استاد دانشگاه آلاباما آمریکا میگوید اگرچه آژانس بینالمللی انرژی اتمی طرف مستقیمی در مذاکرات فعلی ایالات متحده و ایران نیست، این آژانس در واقع یک طرف غیرمستقیم در این مذاکرات است، زیرا نهایتاً مسئولیت نظارت و تضمین پایبندی به توافق ممکن بین تهران و واشنگتن را بر عهده خواهد داشت.
به گزارش سرویس بین الملل تابناک، روزنامه نیویورک تایمز در گزارشی به نقل از منابع خود مدعی شده است: ایران امکان مشارکت مشترک در اداره تأسیسات غنیسازی هستهای خود را مطرح کرده است، گزینهای که به دولت ترامپ اجازه میدهد اعلام کند که توافقی متفاوت از توافق دوره اوباما به دست آورده است.
بر اساس این گزارش، مشخص نیست که آیا ایالات متحده یا یک کشور ثالث، که ترجیحاً یکی از همسایگان عرب ایران در خلیج فارس باشد، شریک این پروژه خواهد بود، تا لایهای اضافی از اطمینان ایجاد کند که برنامه هستهای ایران صلحآمیز است. این مقام ارشد به دلیل حساسیت مذاکرات از ذکر نام خود خودداری کرد.
از طرف دیگر، روزنامه گاردین گزارش میدهد که روسیه ممکن است نقش کلیدی در توافق هستهای ایران ایفا کند. مسکو به عنوان مقصد احتمالی برای ذخایر اورانیوم غنیشده ایران و همچنین به عنوان داور احتمالی در صورت نقض توافق در نظر گرفته میشود.
این ادعاها در حالی است که منابع خبری پس از اولین دور گفتوگوهای ایران و آمریکا در عمان اعلام کرده بودند که ایران مخالف انتقال ذخائر اورانیوم غنی شده خود به کشور ثالث است و خواهان حفظ آن در داخل و تحت نظارات آژانس بین المللی انرژی اتمی است.
درباره این موضوع خبرنگار تابناک گفتوگویی با پروفسور نادر انتصار، رئیس دانشکده علوم سیاسی دانشگاه آلاباما آمریکا انجام داده که در ادامه میآید.
کتاب «ماراتن مذاکرات هسته ای، از سعدآباد تا کوبروگ» به قلم نادر انتصار رئيس دانشکده علوم سیاسی دانشگاه بوستون و کاوه افراسیابی، استاد دانشگاه بوستون آمریکا از جمله آثار انتصار به شمار می رود. همچنین کتاب «سیاست کردها در خاورمیانه» از جمله آثار شناخته شده انتصار است که ابعاد سیاسی و اجتماعی ادغام کردها در جریان اصلی زندگی سیاسی-اجتماعی در ایران، عراق و ترکیه را تحلیل میکند.
*نیویورک تایمز در گزارشی ادعا میکند که «ایران امکان مشارکت مشترک در اداره تأسیسات غنیسازی هستهای خود را مطرح کرده است، گزینهای که به دولت ترامپ اجازه میدهد اعلام کند که توافقی متفاوت از توافق دوره اوباما به دست آورده است. مشخص نیست که آیا ایالات متحده یا یک کشور ثالث، که ترجیحاً یکی از همسایگان عرب ایران در خلیج فارس باشد، شریک این طرح خواهد بود و اطمینان اضافی از صلحآمیز بودن برنامه ایران را ارائه خواهد داد.» آیا فکر میکنید ایران با چنین پیشنهادی موافقت خواهد کرد؟
گزارش نیویورک تایمز حدسی است و بر اساس منابع نامشخص نوشته شده است. ما هیچ مدرک قابل تاییدی درباره پیشنهادات خاص ایران به ایالات متحده در این مرحله از مذاکرات نداریم. در روزها یا هفتههای آینده شاهد سیلی از گزارشهای مشابه خواهیم بود که نه تنها حدسی هستند بلکه ممکن است تلاشهایی برای انتشار اطلاعات غلط یا گمراهکننده باشند.
باید منتظر بمانیم تا متن نهایی هر توافقی که تهران و واشنگتن ممکن است امضا کنند منتشر شود، قبل از اینکه قضاوتی درباره شرایطی که ایران در خصوص مشارکت ایالات متحده یا یک کشور ثالث در یک سرمایهگذاری مشترک در این موضوع پذیرفته است، داشته باشیم.
*دولت ترامپ اعلام کرده است که با بازرسیهای سازمان ملل (توسط آژانس بینالمللی انرژی اتمی - IAEA) از تأسیسات هستهای ایران موافق نیست و اصرار دارد که بازرسان آمریکایی باید این کار را انجام دهند. فارغ از پاسخ ایران، آیا چنین کاری از نظر فنی ممکن است؟ و اگر بله، نقش آژانس بینالمللی انرژی اتمی چه خواهد بود؟
ایران عضو پیمان عدم گسترش سلاحهای هستهای (NPT) و عضو آژانس بینالمللی انرژی اتمی (IAEA) است. ایران توافقنامههای جامع نظارتی با آژانس بینالمللی انرژی اتمی امضا کرده و این آژانس تنها بازرس قانونی تأسیسات هستهای ایران است. بنابراین، دولت ترامپ نمیتواند ایران را مجبور کند که از آژانس بینالمللی انرژی اتمی بگذرد و بازرسیهای ایالات متحده را انجام دهد.
اگر دولت ترامپ بر چنین درخواست غیرمعمولی پافشاری کند، ایران باید عضویت خود در NPT را لغو کرده و تعهدات خود در قبال IAEA را خاتمه دهد و وارد مسیرهای ناشناختهای شود. علاوه بر این، چنین درخواستی به یکپارچگی آژانس بینالمللی انرژی اتمی آسیب میزند و حتی رژیم بینالمللی عدم گسترش سلاحهای هستهای را از هم میپاشد.
*روزنامه گاردین در گزارشی گفته است که روسیه ممکن است نقش کلیدی در توافق هستهای ایران ایفا کند. مسکو به عنوان مقصد احتمالی برای ذخایر اورانیوم غنیشده ایران و همچنین به عنوان داور احتمالی در صورت نقض توافق در نظر گرفته میشود. با فرض صحت این گزارش، ارزیابی شما از این توسعه چیست؟
اگر گزارش گاردین درست باشد، مهمترین نقشی که روسیه میتواند ایفا کند، این است که به عنوان مقصدی برای اورانیوم غنیشده ایران عمل کند. یعنی روسیه میتواند نقشی مشابه آنچه پس از برجام ۲۰۱۵ داشت، ایفا کند.
البته مسکو ممکن است نقشهای ثانویه یا ثالثی نیز ایفا کند، زمانی که تهران و واشنگتن به توافق برسند. اما ارزیابی نقش احتمالی روسیه هنوز حدس و گمان است و خیلی زود است که بخواهیم در این زمینه قضاوت کنیم.
*رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی (IAEA)، در مصاحبهای با رسانه ایتالیایی «رپوبلیکا» روز یکشنبه اظهار داشت که «ایالات متحده و ایران به توافق نزدیک شدهاند، اما این توافق نیاز به نظارت دارد. تنها آژانس بینالمللی انرژی اتمی میتواند نظارت بر آنچه که واشنگتن و تهران توافق میکنند را تضمین کند.» تأکید گروسی بر ضرورت حضور آژانس بینالمللی انرژی اتمی در توافق ایران و ایالات متحده در حالی است که عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، پیشتر گفته بود که در حال حاضر نیازی به حضور آژانس در مذاکرات نیست. ارزیابی شما چیست؟
از نظر فنی و قانونی، آنچه رافائل گروسی گفته است صحیح است. همانطور که پیشتر اشاره کردم، آژانس بینالمللی انرژی اتمی تنها نهاد بینالمللی است که میتواند به طور قانونی برنامه هستهای ایران را نظارت کرده و تضمین کند آنچه واشنگتن و تهران ممکن است توافق کنند، رعایت شود.
اگرچه آژانس بینالمللی انرژی اتمی طرف مستقیمی در مذاکرات فعلی ایالات متحده و ایران نیست، این آژانس در واقع یک طرف غیرمستقیم در این مذاکرات است، زیرا نهایتاً مسئولیت نظارت و تضمین پایبندی به توافق ممکن بین تهران و واشنگتن را بر عهده خواهد داشت.
سایت تابناک از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.