زخمِ درمان‌های غیراخلاقی در سینما

به گزارش تابناک به نقل از هفت صبح، روش‌های درمانی غیراخلاقی روان‌پزشکی، مانند آنچه ویلیام سارگانت در کتاب «اتاق خواب» به کار برد، بارها در فیلم‌ها و سریال‌ها به ‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم به تصویر کشیده شده است. این آثار، اگرچه به‌ طور خاص زندگی سارگانت را روایت نمی‌کنند، فضای سوءاستفاده پزشکی، درمان‌های تهاجمی بدون رضایت و قدرت بی‌حد پزشکان در دهه‌های گذشته را به نمایش می‌گذارند. مواردی که در درمان‌های وحشیانه سارگانت، از خواب عمیق اجباری تا شوک‌های الکتریکی، ریشه دارند. در ادامه پنج اثر سینمایی و سریالی،‌ که این تاریکی‌ها را به شکلی مسحورکننده بازتاب می‌دهند و رمان‌هایی که جان به آن‌ها بخشیده‌اند را یادآوری خواهیم کرد. این آثار، زخم‌های درمان‌های غیراخلاقی را بازنمایی کرده، خوانندگان «اتاق خواب» را به تامل در این تاریکی‌ها دعوت می‌کنند.

جزیره شاتر (Shutter Island)

این فیلم، داستان یک آمریکایی با بازی لئوناردو دی‌کاپریو را روایت می‌کند که برای تحقیق به بیمارستانی روانی در جزیره‌ای دورافتاده می‌رود اما به آزمایش‌های مخفی پزشکان پی می‌برد. آن‌ها از داروهای قوی، دستکاری ذهن و حتی لوبوتومی بدون رضایت بیماران بهره می‌گیرند. این فضای پر از سوءاستفاده، شباهت بسیاری به روش‌های غیراخلاقی سارگانت دارد. زمانی که بیماران پشت درهای قفل ‌شده اسیر تصمیم‌های خودسرانه او بودند. این اثر براساس رمان «جزیره شاتر» نوشته دنیس لهان ساخته شده که معمایی روان‌شناختی را با نقد روان‌پزشکی درهم می‌آمیزد.

کما (Coma)

در این فیلم، پزشکی با بازی جینویو بوژولد کشف می‌کند که بیماران سالم به‌طور عمدی و بدون رضایت فردی با داروهای قوی به کمای مصنوعی می‌روند. این روش، شباهت عجیبی به «خواب عمیق» سارگانت دارد که بیماران را برای ماه‌ها بیهوش نگه می‌داشت. این فیلم اقتباسی است از رمان «کما» نوشته رابین کوک که سوءاستفاده‌های پزشکی را افشا می‌کند.

پرواز بر فراز آشیانه فاخته (One Flew Over the Cuckoo’s Nest)

این فیلم کلاسیک، داستان مک‌مورفی با بازی جک نیکلسون را روایت می‌کند که در بیمارستانی روانی بستری شده و با روش‌های غیرانسانی پرستار راچد مواجه می‌شود. شوک الکتریکی در این اثر نه برای درمان، بلکه ابزاری برای تنبیه است و رضایت بیماران به‌کلی نادیده گرفته می‌شود. جراحی روانپزشکی (لوبوتومی) نیز راه‌حلی برای ساکت کردن بیماران سرکش است. روشی که یادآور درمان‌های بی‌رحمانه سارگانت در «اتاق خواب» است، جایی که اراده بیماران زیر فشار درمان‌های خشن خرد می‌شد. این فیلم اقتباسی است از رمان «پرواز بر فراز آشیانه فاخته» نوشته کن کیسی که نقدی تند بر نظام روان‌پزشکی بود.

روش خطرناک (A Dangerous Method)

این فیلم، رابطه میان کارل یونگ، زیگموند فروید و بیمار یونگ، سابینا اشپیلراین را کاوش می‌کند. هرچند روش‌های درمانی در این فیلم همچون روش‌های تهاجمی سارگانت نیستند، رفتارهای غیرحرفه‌ای مانند رابطه عاطفی بین پزشک و بیمار، سوءاستفاده از قدرت درمانی را نشان می‌دهد. این موضوع در کار سارگانت نیز پررنگ بود. جایی که او با سلطه مطلق، مرزهای اخلاقی را درهم می‌شکست. این فیلم بر اساس نمایشنامه «روش گفت‌وگو» نوشته جان کر، اقتباس‌شده از کتاب «خطرناک‌ترین روش» نوشته جان کریگان، ساخته شده که خود بر واقعیت‌های تاریخی استوار است.

رچد (Ratched)

این سریال، پیش‌درآمدی بر «پرواز بر فراز آشیانه فاخته»، زندگی پرستار راچد با بازی سارا پالسون را در بیمارستانی روانی به تصویر می‌کشد. روش‌هایی مانند لوبوتومی، شوک الکتریکی و حمام یخ بدون توجه به عوارض‌شان به کار می‌روند. روان‌پزشکی در این اثر، ابزاری برای سرکوب است نه درمان، درست مانند آنچه سارگانت انجام می‌داد. جایی که زنان به زامبی‌های بی‌خاطره بدل می‌شدند. این سریال با الهام از شخصیت پرستار راچد در رمان «پرواز بر فراز آشیانه فاخته» نوشته کن کیسی ساخته شده، اگرچه داستان اصلی آن به‌طور مستقیم از رمان اقتباس نشده.