وزارت علوم پس از استیضاح چگونه وزارتخانه‌ای خواهد بود؟ رئیس‌جمهوری از محمدعلی نجفی، سرپرست فعلی وزارت علوم خواسته است که به راه رضا فرجی‌دانا در این وزارت ادامه بدهد، راهی که مورد تایید و پذیرش دانشگاهیان بوده است. محمدعلی نجفی روز یکشنبه رسما مسئولیت وزارت علوم را خواهد پذیرفت.
به نوشته فرهیختگان، حسین غریبی، مشاور وزیر علوم و معاون آموزشی دانشگاه آزاد می‌گوید برنامه‌های پیشین وزارت علوم ادامه خواهد یافت. برنامه‌هایی که از نظر او ایرادی ندارند؛ چه اگر داشتند نمایندگان مجلس حداقل بخشی از صحبت‌هایشان در مورد استیضاح را به برنامه‌ها اختصاص می‌دادند.
با استیضاح فرجی‌دانا و کنار رفتن او از وزارت علوم، سیاست‌هایی که در زمان وی در وزارت علوم وجود داشته تغییر خواهد کرد؟با موضعی که رئیس‌جمهور نسبت به استیضاح اعلام کرد بعید می‌دانم که چنین اتفاقی بیفتد. رئیس‌جمهور بعد از استیضاح خواستند که سیاست‌های گذشته ادامه پیدا کند. این دستور رئیس‌جمهور بوده و بعید می‌دانم آقای نجفی هم خلاف این نظر عمل کند و به سیاست‌های 9 ماه گذشته ادامه خواهند داد.
بالاخره وزارت علوم به دلیل پیگیری بحث بورسیه‌ها و به خاطر انتصاباتش و همچنین به خاطر بازگشت دانشجویان ستاره‌دار فشار زیادی را تحمل کرد و در نهایت هم وزیر استیضاح شد. دولت برای ادامه این سیاست‌ها باز هم باید فشار زیادی را تحمل کند.در مورد بورسیه‌ها همان‌طور که در بحث موافقان استیضاح هم بود و آقای فرجی‌دانا در دفاع گفتند باید با کسانی که بورسیه غیرقانونی گرفته‌اند برخورد شود. رسیدگی به این بورسیه‌های غیرقانونی هم مورد پذیرش حتی موافقان استیضاح بود. تصور نمی‌کنم که مجلس برای رسیدگی به تخلفات بورسیه‌ها با نجفی مشکلی پیدا کند. در مورد روسای دانشگاه‌ها هم تصمیم‌گیری در نهایت با شورای عالی انقلاب فرهنگی است. برخی سرپرستان دانشگاه‌ها به شورا رفته‌اند و حکم ریاست گرفته‌اند و برخی دیگر در نوبت رسیدگی هستند. آقای نجفی هم همین را مد نظر خواهند داشت. رئیس‌جمهور هم در این شورا تشریف دارند و فکر نمی‌کنم مساله روسای دانشگاه‌ها چالش اصلی وزارت علوم باشد. شاید آنها نسبت به برخی سرپرست‌ها اعتراض‌هایی داشته باشند اما در نهایت این شوراست که تصمیم می‌گیرد.
فشارها در مورد دانشجویان ستاره‌دار هم ادامه پیدا می‌کند؟در مورد دانشجویان ستاره‌دار هم این‌طور نخواهد بود. حتی آقای نادران هم که به عنوان موافق استیضاح صحبت کردند در نطق خود گفتند که بحث دانشجویان ستاره‌دار موضوع اصلی نیست. همه آنهایی که پذیرش شدند بر اساس بررسی در هیات گزینش و دیدگاه آنها و اعلام نظر وزارت اطلاعات و این هیات بوده. عملا اقدام قانونی وزارت علوم توسط آقای نادران و موافقان استیضاح هم پذیرفته شده بود و او گفت که در مورد دانشجویان ستاره‌دار مساله‌ای وجود ندارد و اصل استیضاح به مسائل دیگری مربوط می‌شد.
آقای نجفی از افراد جدیدی استفاده می‌کنند یا با همان ستاد قبلی ادامه می‌دهند؟ایشان روز یکشنبه به وزارت علوم وارد می‌شوند و هنوز وارد وزارتخانه نشده‌اند. علی‌القاعده نگاه نجفی باید به این صورت باشد که برای فضای جدید وزارت علوم تصمیم بگیرند. باید دید در هفته آینده و بعد از ورود ایشان چه اتفاقی می‌افتد. این سوال را باید خود آقای نجفی پاسخ بدهد. باید دید وی چه دیدگاهی نسبت به مسائل دارد و چطور به مسائل نگاه می‌کند. فضایی ایجاد شده که تصمیم‌گیری‌های خاص خود را می‌خواهد. در مورد برنامه‌ها اما فکر نمی‌کنم تغییری صورت بگیرد. بر اساس صحبت رئیس‌جمهور که قرار است همان برنامه‌ها اجرایی شود تغییر برنامه‌ها معقول هم نیست. مجلس هم در مورد برنامه وزارت علوم بحثی نداشت و برنامه را نقد نکرد. هیچ موضوعی در مورد برنامه فرجی‌دانا مطرح نشد. اگر برنامه را قبول نداشتند که اصلا حضور او را در وزارت علوم تایید نمی‌کردند.
با دانشجویان که بعد از استیضاح صحبت می‌شد دو نگرانی داشتند. به هر حال آقای فرجی‌دانا فضای سیاسی بازتری نسبت به دوران پیش از آن ایجاد کرده بودند. فضایی که توام با آرامش و حمایت از فعالیت‌های قانونی بود. نگرانی برخی دانشجویان این بود که با فشارهایی که به دولت وارد شد و با استیضاح وزیر علوم، دولت به سیاست‌های قبلی ادامه ندهد. نگرانی دوم هم این بود به تخلفاتی که به‌خصوص در بورسیه‌ها روشن است رسیدگی نشود و مسکوت بماند.بعید می‌دانم که آقای روحانی به دنبال این باشد که دانشگاه‌هایی را که دانشجویانش از رئیس‌جمهور حمایت کرده‌اند و نقش زیادی در انتخابات داشتند دچار رخوت و آنها را ناامید کند. این امری اصولی است. موضع آقای روحانی هم در سخنرانی‌ها و هم در اطلاعیه‌ها و دیدارهایش همیشه همین بوده است. در فضای دموکراسی طبیعی است که برخی موافق امری باشند و برخی مخالف. دولت با فضای تخریب مخالف است. روش‌های تخریبی و بهتانی و نسبت‌های ناروا هیچ‌وقت کارساز نبوده و مبتنی‌بر علم نیست و دانشگاه هم با دروغ سازگاری ندارد. چه نجفی معرفی شود و چه نشود این روش‌ها و منش‌ها تغییری نمی‌کند. دانشجویان هم تجربه مدیریت 9 ماهه فرجی‌دانا را داشتند و طبیعی است که حالا احساس نگرانی کنند.
کسی فکر نمی‌کند که با استیضاح دکتر فرجی‌دانا تفکر وزارت علوم تغییر کند. با این وجود مجلس با استیضاح فرجی‌دانا هرگز احساس برد نخواهد کرد به این دلیل که مگر ما چند مدیر مثل او داریم که به جمهوری اسلامی پایبند باشد، خلاق و متفکر باشد و نگاه اندیشمندانه‌ای داشته باشد. از دست دادن شخصیت‌هایی نظیر فرجی‌دانا در کشور که هم تجربه، هم تحصیلات عالی داخل و خارج خوب داشته باشند و هم امتحان خود را پس داده باشند برای کشور ضایعه است. اگر احساس کنیم با از دست دادن این افراد به هدف رسیده‌ایم کمی نگاه غیرواقع‌بینانه داریم. طبیعی است که دانشجویان نگران باشند اما شاید آنهایی که نگرانند مدیریت نجفی را تجربه نکرده‌اند. ایشان هم وزیر علوم و آموزش‌وپرورش بوده و سال‌ها سازمان برنامه را مدیریت کرده است. از دانشگاه بسیار خوب MIT هم فارغ‌التحصیل شده‌اند. او تجارب خوبی هم در شورای شهر و نهادهای دیگر دارد و در حوزه‌های حاکمیتی در همه بخش‌ها حضور فعال داشته. در مسائل اقتصادی هم او دیدگاه‌های کلانی دارد و به خوبی از نقش توسعه علمی کشور در توسعه آینده شکور و ایجاد قدرت علمی آگاه است. به هر حال بعید است چنین شخصیتی وضعیتی ایجاد کند که موجب نگرانی باشد هرچند که دانشجویان هم محق هستند که نگران باشند.
رسیدگی به تخلفات چه وضعیتی پیدا خواهد کرد؟ تخلفاتی که روشن شده در بورس‌ها وجود داشته و البته گفته می‌شود تخلفات دیگری هم در ارتقای استادان و جذب هیات علمی وجود داشته.ارتقای استادان در دانشگاه‌ها در اختیار هیات‌های ممیزه است. هر دانشگاه هیات ممیزه مستقل دارد. من اطلاعی در این مورد ندارم. در مورد جذب هیات علمی باید بگویم که وزارت علوم قبلی روند جذب هیات علمی را تغییر داده بود. به‌کارگیری هیات‌های علمی به این صورت بود که پرونده افراد در بخش‌ها بررسی می‌شد و متناسب با توان علمی معرفی می‌شدند و در کمیته‌های هیات جذب هم بررسی مجدد انجام می‌شد. وزارت قبل فرآیند جدیدی ایجاد کرد. بحث جذب هیات علمی در پرونده بورسیه‌ها هم وجود داشته که بخشی از آن را وزیر علوم در جلسه استیضاح بیان کردند. دانشجوی فوق‌لیسانس پیش از این جذب نمی‌‌شد. به هر حال این بحثی است که پیگیری خواهد شد.
