اوراق مشتقه:
به آن نوع قراردادهای مالی اطلاق می شود که ارزش خود را از کالای فيزیکی (دارایی پایه) می گيرند.دارایی پایه می تواند به شکل سهام، کالا، بورسهای خارجی، نرخهای بهره، صنعت ساخت و ساز یا هر نوع دارایی دیگر باشد.
بطور مشروح امروزه چهار نوع اوراق مشتقه اصلی مورد معامله قرار می گيرد:
- قراردادهای سلف(Forward)
- قراردادهای آتی(Futures)
- قراردادهای اختيار معامله(options)
- قراردادهای معاوضه(swaps)
قراردادهای مشتقه فوق هم در بورس و هم خارج از بورس نيز قابل معامله هستند.
قرارداد سلف:
قرارداد سلف، توافقی است بين دو طرف که خارج از بورس منعقد می شود و به منظور خرید یا فروش یک دارایی در تاریخ آینده با قيمت مورد توافق دو طرف هنگام امضاء قرارداد تعيين می گردد و جزء قدیمی ترین و ابتدایی ترین قراردادهای مشتقه تلقی می شود.
قرارداد آتی:
قرارداد آتی توافقی است بين دو طرف که در بورس منعقد می شود و به منظور خرید یا فروش مقداری معين و با کيفيتی مشخص از یک دارایی در زمان مشخصی در آینده با قيمت مورد توافق هنگام امضاء قرارداد تعيين می گردد.
قرارداد اختيار معامله:
این قرارداد دو طرف دارد :
١- خریدار اختيار معامله و قرارداد آن عبارتست از:
قراردادی است که به دارنده آن حقی را جهت خرید یا فروش یک دارایی پایه (کالا ) در زمانی مشخص و قيمتی معين در آینده بدون اینکه اجباری در معامله داشته باشد را می دهد.
٢- فروشنده اختيار معامله و قرارداد آن عبارتست از :
قراردادی است که چنانچه خریدار تقاضای اجرای تعهد فروشنده را بنماید، فروشنده موظف به اجرای تعهد و فروش دارایی (کالا) به خریدار می باشد.از خریدار دریافت (Premium) فروشنده اختيار مبلغی را بعنوان پشتوانه قيمت معامله بنام حق بيمه می کند.