تصوری که خیلی‌ها از دزد دریایی دارند، شاید برگردد به فیلم‌ها و تصویرهایی که از آنها دیده‌اند. فیلم‌هایی که بیش از این که واقعی باشند، سرگرم‌کننده هستند و به داستان و افسانه شبیه‌اند تا آن چیزی که در واقعیت وجود دارد، اما کسانی هستند که عبارت دزد دریایی لرزه بر اندامشان می‌اندازد و حالشان را خراب می‌کند.اینها کسانی نیستند جز خانواده‌هایی که روزها و ماه‌هاست در عذاب دوری از عزیزانشان زندگی می‌کنند، آنها هر روز را با ترس مرگ آنها شب می‌کنند.تصویر در زندان دزدان دریایی
دزدان دریایی از نوع سومالیایی
به گزارش جام جم، بیش از 570 روز از ربوده شدن لنچ‌های ایرانی در آب‌های سومالی توسط دزدان دریایی می‌گذرد و هنوز هشت نفر از ملوانان و ناخداهای ایرانی در دست دزدان دریایی سومالی اسیر هستند؛ اسیرانی که دزدان برای آزادی آنها هزاران دلار درخواست کرده‌اند. درخواستی که انجام آن برای خانواده‌های رنج‌دیده اسیران مقدور نبوده و نیست. چشم امیدشان در تمام این ماه‌ها به مسئولان بوده است، ولی با این که صاحب یکی از لنچ‌ها، خود از اعضای شورای شهر است، تاکنون اقدام جدی برای آزادی ملوانان انجام نشده است.
از فاز دوم جنگ‌های داخلی سومالی در دهه 1990 دزدان دریایی در این محدوده متولد شدند که رفته رفته تهدید و خطرشان افزایش یافت و کار به جایی رسید که سال 2005 سازمان بین‌المللی دریانوردی و برنامه جهانی غذا از توسعه کمی و کیفی حملات دزدان دریایی بشدت ابراز نگرانی کردند.
نکته‌ای که در مورد این تهدید جهانی وجود دارد و شاید کمتر به آن توجه شده این است که ورود غیرقانونی کشتی‌های ماهیگیری به این محدوده و نابودی منبع درآمد مردم این ناحیه یعنی صید، آنها را وادار به انجام اقداماتی کرد که امروز نتیجه آن گروگانگیری و اخاذی از دیگر کشورهاست. مردم سومالی ابتدا با عناوین داوطلبان ملی گارد ساحلی سومالی و ملوانان سومالی اقدام به محافظت از خط ساحلی خود کردند، اما پس از گذشت زمان، تغییر کاربری دادند و به دزدان دریایی بی‌رحم و خطرناک تبدیل شدند.
8 ایرانی، همچنان در اسارتبهمن 93 لنچ صیادی ابراهیم فروزانفر با 20خدمه همراه ناخدا جمال‌الدین دهواری برای ماهیگیری راهی آب‌های آزاد شد تا یک ماهه بازگردد، اما 6 فروردین درست بعد از این که به خانواده خبر دادند در راه بازگشت هستند توسط دزدان دریایی سومالی ربوده شده و تاکنون هم آزاد نشده‌اند. از این 21 نفر گروگان، هشت نفر به دلیل شرایط نامناسب جان خود را از دست دادند و پنج نفر هم توانستند فرار کنند، اما سرنوشت هشت نفر دیگر همچنان نامعلوم بوده و در دست دزدان اسیر هستند. اسیرانی که برای رهایی چهار نفر از آنها 150 هزار دلار و برای چهار نفر دیگر 30 هزار دلار درخواست کرده‌اند. در حالی که خانواده این اسیران به هیچ عنوان توانایی پرداخت چنین مبلغی را ندارند و چشم امیدشان به مسئولان است.
آزادی پس از 4 سالاوایل آبان ، 9 دریانورد فیلیپینی و اندونزیایی پس از چهار سال توانستند از اسارت دزدان دریایی سومالی رها شوند. این رهایی به گفته وزارت خارجه فیلیپین با پرداخت باج انجام شده است.
حال مساله‌ای که وجود دارد و شرایط ملوانان اسیر ایرانی را پیچیده می‌کند این است که با وجود قطع رابطه سومالی با ایران ـ که به دنبال شیطنت‌های عربستان رخ داد ـ تکلیف اسرای ایرانی چه خواهد شد؟ بنا به گفته مسئولان ایرانی مبلغ درخواستی گروگانگیرها تهیه شده است، اما به دلیل قطع روابط دیپلماتیک، امکانی برای پرداخت آن وجود ندارد و همین مساله همچنان سرنوشت ایرانیان اسیر را که در شرایط سختی هم به سر می‌برند در هاله ابهام نگه می‌دارد.
کمپین در فضای مجازی
پس از ادامه اسارت دریانوردان در سومالی، مردم در شبکه‌های مجازی اقدام به تشکیل کمپینی کردند تا شاید بتوانند قدمی برای آزادی اسیران بردارند.
این کمپین با مشورت‌گیری و نظرخواهی از صاحب‌نظران و کارشناسان سیاسی و بین‌المللی اقدام به انتشار بیانیه‌ای کرد. در این بیانیه آمده است: «21 ایرانی بهمن 1393 از شهر کنارک واقع در استان سیستان و بلوچستان سوار بر لنچ صیادی برای صید ماهی، راهی آب‌های آزاد شدند. آنها پس از حدود دو ماه کار صیادی در ششم فروردین 1394 در حال بازگشت به ایران بودند که مورد حمله یک گروه از دزدان دریایی سومالیایی قرار گرفتند. دزدان دریایی تمامی 21 خدمه را همراه لنچ ربودند و به کشور سومالی منتقل کردند. با گذشت بیش از 570 روز از ربوده شدن خدمه، هشت نفر از آنها در وضعیت نامناسب بهداشتی و خوراکی فوت کرده‌اند. چهار نفر از آنها به کمک دولت سومالی موفق به فرار شدند و یک نفر دیگر به تنهایی از دست دزدان دریایی گریخت و پس از چند روز پیاده‌روی با رساندن خود به موگادیشو ـ پایتخت سومالی ـ توسط دولت این کشور به ایران انتقال داده شد. کمپین تا آزادی صیادان ایرانی، با محوریت فعالان رسانه‌ای و اجتماعی داخل ایران در گام اول به منظور همدردی با خانواده‌های کشته‌شدگان و گروگان‌های دربند و به منظور کمک به آنها و با هدف جلب توجه مقامات دولتی، رسانه‌های داخلی و خارجی و سازمان‌های بین‌المللی و در نهایت تلاش برای یافتن راهکاری در جهت پیگیری منسجم سرنوشت شهروندان کشورمان و آزادسازی هرچه سریع‌تر آنها شکل گرفته است.»
این کمپین در حالی شروع به کار کرد که همچنان وضعیت دریانوردان ایرانی مشخص نیست و خانواده‌ها، نان‌آوران خود را ندارند و باید علاوه بر تحمل دوری عزیزانشان و ترس به خطر افتادن جانشان، مشکلات و دشواری‌های اقتصادی و اجتماعی را تاب بیاورند و چشم انتظار کورسوی امیدی باشند.
با هماهنگی نیروی دریایی حرکت کنیدبر اساس گزارش‌های رسیده از مقامات مسئول و طبق قانون نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی، هر گاه هر کشتی -چه کشتی چه لنج صیادی-یا کشتی تجاری از نیروی دریایی درخواست کمک و اسکورت داشته باشد، بلافاصله این کمک انجام می‌شود. حتی در این قبیل موارد ملیت هم مدنظر قرار گرفته نمی‌شود. کما این که در گذشته مواردی از این دست وجود داشته است.
به طور مثال مدتی قبل کشتی‌ای مربوط به کشور چین، که مورد هجوم دزدان دریایی قرار گرفته بود و حتی توسط آنها تصرف شده بود، از نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی تقاضای کمک کرد و ناوگان نیروی دریایی به کمک آنها رفته و دزدان دستگیر شدند و حتی تعدادی از آنها هنوز هم در زندان هستند.
نکته مهم و قابل توجه این که کشتی‌هایی که در آب‌های آزاد گرفتار دزدان دریایی می‌شوند و سال‌ها طول می‌کشد تا نجات پیدا کنند یا سرنوشتشان مشخص شود، بدون هیچ گونه هماهنگی با نیروی دریایی ارتش در آن محل حضور داشته‌اند، وگرنه امکان ندارد کشتی‌ای که تحت محافظت ارتش ایران در آب‌های آزاد حرکت می‌کند دچار مشکل یا هجوم دزدان دریایی شود.
واکنش‌ها به یک گروگانگیری
پس از گذشت 18 ماه از اسارت 21 ماهیگیر ایرانی توسط دزدان دریایی سومالی، واکنش‌ها و پیگیری‌ها برای نجات جان هشت نفری که هنوز در سومالی هستند، ادامه دارد.
حسن قشقاوی، معاون امور کنسولی وزارت امور خارجه چندی قبل در واکنش به وضعیت این ملوانان گفت: «متاسفانه امکان حضور فیزیکی در سومالی برای پیگیری امور مربوط به صیادان ایرانی وجود ندارد. پس از ماجرای قطع رابطه عربستان، کشور سومالی نیز اقدام به قطع رابطه با ایران کرد و به همین دلیل ما هیچ سفارتخانه، سرکنسول و حتی حافظ منافعی در این کشور نداریم که بخواهد امور مربوط به گروگان‌های ایرانی را پیگیری کند، وزارت خارجه ایران با این وجود از هر اقدامی که از دستش بربیاید، جهت آزادی گروگان‌های ایرانی در سومالی کوتاهی نخواهد کرد.» در همان زمان براساس استنادی که به دست خبرگزاری رویترز رسید، مشخص شد سومالی در ازای دریافت مبلغ 50 میلیون دلار اقدام به قطع روابط دیپلماتیک با ایران کرد و اکنون از مسائل عمده‌ای که روند رسیدگی به ملوانان ایرانی گروگان گرفته شده را دچار چالش کرده است، همین است.
اما در مورد این چالش که همچنان حل نشده و حل آن در حال پیچیده شدن است، ابوالفضل حسن‌بیگی، مشاور سابق رئیس ستاد فرماندهی کل نیروهای مسلح و نایب رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی گفته است: «چون دزدان دریایی ارتباطی با هیچ کشوری ندارند، به همین دلیل ما نمی‌توانیم از مراجع قضایی و سازمان‌های بین‌المللی علیه آنها اقدام کنیم. در این شرایط با چند نکته منفی روبه‌رو هستیم؛ یکی این‌که همه با پرداخت پول در حد معقول موافق‌اند، ولی برخی دیگر از جمله کشورهای اروپایی می‌گویند اگر ایران پول زیاد پرداخت کند، دزدان دریایی با افراد دیگر که از کشورهای دیگر دزدیده شده‌اند، همین برخورد را خواهند کرد. لذا دست جمهوری اسلامی بسته است که آن مبلغی را که دزدان دریایی می‌خواهند تهیه کنند و در اختیار آنها قرار دهند.»
حسن‌بیگی با اعلام این‌که جمهوری اسلامی برای حل این مساله ناوهای خود را به آن منطقه اعزام کرده است، تاکید کرد که مخالفان اصلی پرداخت پول به دزدان دریایی برخی از کشورها هستند، افزود: آنها می‌گویند با این اقدام تعداد دزدان دریایی بیشتر خواهد شد، اما نیروهای مسلح همواره در حال تلاش برای پیدا کردن محل دزدان دریایی هستند تا وارد عملیات رهاسازی شوند. ما باید از طریق نیروهای مسلح در سیستم امنیتی وارد شده و گروگان‌ها را پیدا کرده و آزادشان کنیم و اگر غیر از این باشد، برای کشورهای دیگر که تعداد زیادی گروگان در اختیار دزدان دریایی دارند، نگرانی‌هایی ایجاد خواهد شد.
فرار از زندانشهریار از ملوانان جوانی است که سال 89 توسط دزدان دریایی سومالی ربوده شد و چهار سال طول کشید تا بالاخره توانست فرار کند و به کشور بازگردد. شهریار داستان فرار بزرگش و روزهای تلخ و عذاب‌آور آن روزها را تعریف کرد؛ روزهایی که بعد از آزادی پاکستانی‌هایی که همزمان با آنها ربوده شده بودند، سخت‌تر و غیرقابل تحمل‌تر هم شده بود. شهریار وقتی به عنوان سرملوان وارد کشتی آلبدو شد، فکرش را نمی‌کرد باید چهار سال دوری از خانواده را تاب بیاورد.
«وقتی قایق‌های سومالیایی ما را محاصره و به ما حمله کردند، فکر می‌کردیم با غارت مواد غذایی کشتی ماجرا ختم می‌شود، ولی کمی که گذشت متوجه شدیم آنها ما را گروگان گرفته‌اند و قصد اخاذی از خانواده‌های ما را دارند. یک سال در همان کشتی حبس بودیم تا این‌که پول مورد نیاز برای آزادی پاکستانی‌های کشتی فراهم شد و آنها آنجا را ترک کردند. شب اول بعد از آزاد شدن پاکستانی‌ها شکنجه‌های من شروع شد. مرا با دستبند زیر یک خودروی لندکروز نظامی بسته بودند. صبح‌ها هوا خیلی سرد بود و من هم روی ماسه قرار داشتم. با این حال، روی من آب یخ هم می‌پاشیدند. اولین بار فکر کردم بنزین است و به آخر خط رسیده‌ام، ولی بعد متوجه شدم آب بود. خیلی ترسیده بودم. چند روز بعد ما را به یک روستا بردند و در آنجا نگه داشتند. نه برق بود و نه آب درست و حسابی. باید از چاه آب می‌کشیدیم. دزدان با تصور این‌که من از قوم و خویش صاحب کشتی هستم، مرا از بقیه جدا کرده بودند و بیشتر از آنها شکنجه می‌کردند. دست‌هایم همیشه بسته بود و باید با دست‌های زنجیر شده غذا می‌خوردم و نماز می‌خواندم. شلاق می‌خوردم و از پا آویزان می‌شدم. همه اینها برای فشار آوردن به خانواده‌ام بود تا مبلغ مورد نیاز آنها را تامین کنند. شرایط همین‌طور سخت پیش رفت تا این‌که متوجه شدیم از طریق مراجع بین‌المللی با گروهی از دزدان رایزنی کرده‌اند و آنها قرار است ما را فراری دهند، ولی چون خیلی قدرتمند نبودند، نتوانستند کاری از پیش ببرند. تنها کاری که کردند یک ماشین برای ما تهیه کردند. ما هم که تیر تونل حفر کردنمان به سنگ خورده بود، ساعت 3 صبح از پنجره کوچک آلونکی که در آن حبس بودیم، فرار کردیم. تا بیرون روستا را پیاده رفتیم و بعد ماشین را دیدیم. راننده ما را سر یک دوراهی با یک چراغ قوه رها کرد. یک ساعتی سرگردان و وحشت زده پیاده راه رفتیم تا بالاخره با گروهی که مسلح بودند، روبه‌رو شدیم و آنها ما را با خود بردند. بعدا فهمیدیم این نیروهای مسلح با سازمان ملل هماهنگ کرده و برای نجات ما آنجا بودند. چند ساعت هم با افراد مسلح در جنگل راه رفتیم تا سرانجام به یک منطقه امن رسیدیم. بعد از آن دو وسیله نقلیه ما را به بیابانی بردند و 23 ساعت بعد نیروهای دولتی ایالتی از سومالی که داخل بودیم، آمدند و ما را تحویل گرفتند.»
چرا حرف بی پایه و اساس تحویل نردم میدهید. از چاه بهار تا سومالی حداقل یکهفته زمان دریانوردی است. کدام سازمان نظامی در دنیا قادر است یک لنج صیادی را برای اینگونه دریانوردی اسکورت کند. یا از این فاصله به کمکش بشتابد. حداکثر فاصله ای که ناو اسکورت میتواند به موقع وارد عمل شود از صد کیلومتر تجاوز نمیکند. از ایران تا سومالی هزاران کیلومتر فاصله است.