مرگ عبارت «نمی دانم» نزدیک است!

به گزارش تابناک به نقل از ایرنا، مغز بزرگترین دارایی ما در دنیای اشباع از هوش مصنوعی است. بر اساس برآورد‌های اخیر مک کینزی؛ هوش مصنوعی می‌تواند تا سال ۲۰۳۰ تا ۱۵ تریلیون دلار به تولید ناخالص داخلی جهانی کمک کند، اما با وجود تمام فوایدی که دارد، پاسخ‌های مطمئن هوش مصنوعی مفهوم «نمی‌دانم» را می‌کشد و پایه‌های خرد واقعی را به خطر می‌اندازد. هوش مصنوعی باعث می‌شود تا در کنار برون سپاری حقایق، مهارت‌های شناختی تضعیف شود.

آیا هوش مصنوعی ما را باهوش‌تر می‌کند یا مطمئن تر؟

سقراط معتقد بود خرد با اعتراف به نادانی آغاز می‌شود. اما در دنیایی که ما هرگز مجبور به اعتراف به نادانی نیستیم چه اتفاقی می‌افتد؟ حال که هوش دیگر با عمق درک ما اندازه گیری نمی‌شود، بلکه با سرعت بازیابی ما اندازه گیری می‌شود، آیا می‌توانیم پتانسیل شناختی خود را گسترش دهیم یا فقط باید تسلیم توهم دانستن شویم؟

اگر سقراط در سال ۲۰۲۵ رها شود، وحشتناک خواهد شد. او میراث خود را بر این ایده ساده بنا کرد که خرد واقعی با اعتراف به نادانی آغاز می‌شود. او با اهرمی از فروتنی معرفتی مانند سلاحی در برابر یقین کاذب، اعلام کرد: «می دانم که هیچ چیز نمی‌دانم». اما در دنیای هوش مصنوعی، چه کسی نیاز دارد که چیزی نداند؟

هوش واقعی فقط بازیابی اطلاعات نیست بلکه، دست و پنجه نرم کردن با پیچیدگی، پیمایش نکات ظریف و گاهی مقاومت در برابر کشش اغوا کننده یک پاسخ سریع استبرای ما دیگر سوالی بی جواب نمی‌ماند. ما آنها را فورا حل می‌کنیم. ما دیگر با ابهام دست و پنجه نرم نمی‌کنیم. ما یک اعلان تایپ می‌کنیم و نتیجه. جهانی که به طور فزاینده‌ای مطمئن به نظر می‌رسد، اما آیا واقعاً هوشمندتر می‌شویم؟

هوش واقعی فقط بازیابی اطلاعات نیست بلکه، دست و پنجه نرم کردن با پیچیدگی، پیمایش نکات ظریف و گاهی مقاومت در برابر کشش اغوا کننده یک پاسخ سریع است. هوش مصنوعی پاسخ‌های سریعی ارائه می‌دهد، اما آیا تفکر واقعی را تشویق می‌کند؟ جواب منفی است.

هوش مصنوعی فقط به ما می‌آموزد محتوا را کجا جست‌و‌جو کنیم و با تکامل به سمت تفسیر، ترکیب و تجزیه و تحلیل هر روز ذهن ما را تنبل‌تر می‌کند به نحوی که تمام تمرین‌های عضلات ذهنی ما متوقف می‌شود.

دانشمندان، و شاید بیشتر ما، فهمیده‌ایم که میل به اطمینان داریم. مغز ما برای اینکه احساس کنیم حق با ماست به ما پاداش می‌دهد. به همین دلیل است که سوگیری تأیید بسیار قدرتمند است. چرا ما تمایل داریم به دنبال اطلاعاتی باشیم که با باور‌های ما همسو باشد نه اینکه آنها را به چالش بکشیم.

هوش مصنوعی که برای بهینه سازی برای انسجام و معقول بودن آموزش دیده است، پاسخ‌هایی را با تسلط عجیبی ارائه می‌دهد که این ولع را تقویت می‌کند. حتی زمانی که یک پاسخ اشتباه است، به اندازه کافی درست به نظر می‌رسد. هوش مصنوعی به ندرت مکث می‌کند و می‌گوید: «مطمئن نیستم».

اینجاست که جالب می‌شود. چه اتفاقی می‌افتد وقتی یک نسل کامل در دنیایی بزرگ می‌شود که عدم اطمینان در آن نادر است، جایی که هر سؤالی با پاسخی فوری و مطمئن مواجه می‌شود؟

مطمئن نبودن آغاز بهترین ایده‌ها است

هر پیشرفت فکری بزرگی از نسبیت گرفته تا مکانیک کوانتومی تا پیدایش اینترنت نه با یک پاسخ دقیق، بلکه با یک سوال آزاردهنده آغاز شده است. انیشتین «زمان چگونه کار می‌کند؟» را در گوگل سرچ نکرد. او سال‌ها با آزمایش‌های فکری دست و پنجه نرم کرد. نیکولا تسلا از یک هوش مصنوعی نپرسید که چگونه برق را به صورت بی سیم منتقل کند، او آزمایش‌های بی امان انجام داد، کل سیستم‌ها را در ذهن خود تصور کرد و ایده‌هایی را دنبال کرد که غیرممکن به نظر می‌رسیدند.

بزرگ‌ترین جهش‌ها در دانش همیشه از عدم قطعیت ناشی شده است، از سوی کسانی که مایلند آنقدر با ناشناخته بنشینند تا آن را به درک تبدیل کنند. اگر هوش مصنوعی دسترسی ما به پاسخ‌ها را تسریع کند، آیا خطر کاهش روند آشفته، خسته کننده، اما ضروری دست و پنجه نرم کردن با عدم قطعیت را داریم؟

خلاقیت بزرگ اغلب از ناراحتی سرچشمه می‌گیرد. از ندانستن از نشستن با پارادوکس‌ها به اندازه کافی برای تولید چیزی جدید. اگر آن فرآیند را بیش از حد میانبر کنیم، آیا چیزی حیاتی را از دست می‌دهیم؟

توهم دانستن

هوش مصنوعی فقط پاسخ‌ها را ارائه نمی‌کند، بلکه آنها را با اطمینان ارائه می‌کند. حتی وقتی اشتباه است، درست به نظر می‌رسد. اما بیش از آن، هوش مصنوعی فقط حقایق را ارائه نمی‌دهد، بلکه آنچه را که ما می‌خواهیم بشنویم ارائه می‌دهد. می‌تواند پاسخ‌ها را برای همسویی با انتظارات ما شکل دهد و به جای به چالش کشیدن آنها، تعصبات را تقویت کند، و این یک ساختار متزلزل است. هوش فقط داشتن اطلاعات نیست؛ این در مورد درک این است که چه زمانی شک کنیم، چه زمانی به چالش بکشیم، و چه زمانی با عدم اطمینان بنشینیم.

اگر مبارزه تفکر عمیق را با راحتی دانش فوری معاوضه کنیم، آیا این خطر را داریم که عقل را با روانی صرف جایگزین کنیم؟

استفاده درست از هوش مصنوعی

همانطور که گفته شد، هوش مصنوعی توانایی بالایی در ارائه پاسخ‌های سریع و ساختار یافته و غیرقابل انکار دارد. در چنین شرایطی چالش اینجا است که نحوه استفاده درست از هوش مصنوعی را یاد بگیریم و بیاموزیم که چه زمانی نباید از آن استفاده کنیم.

ما باید در برابر تله آسان یقین مقاومت کنیم. ما باید فروتنی معرفتی را در خود پرورش دهیم، توانایی پرسش، شک و به چالش کشیدن حتی دقیق‌ترین پاسخ‌ها را تقویت کنیم و بدانیم که هوش فقط به دانستن نیست، بلکه در مورد فکر کردن، پرسش کردن و خلق کردن است و این آینده متعلق به کسانی نخواهد بود که به دانش تولید شده توسط هوش مصنوعی دسترسی دارند. این متعلق به کسانی خواهد بود که هنوز می‌دانند چگونه با ناشناخته‌ها کشتی بگیرند و شاید، فقط شاید، قوی‌ترین عبارتی که می‌توانیم به آن نگاه کنیم این باشد: «نمی‌دانم...، اما بیایید بفهمیم».