گنجینه علوم ارتباطات ایران بدرود حیات گفت

در حالی که قرار بود «نکوداشت استاد دکتر کاظم معتمدنژاد؛ زمینه‌ها و مسائل مطالعات ایرانی ارتباطات و فرهنگ» ۲۳ آذر ماه در دانشگاه علامه طباطبائی برگزار شود، عمر پدر علم ارتباطات تا روز بزرگداشت دیرهنگام به درازا نکشید و عصر امروز در آستانه هشتاد سالگی پس از تحمل مدت ها بیماری به دیار باقی شتافت.

به گزارش «تابناک»، در روزهای اخیر همزمان با روز به وخامت گذاشتن وضعیت بیماری  دکتر کاظم معتمدنژاد، انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات با همکاری انجمن ایرانی مطالعات جامعه اطلاعاتی، انجمن جامعه شناسی ایران و دانشگاه علامه طباطبایی، درصدد برآمدند همایش یک روزه‌ای را با عنوان "نکوداشت استاد دکتر کاظم معتمدنژاد؛ زمینه‌ها و مسائل مطالعات ایرانی ارتباطات و فرهنگ" برگزار کنند و بر همین اساس مقرر شد این همایش 23 آذرماه با سخنرانی دکتر حسام الدین آشنا، دکتر حسینعلی افخمی، مهندس نصرالله جهانگرد، خانم دکتر شهیندخت خوارزمی، دکتر هادی خانیکی، دکتر یونس شکرخواه، دکتر سعید رضا عاملی، دکتر محمدمهدی فرقانی، دکتر محمد امین قانعی راد، دکتر مسعود کوثری، دکتر محمدمهدی محسنیان‌راد، دکتر احمد میرعابدینی و دکتر حسن نمکدوست برگزار شود.

با این حال عمر دکتر معتمدنژاد بنیانگذار علم ارتباطات و احیاگر آموزش روزنامه‌نگاری کوتاه تر از آن بود که به این همایش برسد تا این رویداد بدون حضور صاحبش برگزار شود. معتمدنژاد در سال 1313 در روستاى مود از بخش مركزى بيرجند متولد شد، تحصيلات ابتدائى و قسمتى از تحصيلات متوسطه خود را در زادگاهش و قسمت ديگر را در بيرجند و سال ششم ادبى را در دبيرستان مروى تهران گذرانيد.

در سال 1336 به اخذ درجه ليسانس و در سال 1339 به اخذ درجه دكترى در رشته قضائى از دانشكده حقوق و علوم سياسى دانشگاه تهران نائل گرديد. وى در زمان تحصيل در دورة كارشناسى با مدير وقت روزنامه كيهان كه استاد ايشان نيز بود رابطه دوستانه‏اى برقرار كرد. وقتى استاد از دانشجويان دوره دكترى براى همكارى در كيهان دعوت كرد، معتمد نژاد فرصت را غنيمت شمرده و به محيط روزنامه وارد شد.

ديرى نپائيد كه پروفسور معتمدنژاد از مترجمى زبان فرانسه، به مسؤليت گروه خارجى و مقالات ارتقاء يافت. روزنامه كيهان كه به روزنامه نگاران تحصيلكرده نياز داشت، براى وى بورسيه‏اى از دولت فرانسه دريافت داشت. معتمد نژاد در دانشگاه سوربن فرانسه موفق به اخذ دكترى حقوق و علوم سياسى و نيز دكترى تخصصى روزنامه نگارى از انستيتوى مطبوعات و علوم نظرى دانشگاه پاريس گرديد.

خدمات دانشگاهى ايشان از سال 1344 در سمت استاد يارى در دانشكده حقوق و علوم سياسى دانشگاه تهران آغاز مى ‏شود، ضمناً همكارى خود را از آغاز ورود به ايران با موسسه كيهان حفظ كرد. در سال 1343 مؤسسه كيهان پيشنهاد وى را براى يك دوره عالى روزنامه نگارى پذيرفت و براى اين منظور از بين داوطلبان ديپلم، 25 نفر انتخاب شدند. در پايان دوره دو ساله، اسم اين دوره عالى به مؤسسه عالى مطبوعات و روابط عمومى تغيير كرد.

در سال 1350 يعنى زمانى كه نخستين فارغ التحصيلان در بحبوحه اخذ دانشنامه بودند، اسم مؤسسه به دانشكده علوم ارتباطات اجتماعى تغيير يافت. دراين موقع از دانشيارى دانشكده حقوق دانشگاه تهران استعفا داده و در دانشكده علوم ارتباطات اجتماعى در سمت معاونت دانشكده مشغول به كار گرديد. از سال 56 تا 59 نيز سمت رياست دانشكده را عهده ‏دار بود. با پیروزی انقلاب اسلامى ایران، دانشكده مذكور تعطيل و در دانشكده علوم اجتماعى دانشگاه علامه طباطبائى به عنوان يك گرايش ادغام شد. چنین بود که معتمد نژاد به پاريس رفت و در آنجا به تدريس و تحقيق پرداخت تا ياد وطن او را دلتنگ كرد و در سال 1368 به ايران بازگشت.

معتمدنژاد مجدداً نسبت به توسعه رشته علوم ارتباطات و گشايش دوره ه اى كارشناسى، كارشناسى ارشد و دكترى اقدام نمود تا سرانجام در سال 1375 با پذيرفته شدن دوره دكتراى ارتباطات در وزارت فرهنگ و آموزش عالى به آرزوى ديرين خود رسيد. معتمدنژاد در حال حاضر استاد تمام وقت دانشكده علوم اجتماعى دانشگاه علامه طباطبائى مى ‏باشد و در سطوح مختلف آموزشى اشتغال به آموزش دارد. معتمدنژاد در تشكيل و عضويت انجمن هاى مختلف از قبيل: انجمن دفاع از آزادى مطبوعات، انجمن بين المللى تحقيق در ارتباطات جمعى، انجمن بين المللى حقوق فضا، انستيتوى بين المللى ارتباطات، انجمن فرانسوى علوم ارتباطات و اطلاعات نقش عمده داشت.

معتمدنژاد بيش از 70 مقاله علمى به مجامع بين ‏المللى و يا مجلات ارائه داده و ياخود در تشكيل سمينار ها و كنفرانس هاى علمى نقش مهمى داشته است. در سال 1373-74 به عنوان استاد نمونه دانشگاه هاى كشور از دست رياست جمهورى لوح نقدير دريافت داشته و به پيشنهاد وزير فرهنگ و آموزش عالى و حكم رياست شوراى عالى انقلاب فرهنگى از مهر ماه 1378 به عضويت هيأت امناى دانشگاه هاى منطقه مركزى منصوب شد. پرفسور کاظم معتمدنژاد از نخستین نظریه پردازان بومی در ایران است که در حوزه ارتباطات، دیدگاه های کاربردی فراوانی از ایشان بر جای مانده و همین نظریه ها است که از او چهره ای بین المللی ساخته بود.

«حسین انتظامی» معاون مطبوعاتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در پی درگذشت دکتر کاظم معتمدنژاد، پدر علم ارتباطات ایران پیامی صادر کرد. در بخشی از این پیام آمده است: « اینک همه در غم از دست دادن این چهره ماندگار ایران زمین اندوهگینیم و آنچه وظیفه همه ما را در پاسداشت این شخصیت علمی سنگین‌تر می‌کند حفظ و توسعه میراثی است که از کرسی استادی او برای جامعه ارتباطات، رسانه و مطبوعات  باقی مانده است. درگذشت ایشان را به خانواده محترم معتمدنژاد، به جامعه رسانه‌ای کشور، شاگردان وی و همه استادان روزنامه‌نگاری و ارتباطات تسلیت عرض می‌کنم و در این شب‌های آغارین ماه صفر، طلب مغفرت و رحمت ذات متعال را برای وی خواستارم.»

مراسم تشییع پیکر این استاد برجسته ارتباطات و روزنامه‌نگاری، روز شنبه (16 آذر) ساعت 9 صبح از مقابل دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی واقع در سه‌راه ضرابخانه، خیابان شهید گل‌نبی، برگزار می‌شود و پس از تشییع، پیکر ایشان در قطعه نام‌آوران بهشت زهرا (س) آرام می‌گیرد.