ترامپ می‌خواهد چین در صلح اوکراین نقش ایفا کند/ آیا «شی» آماده کمک است؟

در حالی که ترامپ ممکن است با اعمال تعرفه ۱۰ درصدی بر واردات چینی به ایالات متحده در اوایل این ماه، برنامه خود را برای هماهنگی صلح با چین پیچیده کرده باشد، جنگ در اوکراین می‌تواند موضوعی نادر برای همکاری باشد، به‌ویژه زمانی که پکن در تلاش است از تشدید تنش‌های تجاری جلوگیری کند.

به گزارش سرویس بین الملل تابناک، «سی ان ان» در تحلیلی به ایفای نقش چین در صلح اوکراین پرداخته که در ادامه می‌آید.

با ورود جنگ اوکراین به سال چهارم خود، رئیس‌جمهور آمریکا، دونالد ترامپ، مشخص کرده است که چه کسی را به عنوان رهبر جهانی می‌داند که می‌تواند به آمریکا در پایان دادن به این درگیری کمک کند: شی جین‌پینگ، هم‌پیمان ولادیمیر پوتین.

ترامپ در کنفرانس مجمع جهانی اقتصاد در داووس سوئیس در ماه گذشته به نخبگان سیاسی و تجاری گفت: «امیدوارم چین بتواند به ما کمک کند تا جنگ روسیه-اوکراین را متوقف کنیم... آنها قدرت زیادی بر این وضعیت دارند، و ما با آنها همکاری خواهیم کرد.»

ترامپ این امید را در روز‌های قبل از مراسم تحلیف خود در ماه گذشته در تماس با رهبر چین مطرح کرده بود.

در حالی که ترامپ ممکن است با اعمال تعرفه ۱۰ درصدی بر واردات چینی به ایالات متحده در اوایل این ماه، برنامه خود را برای هماهنگی صلح با چین پیچیده کرده باشد، جنگ در اوکراین می‌تواند موضوعی نادر برای همکاری باشد، به‌ویژه زمانی که پکن در تلاش است از تشدید تنش‌های تجاری جلوگیری کند.

یون سان، مدیر برنامه چین در اندیشکده مرکز استیمسون در واشنگتن در این زمینه می‌گوید: «با توجه به اهمیت روابط آمریکا و چین، اگر ترامپ همکاری چین را به عنوان مسئله‌ای حیاتی برای بهبود روابط ایالات متحده و چین مطرح کند، فکر می‌کنم چین بسیار وسوسه خواهد شد… (و ممکن است) نقشی مفید ایفا کند.» او همچنین افزود: «در عین حال، پکن مراقب خواهد بود تا هم‌راستایی خود با روسیه را تضعیف نکند.»

چین مدت‌هاست که به دنبال این است که خود را به عنوان یک واسطه صلح در این درگیری مطرح کند – و طرح خود برای حل جنگ را ترویج می‌کند. اما در غرب، تلاش‌های آن تاکنون تحت‌الشعاع حمایت پایدار پکن از روسیه قرار گرفته است.

ریسک‌های بزرگی برای چین وجود دارد که این مشارکت را آسیب‌پذیر کند، مشارکتی که رهبر چین آن را به عنوان بخش مهمی از اهداف گسترده‌تر خود برای مقابله با فشار‌های غرب و بازسازی نظم جهانی به نفع چین شکل داده است.

تحلیلگران می‌گویند که میز مذاکره‌ای که در آن شی جین‌پینگ کرسی برجسته‌ای دارد، همچنین میز مذاکره‌ای است که پوتین، نه ترامپ، شریک ثابت آن است – واقعیتی که واشنگتن باید با دقت مدیریت کند، اگر نخواهد که اتحاد‌های اروپایی خود را در خطر بیندازد یا به راه‌حلی دست یابد که برای اوکراین غیرقابل قبول باشد.

چونگ جا ایان، استاد دانشگاه ملی سنگاپور در این زمینه معتقد است: «نتیجه واقعی که پکن می‌خواهد از آن اجتناب کند، روسیه‌ای بسیار ضعیف است. زیرا در این صورت… (پکن) یکی از شرکای اصلی خود را از دست خواهد داد.»

آیا پایانی در پیش است؟

انتظار می‌رود که آینده درگیری در کنفرانس امنیتی مونیخ که در آلمان آغاز شده است، روندی پررنگ داشته باشد، جایی که معاون رئیس‌جمهور آمریکا، جی دی ونس، قرار است با رئیس‌جمهور اوکراین ولودیمیر زلنسکی دیدار کند. همچنین، وزیر امور خارجه چین، وانگ یی، نیز هدایت هیأتی از پکن را بر عهده خواهد داشت.

بر فراز این کنفرانس، تغییر لحن دراماتیک در رویکرد واشنگتن به جنگ نمایان است. ترامپ در مورد کمک‌های آمریکا به کشور درگیر جنگ- که جو بایدن و هم‌پیمانان ناتو آمریکا آن را به عنوان عاملی حیاتی برای دفاع از حاکمیت و تمامیت ارضی اوکراین و همچنین نظم جهانی مبتنی بر قوانین می‌دانند- تردید کرده است.

ترامپ در مصاحبه با فاکس نیوز، به جای رویکرد معمول خود، پیشنهاد داد که آمریکا باید در ازای کمک‌های نظامی، به منابع طبیعی غنی اوکراین دسترسی پیدا کند. او همچنین اظهار داشت که اوکراین ممکن است روزی بخشی از روسیه شود و گفت که دولت او در زمینه آماده‌سازی مقدمات مذاکرات صلح احتمالی میان روسیه و اوکراین، پیشرفت‌های عظیمی داشته است، اما جزئیاتی در این مورد ارائه نکرد.

در یک سری دیدار‌های این هفته در اروپا، پیت هگست، وزیر دفاع آمریکا، مارکو روبیو، وزیر امور خارجه و فرستاده ترامپ به اوکراین و روسیه، ژنرال کیث کلاگ، به مقامات اروپایی و همتایان ناتو خود فشار خواهند آورد تا نقش بسیار بزرگ‌تری در حمایت از اوکراین ایفا کنند، به گفته مقامات نظامی و منابع آگاه از موضوع.

اعضای دولت ترامپ همچنین قرار است در روز‌های آینده با مقامات اوکراینی دیدار کنند، به طوری که منابع به سی‌ان‌ان گفته‌اند که اسکات بسنت، وزیر خزانه‌داری آمریکا، قرار است به کی‌یف سفر کند تا در مورد معادن حیاتی این کشور گفت‌و‌گو کند، در حالی که کلاگ نیز پس از دیدار‌هایی در مونیخ، به اوکراین سفر خواهد کرد.

زلنسکی گفته است که آماده است با پوتین مذاکره کند، اما تنها در صورتی که آمریکا و اروپا به حمایت خود از اوکراین ادامه دهند و «ضمانت‌های امنیتی» ارائه دهند، در حالی که روسیه در روز‌های اخیر تأکید کرده است که تنها صلحی را قبول خواهد کرد که در آن اوکراین از آرزو‌های پیوستن به ناتو دست بکشد و مناطقی که توسط روسیه الحاق شده‌اند را واگذار کند.

اما در حالی که ترامپ برای پایان سریع جنگ فشار می‌آورد، دولت او هنوز جزئیات دقیقی در مورد شرایط صلحی که امیدوار است حاصل شود، ارائه نکرده است.

ناظران می‌گویند که چقدر ترامپ به دنبال همکاری با «شی» خواهد بود – و آیا رهبر چین آماده همکاری است – ممکن است تا حدی به این پارامتر‌ها بستگی داشته باشد. رهبران غربی در گذشته تلاش کرده‌اند، «شی» را قانع کنند که پوتین را به سمت صلحی که زلنسکی و اوکراین از آن حمایت می‌کنند، سوق دهد.

با اینکه چین در این درگیری خود را بی‌طرف اعلام کرده و خواهان صلح است، اما به عنوان یک شاهرگ دیپلماتیک و اقتصادی کلیدی برای روسیه در طول جنگ ظاهر شده است، از جمله ارسال کالا‌های دو منظوره‌ای که رهبران ناتو گفته‌اند به بخش دفاعی روسیه کمک می‌کنند و توان نظامی آن را تقویت می‌کنند. پکن از تجارت خود به عنوان بخشی از روابط عادی با روسیه دفاع می‌کند.

به نظر می‌رسد در دیدگاه ترامپ، همه اینها به «شی» این امکان را می‌دهد که بر پوتین فشار بیاورد. اما ناظران نزدیک به سیاست خارجی چین می‌گویند که این موضوع به این سادگی‌ها نیست.

«لیو دونگ‌شو»، استاد دانشگاه هنگ‌کنگ در پاسخ به این پرسش که آیا چین می‌تواند تهدید کند که تأمین کالا‌های ضروری را برای روسیه قطع کند؟ می‌گوید: نمی‌تواند، زیرا چین نمی‌تواند یک روسیه کاملاً شکست‌خورده را تحمل کند.» او به محاسبات پکن اشاره کرد که روابطش با آمریکا و اروپا به قدری خراب شده که چاره‌ای جز ادامه حمایت از تنها متحد دیپلماتیک قدرتمند خود ندارد.

شی و پوتین به یادماندنی همکاری «بدون محدودیت» خود را چند هفته پیش از حرکت تانک‌های روسیه به مرز‌های حاکمیتی اوکراین اعلام کردند – وعده‌ای که بر اساس مخالفت مشترک آنها با ناتو و دیدگاه مشترکشان مبنی بر اینکه غرب تحت رهبری آمریکا در حال افول است و آنها در حال صعود هستند، بنا شد.

برخی ناظران همچنین می‌گویند که «شی»، پوتین را به عنوان یک منبع احتمالی حمایت اقتصادی و دیپلماتیک در صورتی که پکن به هر دلیلی به تایوان حمله کند، می‌بیند. تمایل «شی» به کنترل این دموکراسی خودگردان ممکن است یکی از دلایل اصلی باشد که او از هر گونه حرکتی که ممکن است به این رابطه آسیب بزند، احتیاط کند.

رهبر چین همچنین ممکن است از نقش جنگ به عنوان یک حواس‌پرتی برای ایالات متحده از تمرکز بر آسیا و تایوان لذت ببرد – موضوعی که دولت ترامپ، از جمله معاون رئیس‌جمهور، ونس، به آن اشاره کرده‌اند.

ونس سال گذشته به عنوان سناتور ایالات متحده، استدلال کرد که تأمین سامانه‌های دفاع هوایی به اوکراین می‌تواند توانایی آمریکا برای کمک به دفاع تایوان را در صورتی که چین به جزیره‌ای که آن را متعلق به خود می‌داند حمله کند، تضعیف کند.

«شی» به عنوان میانجیگر؟

همکاری با ترامپ برای فشار به پوتین جهت نشاندن او پشت میز مذاکره – هرچند که شرایط هر توافقی باشد – همچنین تغییر بزرگی در رویکرد پکن به مناقشه اوکراین تا به حال خواهد بود.

شی و مقاماتش از جنگ به عنوان بستری برای ترویج چشم‌اندازی برای دنیای تحت رهبری چین استفاده کرده‌اند، دنیایی که در آن سیستم ائتلاف‌های آمریکایی یا تضعیف شده یا از بین رفته است.

تنگ ژائو، پژوهشگر ارشد بنیاد کارنگی برای صلح بین‌الملل در آمریکا می‌گوید: «چین بر ساخت یک ائتلاف از کشور‌های غیرغربی، از جمله کشور‌های در حال توسعه تأثیرگذار مانند برزیل، تمرکز دارد تا از مناقشه اوکراین برای بازسازی معماری امنیت جهانی و پیشبرد چشم‌انداز جایگزین از نظم جهانی استفاده کند.»

ژائو اظهار داشت که پکن در حال حاضر انگیزه زیادی برای همکاری معنادار با واشنگتن ندارد، اما مقامات آن ممکن است منتظر بمانند و ببینند که از هرگونه معامله گسترده‌تر با ترامپ چه منافع احتمالی می‌توانند کسب کنند.

با این حال، رئیس‌جمهور کنونی آمریکا – که منتقد ناتو است و بار‌ها تحسین شخصی خود را از پوتین و شی ابراز کرده – ممکن است شریک مذاکره جذاب‌تری برای هر دو قدرت باشد.

ترامپ پیش از به دست گرفتن مقام ریاست‌جمهوری خواستار «آتش‌بس فوری و مذاکره» شده بود – موضعی که با دیدگاه اعلام‌شده پکن در مورد جنگ همخوانی دارد و از سوی غرب به عنوان کمکی به روسیه انتقاد شده است. او همچنین در هفته‌های اخیر، مواضع مسکو و پکن را تکرار کرده و با دیدگاه کرملین همدلی کرده که اوکراین نباید بخشی از ناتو باشد و جنگ به دلیل «فرستادن تجهیزات» از سوی آمریکا به اوکراین ادامه یافته است.

قانون‌گذاران آمریکایی و برخی اعضای دولت ترامپ همچنان مواضع سختی در برابر هر دو کشور دارند. اما موضع ترامپ این سوال را مطرح می‌کند که آیا توافقی وجود دارد که پکن، مسکو و واشنگتن بتوانند آن را ترتیب دهند و از آن راضی باشند – و این چه تاثیری بر اوکراین و آینده مناقشه خواهد داشت.

رابرت وارد، مدیر ژئو-اقتصاد و استراتژی در موسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک در بریتانیا می‌گوید: «شما می‌توانید ببینید که هر یک می‌توانند چیزی از (توافقات صلح خاص) به دست آورند – پوتین می‌تواند آبرویش را حفظ کند، شی و ترامپ می‌توانند ادعا کنند که میانجیگران صلح هستند.».

اما او هشدار می‌دهد که در هر توافقی که روسیه کنترل بخش‌هایی از اوکراین را که اکنون اشغال کرده حفظ کند، ریسک این وجود دارد که این جنگ «پایان نیابد، بلکه فقط یک وقفه باشد»