دولتها در عرصه سیاست بین الملل تحت تاثیر مختصات ساختارهای خویش و کیفیت ساختار نظام بین الملل از الگوهای رفتاری خاصی پیروی می کنند که تامین کننده منافع ملی آنها و احترام به ارزشهای متعالی آنها باشد. لذا هر دولتی داده های سیاست خارجی خود را در جهتی تنظیم می کند که در نهایت ، خواستها و نیازمندیهای امنیتی، استراتژیک، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و ...خویش، در کوتاه مدت و یا بلند مدت تامین شود. بررسی تحولات منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا در چند ماه اخیر و نوع رفتار دیگر بازیگران بین المللی در واکنش به تحولات مذکور می تواند مبین سمت و سوی جهت گیری سیاست خارجی آنها باشد.
بدنبال بیداری اسلامی در منطقه و آغاز اعتراضات مردمی علیه نظامهای دیکتاتوری که سالها بر مسند قدرت تکیه زده ، کمترین اعتنایی هم به حقوق شهروندان خود در ابعاد مختلف سیاسی ، فرهنگی، دینی و... نداشتند و با انواع بحرانها از جمله بحران مشروعیت مواجه شده بودند لذا در طول سالیان اخیر برای حفظ موقعیت متزلزل خویش دست به دامن قدرتهای غربی شده بودند، سیاست خارجی کشورهای جهان بالاخص کشورهای غربی - که همواره داعیه دموکراسی ورعایت حقوق بشر دارند - در آزمون جدی قرار گرفت. در آزمونی که توجه و تحقق مطالبات مردم در راستای آزادی بیان ، آزادی دینی و ... از سوی حکام مزدور ، هم موقعیت حاکمیت حاکمان دیکتاتور را تضعیف می کرد و هم منافع کشورهای غربی را در کشورهای بحرانی به خطر می انداخت.
بنابراین علی رغم اینکه کشورهای غربی در ابتدای شروع تحولات بدلیل خطای اطلاعاتی و عدم پیش بینی های قبلی ، دچار سردرگمی شدند اما امروز تلاش می کنند که تا آنجا که می توانند از گسترش دامنه انقلابات مردمی در دیگر کشورهای منطقه جلوگیری کنند چراکه گسترش اعتراضات مردمی و به خطر افتادن موقعیت حکام وابسته در منطقه ، روزبروز موقعیت غرب را به خطر انداخته است.
جمهوری اسلامی ایران بعنوان یکی از بازیگران موثر منطقه ای ، از همان ابتدا با اعلام حمایت از حرکتهای مردمی در کشورهای منطقه بالاخص تونس ، مصر ، لیبی ، یمن و بحرین ، بیداری اسلامی را منشا شروع این حرکتها اعلام و خواستار احترام دولتها نسبت به مطالبات مشروع مردمی و پایان دیکتاتوری ها شد.
یکی از کشورهایی که حرکتهای اعتراضی هم در آنجا صورت گرفت و در برخی از شهرهای آن ، مخالفین با تجمع در خیابانهای اصلی شهر ، شعارهایی را علیه حاکمیت سر دادند سوریه بود. کشوری که نقش بازیگری او با دیگر کشورهای درگیر انقلابات مردمی در منطقه متفاوت بوده و همین تفاوت رفتار سوریه در منطقه باعث واکنشهای متفاوت بازیگران موثر بین المللی نسبت به تحولات سوریه شد .
در مورد نقش سوریه و تحولات اخیر آن و تفاوت آن با تحولات سایر کشورهای منطقه ای ، توجه به چند نکته اساسی ضروری است:
سوریه در طول سالهای گذشته و بیش از 60 سال اخیر همواره در خط مقدم گروههای مقاومت از جمله فلسطین و لبنان قرار داشته و تنها کشور عربی حامی از حاکمیت فلسطین و لبنان در مقابل زیاده خواهی غرب بالاخص رژیم صهیونیستی بوده است.
انقلابیون در کشورهایی مانند مصر، تونس ، لیبی ، بحرین و... شعارهایی بر علیه نظام سلطه سر می دهند ولی عموم شعارها و خواسته های معترضین در سوریه در حمایت از نظام سلطه است. لذا بدیهی است ماهیت و خاستگاه مطالبات مردمی در این کشورها متفاوت است.
انقلابیون کشورهای دیگر منطقه مانند مصر ، لیبی و... از هیچ گونه پشتیبانی سیاسی و رسانه ای نظام سلطه برخوردار نبوده و نیستند برای اینکه خواسته اصلی آنها اخراج وابستگان غربی و آمریکا است . اما مخالفین دولت سوریه از همان ابتدا مورد حمایت شدید رسانه های غربی قرار گرفتند و با ایجاد و ارائه اخبار کذب سعی نمودند با تحریک احساسات مردم ، زمینه فراگیر شدن اعتراضات را فراهم سازند.
کشورهای غربی که به شدت نگران تحولات منطقه ای و موقعیت خود در منطقه شده بودند تلاش کردند با تغییراتی در محیط اعتراضات ، مطالبات اصلی مردم را به سمت خودشان تغییر دهند و یا حداقل ماهیت اسلامی بودن حرکتها را کمرنگ نشان دهند لذا تمام هم و غم خود را معطوف به دخالت در امور کشور سوریه و حمایت از مخالفان غربگرا به رهبری عبدالحلیم خدام گذاشتند تا در اصول جهت گیری ماهیت انقلابات ، شک و تردید ایجاد کنند.
از ویژگیهای دیگر تحولات سوریه ، فراگیر نبودن اعتراضات در این کشور است. بیشتر اعتراضات صورت گرفته در طول هفته های گذشته در شهر درعا... بوده که عموم ساکنین آنها ، سلفی هستند وکمکهای زیادی را در قالب صدور فتوا از سوی مفتی های عربستانی و مبالغ هنگفت مالی از سوی دولت عربستان دریافت نموده اند . علی رغم کمکهای مختلفی که از سوی کشورهای بیگانه به مخالفین صورت گرفته دامنه اعتراضات مردمی در سوریه بر خلاف کشورهای دیگر منطقه نه تنها افزایش نیافته بلکه کاهش یافته و به شهرهای مهم سوریه از جمله دمشق و حلب سرایتی نداشته است.
رئیس جمهور سوریه آقای« بشار اسد » در بین مردم خود چهره منفوری ندارد و بالعکس از مقبولیت مردمی خوبی برخوردار است و از سالهای گذشته اصلاحاتی را در ساختار سیاسی ، اقتصادی و امنیتی خودش شروع کرده و از زمان آغاز اعتراضات مردمی در برخی شهرها تلاش کرده به خواسته های مردم پاسخ مثبت دهد. نکته ای که در سوریه متمایز از سایر کشورها بود ورود و دفاع طرفداران دولت از بشار اسد بود. حامیان دولت بشار اسد با برگزاری تظاهراتهای گوناگون ، هم حمایت خود را از سیاستهای دولت بشار اسد اعلام و هم بیگانگان را عامل فتنه در سوریه قلمداد کردند.
با بررسی عوامل مذکور باید انتظار داشت که نوع رفتار بازیگران بین المللی نسبت به تحولات منطقه و سوریه متفاوت باشد. کشورهای غربی و برخی از وابستگان آنها در منطقه از جمله عربستان و ... که از گسترش انقلابات و تقویت موقعیت اسلامگرایان و شیعیان در منطقه وحشت کرده و اقدام به لشکر کشی نظامی به کشورهای دیگر از جمله بحرین نموده اند ، نه تنها با معترضین سوری مخالف نیستند بلکه از حرکت آنها برای تضعیف موقعیت بشار اسد حمایت می کنند . پس چرا رفتار سیاست خارجی کشورهای غربی و حکام دیکتاتور عربی زیر سئوال نمی رود اما همه چراها نسبت به رفتار سیاست خارجی ایران طرح می شود. و رسانه های غربی در طول چند هفته اخیر سعی کرده اند سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران را نسبت به تحولات سوریه به چالش بکشانند.
همگان اذعان دارند که موضع حمایتی سوریه از گروههای مقاومت ، فلسطین و مقاومت در برابر زیاده خواهی های غرب بویژه رژیم صهیونیستی ، غربیها را به شدت عصبانی کرده و به همین جهت است که در طول سالهای اخیر به انحا مختلف تلاش کرده اند که سوریه را از محور مقاومت خارج کنند چون با مقاومت بشار اسد از دستبابی به سیاستهای خود نا کام مانده اند امروز از فرصت پیش آمده برای اعمال فشار بیشتر بر سوریه و دستیابی به اهداف خویش بهره برداری می کنند.
موضوع دیگری که نباید از کنار آن به سادگی عبور کرد این است که غربیها با توجه به جهت گیری دینی حرکتهای انقلابی در منطقه ، به شدت نگران افزایش قدرت بیش از پیش جمهوری اسلامی ایران در منطقه شده اند چرا که تحولات صورت گرفته در منطقه ، موقعیت ایران را نسبت به دیگر بازیگران بین المللی در وضعیت برتری قرار داده است. امروز یکی از دلایلی که برای تحت فشار قرارگرفتن سوریه مطرح می شود این است که از طریق سوریه به ایران اعمال فشار نمایند . به همین جهت است که هیچ تحلیلی در رسانه های نظام سلطه در مورد تحولات سوریه استفاد نمی شود مگر اینکه از ایران هم نام برده شود.
دلیل سوم در اعمال فشار بر سوریه ، زمینه سازی برای انحراف افکار عمومی از تحولات جهان اسلام است. غربیها با اعمال فشار بر سوریه و اتهام زنی به ایران تلاش می کنند که افکار عمومی را از تحولات بنیادین در منطقه منحرف سازند لذا همواره سعی کرده اند جمهوری اسلامی ایران را به دوگانگی سیاست خارجی متهم کنند. در حالیکه جمهوری اسلامی ایران در مواضع رسمی خود از تمام کشورهای دیکتاتور منطقه خواسته که به حقوق ملت خود احترام بگذارند.
اخیرا نویسنده ای در رسانه های ترکیه با نوشتن مقاله ای با عنوان « درعا ، تهران ، آنکارا » با ارائه داده هایی غلط و بی پایه که معمولا چنین اخباری با توجه به سیطره جهانی غولهای رسانه ای غرب از طریق آنها و با هدف انحراف افکارعمومی از واقعیات تحولات در خاورمیانه و شمال آفریقا منعکس و در اختیار دیگر رسانه ها قرار می گیرد ، تلاش کرده نوع رفتار جمهوری اسلامی ایران را نسبت به تحولات منطقه ای و سوریه متناقض بخواند که امید است که منبع خبری و تحلیل آقای آلبایراک ، رسانه های وابسته غربی نباشد.
حاکان آلبایراک در یادداشت خود ، فتنه خواندن حرکتهای صورت گرفته در سوریه از سوی جمهوری اسلامی را به شدت مورد انتقاد قرار داده و نوشته چرا ایران مخالفین سوری را فتنه گر و مخالفین دیگر کشورهای منطقه را انقلابی خطاب می کند. و استدلال نموده مخالفین امروز دولت سوریه همان کسانی هستند که دیروز در جنگ 33 روزه در حمایت از مقاومت شعار می دادند!
پاسخ روشن است چگونه می توان مردمی را که در جنگ33 روزه میان حزب ا... و رژیم صهیونیستی ، از گروههای مقاومت حمایت می نمودند با مردمی که امروز در خیابانهای درعا شعار بر علیه مقاومت سر می دهند یکی دانست؟! اگر معترضین امروز سوریه همان مردم حامی حزب ا... و حماس در مقابل غرب و رژیم صهیونیستی بودند پس چرا امروز دولت سوریه را نسبت به خودداری از حمایت گروههای مقاومت تحت فشار قرار می دهند؟ با توجه به ماهیت غربگرایی تحولات سوریه برخلاف سایر تحولات منطقه نباید به وابستگی مخالفین به غرب و برخی حکام عربی شک وتردید داشت.
کشورهای غربی در کشورهای شمال آفریقا و برخی کشورهای عربی تا جائیکه ممکن است از تثبیت شدن موقعیت حکام وابسته به غرب حمایت نمودند ولی در سوریه رفتار شان مغایر با آن است. و دولت سوریه که از روشهای مسالمت آمیز و پرهیز از شیوه های خشن برای ایجاد آرامش و ثبات در کشورش استفاده می کند به شدت تحت فشار قرار می گیرد.
صدور بیش از سه میلیون پیامک از داخل رژیم صهیونیستی به مردم سوریه و یا توزیع شبنامه در مرزها توسط هواپیماهای رژیم صهیونیستی در2 – 3 روز اول اعتراضات ، جهت تحریک مردم برای سرنگونی دولت بشار اسد ، آیا نشان دهنده وابستگی مخالفین سوری به غرب و هراس غرب از موقعیت از دست رفته خودش نیست؟! غرب که موقعیت خود را در دیگر کشورهای منطقه متزلزل دیده امروز سعی می کند که حداقل پیوند سوریه را با گروههای مقاومت با هدایت جمهوری اسلامی ایران از بین ببرد.
موضوع دیگری را که نگارنده مدعی شده ، ورود سلاحهای ایرانی توسط سوریه به داخل لبنان و گروههای مقاومت است. امری که بارها از سوی جمهوری اسلامی ایران تکذیب شده و همواره بر پشتیبانی معنوی خود از گروههای مقاومت آنهم براساس آموزه های دینی و ضلم ستیزی تاکید کرده است.
خلاصه اینکه تحولات امروز خاورمیانه به شدت قدرتهای غربی را نگران کرده و موجب شده رسانه های غربی برای وارونه جلوه دادن ترتیبات جدید امنیتی در منطقه ، کشورهای مهم و تاثیرگذار از جمله جمهوری اسلامی ایران را متهم به دخالت در امور دیگر کشورها بنمایند. و بر ما مسلمانان فرض است که در شرایط بحرانی امروز غرب ، با تحلیل واقع بینانه تحولات ، در مسیر خواسته های آنها حرکت نکنیم.
