موارد دیگر در نهایت باری گران به بار معیشت شهروندان اضافه می‌کند. آنها حال باید برای جبران کاستی‌های آموزشی فرزندانشان، برای سلامتشان، و برای همه هزینه‌های تحمیل‌شده، به دنبال راه جبرانی باشند. آن هم در شرایطی که در روند عادی فعلی نیز، روزهای غیرعادی و ناگواری را سپری میکنند.
تعطیلی ناخواسته به هر دلیلی که رخ دهد، بر اقتصاد کشور تأثیرگذار است و نخستین اثر مستقیم آن کاهش بهره‌وری اقتصادی است و پس از آن کاهش تولید در نقطه کانونی قرار می‌گیرد.
علی‌اصغر صادقی مجرد، نایب رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران معتقد است، تعطیلی شهرها و الزام کارخانه‌ها به توقف فعالیت، آثار قابل‌توجهی بر تولید دارد و کارخانه‌ها را دچار ضرر مالی می‌کند به طوری که کاهش تولید، افزایش هزینه‌های ثابت و تأخیر در تحویل سفارشات از جمله پیامدهای اصلی تعطیلی آلودگی هواست و این مشکلات حتی می‌تواند باعث کاهش درآمد، کاهش صادرات و حتی از دست دادن سهم بازار شود.
به گفته وی، تکرار تعطیلی‌ها مشکلات زیادی ایجاد می‌کند که مهمترین آن کاهش بهره‌وری نیروی کار است چرا که وقتی تولید متوقف می‌شود، پرسنل یا بدون کار می‌مانند یا مجبورند اضافه‌کاری کنند تا تأخیرها جبران شود. مشکل دوم ناشی از تعطیلی‌ها، توقف ماشین‌آلات و تجهیزات صنعتی است که می‌تواند باعث استهلاک بیشتر آنها شود.
نایب رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران خاطرنشان کرد: تعطیلی‌های ناگهانی می‌تواند باعث ایجاد استرس، اضطراب و حتی افسردگی شود و مردم نگران آینده شغلی، تحصیلی و اقتصادی خود شوند. این وضعیت به‌ویژه برای خانواده‌هایی که منابع درآمدی محدود دارند یا کسب‌وکارهای کوچک را مدیریت میکنند، بسیار نگران‌کننده است.
با این اوصاف تعطیلی‌های ناشی از آلودگی هوا، تأثیرات اقتصادی و اجتماعی گسترده‌ای به همراه دارد و اگرچه ممکن است به طور موقت از شدت آلودگی هوا بکاهد یا ناترازی انرژی را برطرف کند و باعث کاهش مصرف شود اما هزینه‌های اقتصادی و اجتماعی بالایی را نیز به دنبال خواهد داشت.
مشکلاتی که با تعطیلات حل نشد
۲۲استان در روزهای گذشته و ۱۸ استان امروز تعطیل شدند. در حالی که مدارس و ادارات این استان‌ها به دلیل کاهش مصرف انرژی و در تهران به دلیل آلودگی هوا تعطیل شده‌اند، اما هنوز آمار دقیقی از تأثیر این تعطیلی‌ها ارائه نشده است.
گزارش‌های غیررسمی نشان می‌دهد که صرفه‌جویی در مصرف گاز و برق بین ۵ تا ۱۰ درصد بوده است. حجت میرزایی، رئیس کمیسیون انرژی اتاق ایران، اظهار کرد که این اقدامات تنها ۶۰ میلیون مترمکعب صرفه‌جویی می‌کند، در حالی که کمبود واقعی ۳۰۰ میلیون مترمکعب است.
فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت، خسارات تعطیلی‌ها بر اقتصاد و تولید را "آشکار" خواند و عذرخواهی مسعود پزشکیان از مردم را ستود. تولیدکنندگان نیز معتقدند که این شرایط و سیاست‌های ناکافی دولت فشار اقتصادی زیادی بر آنها وارد کرده است.
نیروگاه‌ها به دلیل کمبود سوخت به مازوت، یکی از آلاینده‌ترین سوخت‌ها، روی آورده‌اند. همچنین، برق‌دزدی‌ها و فعالیت ماینرهای غیرمجاز سالانه ۱۸ میلیارد دلار هزینه به شبکه انرژی کشور تحمیل میکنند.
در این میان، تعطیلات تأثیری در کاهش آلودگی هوا نیز نداشته است و خبرهای ناگواری از تأثیرات آن به گوش می‌رسد. آلودگی هوا در کلانشهرها به حد خطرناکی رسیده و سالانه خسارت‌های جانی و مالی زیادی به کشور وارد می‌کند. غلظت آلاینده‌ها به حدی رسیده که سلامت عمومی را تهدید می‌کند.
در کل و بر اساس آمارهای غیررسمی، خسارت هر روز تعطیلی کشور پنج هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود.
تدبیر یا تعطیل؟!
دولت برای مقابله با این بحران به کاهش مصرف انرژی تأکید کرده و تعطیلی‌های گسترده‌ای در ۱۸ استان به وقوع پیوسته است. به نظر می‌رسد که برای مدیریت بهتر این بحران، نیاز به بازنگری در سیاست‌های تعطیلات و استفاده از تجربیات کشورهای دیگر وجود دارد.
ما تازه در اولین ماه زمستان قرار داریم و شواهد و قراپن از تداوم آلودگی ها و ناترازی انرژی و مباحثی از این دست حکایت می کند. ضمن این که در بهار و تابستان نیز، داستان به گونه ای دیگر تکرار می شود. حداقل این که در همین فرصت تعطیلات، فضایی برای اندیشمندان دانشگاهی و پژوهشکده‌ها برای رسیدن به تدبیری میان‌مدت و بلندمدت مهیا شود. طبیعتاً همه چیز به نهایت نرسیده و قرار نیست همه راه‌ها به تعطیلات ختم شود.
خودمان را کیش و مات کردیم! 
ما اصلا نیازی به دشمن نداریم و خودکفا شدیم !!؟
