با این اعتراف سعودی ها، اکنون راحت تر می‌توان ابعاد فاجعه منا را ترسیم کرد، بر بی کفایتی متولیان برگزاری حج صحه گذاشت و از آن فراتر، به قائل نبودن حکام این کشور سلطنتی به اصول و قوانین بین الملل پی برد و تقاضای برخورد جامعه جهانی با ایشان را پیگیری نمود.
به گزارش «تابناک»، به رغم آنکه بیش از دو هفته از رویداد مرگبار صحرای منا گذشته، هنوز اخباری پیرامون این رویداد منتشر می‌شود که شوک برانگیز هستند و می‌توانند خون هر آزاداندیشی را از این همه بی کفایتی که سعودی ها در این حادثه از خود نشان دادند، به جوش آورد. خبرهایی که با توجه به مشخص نشدن سرنوشت مفقودان آن رویداد -که جمعی از هموطنانمان هم در میان ایشان قرار دارند،- بسیار نگران کننده به نظر می‌رسند.
آخرین خبر در این باره حکایت از آن دارد که حدود 1400 تن از حاجیان جان باخته در آن رویداد، بی اطلاع به خانواده متوفیان یا حتی مسئولان کشورهایشان، به خاک سپرده شده‌اند؛ آن هم به سبک و سیاقی که سعودی ها این کار را انجام می‌دهند که نزدیک ترین معنای آن، بی مزار شدن این زائران خانه خداست!
این موضوع را روز گذشته، اوحدی، رئیس سازمان حج و زیارت کشورمان خبر داد و در توضیح آن گفت: «دو روز بعد از فاجعه غمبار منا به دلیل تعداد بالای اجساد و همچنین آشفتگی جدی در سیستم های کشور میزبان که آمادگی پذیرش این تعداد جان باخته حادثه منا را نداشتند، سعودی ها بصورت عجولانه اقدام به خاکسپاری حدود یک هزار جسد جان باختگان کردند.»
وی که پیشتر بارها آمار جان باختگان رویداد مصیبت بار منا را بیش از آنچه سعودی ها بیان کرده‌اند، خوانده بود، افزود: «روز یکشنبه گذشته سعودی ها طی تماسی که با سرکنسولگری جمهوری اسلامی ایران در جده داشتند، اعلام کردند به دلیل شرایط نامناسب نگهداری برخی از اجساد و به دلیل رعایت مسائل بهداشتی دیگر نمی‌توانستند اجساد را بیش از این نگهداری کنند و وضعیت اجساد نیز شرایط نامناسبی بود؛ از این رو بر اساس صورت جلسه ای ۴۰۰ پیکر جان باخته دیگر این حادثه را دفن کرده‌اند.»
بدین ترتیب مشخص می‌شود که دست کم هزار و چهارصد تن از حجاج که عمدتا اتباع کشورهای مختلف بوده‌اند، به تشخیص مقامات سعودی، حتی بی آنکه با مقاماتاین کشورها شور و مشورت شود، به خاک سپرده شده‌اند که اگر به این جمع، انتقال پیکر مطهر 397 ایرانی جان باخته در آن رویداد به کشورمانرا بیافزاییم، درخواهیم یافت که عربستانی ها تا به امروز به جان باختن حدود 1800 تن در آن رویداد اذعان داشته‌اند.
این در حالی است که از زمان وقوع رویداد منا تا عصر همان روز، سازمان دفاع شهری سعودی ها آخرین آمار جان باختگان را مرتب اعلام می‌کرد اما از عصر آن روز به بعد و در حالی که شمار جان باختگان کمتر از هزارتن اعلام شده بود، این روند ارائه آمار برای همیشه متوقف شد و سعودی ها که نسبت به تخریب بیشتر وجه کشورشان به عنوان متولی برگزاری حج بسیار نگران بودند، از ارائه شمار جان باختگان سر باز زدند.
البته اخبار رسیده از عربستان، به ویژه گزارش هایی که مسئولان ایرانی از سرزمین وحی مخابره می‌کردند حکایت از آن داشت که چند هزارتن در حادثه صبح روز دوم مهرماه خورشیدی در سرزمین منا، بدرود حیات گفته‌اند؛ آمار و ارقامی که هرچقدر از زمان آن رویداد دورتر می‌شویم، با حاشیه ها و نقل قول هایی که درباره آن بیان می‌شود، بیشتر رنگ واقعیت به خود می‌گیرد.
نکته دردناک ماجرا آنجاست که می‌دانیم همچنان از سرنوشت ۶۷ تن از زائران عزیزمان اطلاعی در دست نیست و از زبان اوحدی می‌شنویم که احتمال دارد پیکر بی جان تعدادی از ایشان در جمع هزار و چهارصد تنی که بی اجازه خاکسپاری شده‌اند، وجود داشته باشد؛ هرچند ظاهرا راهی برای پی بردن به این موضوع وجود دارد که البته زمان بر است و تا حدودی نادقیق.
ظاهرا مقامات سعودی پیش از به خاکسپاری این پیکرها، از آنها اثر انگشت گرفته‌اند و در نامه ای که به تازگی به سرکنسولگری کشورمان در جده نوشته‌اند هم بر این موضوع تاکید کرده و مدعی شده‌اند که علاوه بر اثر انگشت، بخشی از ناخن آنها را برداشته‌اند که در مراحل بعدی اگر نیاز بود برای شناسایی از طریق DNA اقدام کنند.
ناگفته پیداست که نمی‌توان این ادعا را چندان دقیق دانست چراکه کسانی آن را مطرح می‌کنند که تا عصر روز رویداد مصیبت بار منا، حتی نتوانسته بودند پیکر بسیاری از جان باختگان را جمع آوری کنند و از آن بدتر، بعدتر ثابت کردند که توان نگهداری از این پیکرها را هم ندارند و از این رو نمی‌توان انگشت نگاری ها و برداشت نمونه دی‌ان‌ای جان باختگانِ تدفین شده توسط ایشان را راهی اطمینان بخش برای شناسایی جان باختگان دانست.
اما آنچه با اعتراف اخیر سعودی ها، ورای این مسائل خودنمایی می‌کند، کنار هم قرار دادن برخی از جزئیات رویداد مرگبار مناست که به نتایجی مطرح نشده منجر می‌شود. مثل این موضوع که براستی شمار جان باختگان چقدر بوده که مجبور شده‌اند هزار و چهارصد آنان را به دلیل شرایط بد نگهداری به خاک بسپرند؟
مگر غیر از این است که آن دسته از پیکرهایی که در سردخانه نگهداری می‌شوند را می‌توان تا مدت های طولانی نگهداری کرد؟ پس چرا اعلام نمی‌کنند که چند تن از جان باختگان را در سردخانه‌های اماکنی چون بیمارستان ها نگهداری کرده‌اند و چرا توضیح نمی‌دهند که آیا برای نگهداری پیکر این هزار و چهارصد تن، نمی‌شد از امکاناتی همچون سردخانه‌های صنعتی بهره برد؟ آیا معنای شرایط اضطراری استفاده از تمامی امکانات است یا رها کردن پیکر جان باختگان به گونه‌ای که آسیب دیدگی به وجود آید؟ آیا بی انصافی است اگر نتیجه بگیریم که تعداد جان باختگان خیلی بیش از 1800 تنی است که سعودی ها تا کنون به آن اعتراف نموده‌اند؟
جدای این ابهامات، آیا قابل پذیرش است که پیکر جان باختگان آن رویداد را بی اذن خانواده هایشان، بی آنکه حتی مسئولان کشورشان مطلع شوند، به خاک بسپرند؟ مگر نه اینکه آیین تدفین در عربستان با آیین های دیگر ملت ها در این باره متفاوت است و کمترین کاری که عربستانی ها بعد از آشکار شدن بی کفایتی شان می‌توانستن انجام دهند، احترام به آیین های دیگر ملت ها و البته پایبندی به قوانین بین الملل بوده است؟
براستی آیا در عرف بین المللی پذیرفته است که کشوری اتباع دیگر کشورها را بی اطلاع مسئولانشان به خاک بسپرد و کوچکترین تلاشی برای انتقال این پیکرها به موطنشان نداشته باشد؟ با اصول اسلامی و انسانی چه؟ آیا سعودی ها این حق را برای خودشان قائل نیستند که اگر اتباعشان در دیگر کشورها جان ببازند، می‌بایست فوت ایشان به روش های مختلف برایشان مسجل شده و دست آخر با رایزنی با ایشان، برای پیکرهای متوفیان نسخه پیچیده شود؟
اینجاست که می‌توان پی برد اشکالات سعودی ها به مراتب فراتر از بی کفایتی‌ست و به قانون گریزی و رعایت نکردن قوانین و عرف بین المللی هم کشیده شده که قابلیت پیگیری از طریق مجامع جهانی را هم دارد؛ باز جای شکرش باقی‌ست که مسئولان ایرانی از ابتدای وقوع ماجرا با دقت هر چه تمام سرنوشت زائران ایرانیِ حج را پی جویی می‌کردند و دست آخر در راستای هشدار محکم رهبر انقلاب خطاب به سعودی ها، موفق به انتقال پیکر اغلب هموطنان جان باخته مان در آن رویداد شدند!
1