رقیب گازوئیلی برای فرش‌های دستباف

فرش دستباف ایران، کالایی کیفی و کاربردی است که از گذشته های دور با فرهنگ مردم کشور درآمیخته و در طول تاریخ به تکامل رسیده است، هر چند این پیشینه قوی در طول قرن های متمادی مایه اعتبار و شهرت فرش دستباف ایران شده است، ولی درطول این مدت خواسته یا ناخواسته افت و خیز های بسیاری داشته است به عنوان نمونه به تولید فرش های گازوئیلی می توان اشاره کرد که بدون هیاهو و جنجال در لایه های زیرین و به نظر کم اهمیت تولید فرش دستباف آذربایجان شرقی در جریان است که در صورت ادامه می توان آن را آغازی برای پایان قصه پرشکوه فرش دستباف ایران دانست.

نایب رئیس اتحادیه فروشندگان فرش دستباف تبریز در گفت و گو با ایرنا در این باره می گوید: فرش های گازوئیلی فرش هایی است که در آن از مواد نامرغوب استفاده شده است و به همین دلیل از خود بویی نزدیک به بوی گازوئیل تولید می کند.

ایوب بشیری با بیان این که این بو نتیجه استفاده از مواد روغنی و روان کننده هایی است که در تولید ریس این فرش ها به کار رفته است، می افزاید: این روان کننده های روغنی به دلیل استفاده از ضایعات موادی همچون گونی، فرش ماشینی، ضایعات نخ و کم کیفیت ترین پشم ها به دست می آید و از آن ریس تولید می شود، تحقیقات نیز در این زمینه نشان داده که این ریس ها در برخی کارگاه های خصوصی کوچک خانگی و برخی کارخانه های بزرگ اطراف اصفهان و خمینی شهر تولید می شود.

قیمت پایین مواد نامرغوب

وی با بیان این که به نظر می رسد این مواد با اهداف خاصی تولید و اغلب روانه مناطق روستایی آذربایجان شرقی می شود، می گوید: با توجه به این که این مواد یک دوم تا یک سوم ریس های معمولی قیمت دارد، برخی بافندگان فرش دستباف روستایی در دام استفاده از این مواد گرفتار می شوند.

وی با اشاره به این که قیمت فرش های تولید شده با این مواد نیز یک سوم فرش های مشابه است، ادامه می دهد: متاسفانه بافت این گونه فرش ها در برخی از مناطق روستایی شهرستان هایی همچون هریس، سراب، بستان آباد، اهر و ورزقان شایع شده و حتی گزارش هایی مبنی بر تولید این گونه فرش ها در منطقه خراسان نیز دریافت شده است.

به گفته نایب رئیس اتحادیه فروشندگان فرش دستباف تبریز، با توجه به این که در تولید ریس این فرش ها از ضایعات و روان کننده هایی با بوی نامطبوع استفاده می شود، ممکن است استفاده از این فرش ها به بروز آسیب های جسمی و روحی منجر شود که در این زمینه باید تحقیقات گسترده ای صورت گیرد، به همین خاطر با حمایت سازمان صنعت، معدن و تجارت، سازمان نظارت و بازرسی و اتحادیه ریس فروشان، کمیته ای برای مبارزه با این پدیده تشکیل شده است.

بشیری با اشاره به این که اتحادیه فرش فروشان نیز بخشنامه ای مبنی بر ممنوعیت خرید و فروش فرش های گازوئیلی به اعضای زیرمجموعه خود ابلاغ کرد، می گوید: با متخلفان در این زمینه بشدت برخورد خواهد شد. در هفته های اخیر نیز نامه ای رسمی به سازمان تعزیرات و نظارت و بازرسی برای در اختیار قرار دادن بازرس ویژه ارسال شده تا عرضه و فروش این گونه فرش های نامرغوب به حداقل ممکن کاهش یابد.

وی می افزاید: حتی مسئولان سازمان صنعت، معدن و تجارت استان اصفهان را مجاب کردیم تا مانع از فعالیت مراکز تهیه و تولید مواد نامرغوب و به اصطلاح گازوئیلی در اصفهان و خمینی شهر شوند.

وی با بیان این که بر اساس شواهد، تولید فرش های گازوئیلی از حدود شش سال قبل در آذربایجان شرقی آغاز شده است، می گوید: متاسفانه به دلیل نبود اطلاعات در این باره و بی توجهی به این حوزه، روند تولید فرش های گازوئیلی تاکنون ادامه یافته است، ولی با توجه به پراکندگی جغرافیایی نمی توان متراژ دقیقی از میزان فرش بافته شده با این مواد تهیه کرد.

ممانعت خریداران

رئیس اتحادیه تولیدکنندگان فرش دستباف تبریز نیز با اشاره به این که تولید فرش های گازوئیلی فقط در رج های پایین صورت می گیرد، می گوید: به دلیل اعتبار جهانی فرش دستباف ایران به ویژه منطقه آذربایجان، باید در همین مرحله نیز مانع از ادامه این روند و بافت فرش های گازوئیلی شد.

اسماعیل چمنی با بیان این مطلب، کسانی که مهارت کافی در بافت فرش دارند به تولید این فرش ها اقدام نمی کنند، می افزاید: بر اساس آمارها کمتر از 10 درصد فرش های روستایی استان با مواد نامرغوب بافته شده و دیگر تولیدات فرش روستایی با موادی مرغوب، رنگ های گیاهی و مشخصاتی منحصر به فرد تولید می شود.

وی با بیان این که برای جلوگیری از ادامه این روند، تشکیلات اتحادیه تولید کنندگان فرش دستباف با تمام توان آماده همکاری با دیگر نهادهای مرتبط است، می گوید: متاسفانه در این زمینه خریداران این مواد نیز مقصر هستند، زیرا در مرحله نخست اجباری برای استفاده از این مواد نامرغوب وجود ندارد و با عملکرد خود به فرش دستباف با قدمت، اعتبار و شهرت جهانی لطمه می زنند.

به گفته رئیس اتحادیه تولیدکنندگان فرش دستباف تبریز، با توجه به این که ساز و کارهای قانونی این اتحادیه برای مقابله با این پدیده محدود است، ورود سازمان صنعت، معدن و تجارت و همکاری و تعامل کامل اتحادیه ریس فروشان برای تحقق اهداف تعریف شده ضروری است.

وی ادامه می دهد: در این زمینه باید با کسانی که مواد اولیه نامرغوب و به اصطلاح گازوئیلی را تولید یا وارد بازار می کنند، برخورد شود.

وی یکی از دلایل اصلی استفاده از مواد اولیه نامرغوب در بافت فرش ها را نبود نقدینگی برای تامین مواد مرغوب می داند که در صورت اعطای وام بلند مدت به قالیبافان، دیگر شاهد این روند نخواهیم بود.

افزایش کنترل و نظارت

رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان شرقی نیز با بیان این که فرش های به اصطلاح گازوئیلی به صورت محدود و اغلب در روستاهای شهرستان هریس تولید شده است، می گوید: در این زمینه مسئولان و ناظران این سازمان با تمام توان وارد عرصه شده اند و کنترل و نظارت بر کیفیت مواد اولیه صنعت فرش دستباف افزایش یافته و با متخلفان این حوزه برخورد قانونی می شود.

محمدجعفر عظمایی با بیان این که متاسفانه برخی افراد سودجو با فروش مواد اولیه بی کیفیت زمینه تخریب اصالت قالی را فراهم می کنند، می افزاید: برای جلوگیری از این امر در ماه های گذشته اطلاع رسانی از طریق تذکر و ارشاد به فروشندگان توسط سازمان و تشکل های قالی استان انجام شده است.

وی از همکاری موثر تشکل های فرش در این زمینه خبر می دهد و می گوید: اتحادیه فرش فروشان نیز در همین چارچوب و جهت جلوگیری از فروش قالی های نامرغوب و مواد اولیه بی کیفیت، مراتب را به فروشندگان قالی اعلام کرده است.