مجلس شورای اسلامی دی‌ماه سال گذشته یعنی در دوره نهم خود طرح تک ماده ای اصلاح مجازات اعدام در قانون مبارزه با موادمخدر را اعلام وصول کرد و با مطرح شدن این موضوع تا‌کنون نقطه نظرات و دیدگاه های فراوانی درخصوص مثبت یا منفی بودن این طرح عنوان شده؛ از بازدارنده نبودن اعدام‌ها تا اینکه اگر این مجازات نیز برداشته شود دیگر نمی توان با اسب سرکش قاچاق مواد مخدر و سوداگران مرگ مقابله کرد.
بحث‌ها درباره مجازات اعدام در جرایم مواد مخدر به دلیل پایان یافتن مجلس نهم فروکش کرده بود که محمدجواد لاریجانی دبیر ستاد حقوق بشر قوه قضائیه اواسط بهار در نشست هم‌اندیشی نقش دادسرا در حفظ حقوق متهمان و حقوق شهروندی، تاکید کرد: متأسفانه امروز حکم قصاص که یک حکم نورانی است زیر تعداد بهمن‌وار اعدام محکومان مواد مخدر زیر سؤال رفته و این برای نظام ما مناسب نیست و باید قانون را بازنگری کنیم.
بنابر اعلام دبیر ستاد حقوق بشر قوه قضائیه، 93 درصد اعدام‌ها در ایران مربوط به جرایم مواد مخدر است و جمهوری اسلامی ایران سالانه 200 میلیون دلار برای مبارزه با قاچاق مواد مخدر هزینه می‌کند.
قانون فعلی مبارزه با مواد مخدر تحت عنوان «اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر» سوم آبان سال 67 در مجمع تشخیص مصلحت نظام به تصویب رسیده است، این قانون دوبار در سال‌های 76 و 89 مورد بازنگری و اصلاح قرار گرفت و انتظار می رفت سیستم مبارزه با موادمخدر و قاچاقچیان، به بازدارندگی لازم برسد و تاحدودی از آسیب‌های مستقیم و غیرمستقیم این معضل اجتماعی بکاهد اما بعد از گذشت حدود 6 سال از انجام آخرین اصلاحات، بازهم کارشناسان و مسئولان مختلف به این نتیجه رسیدند که این قانون همچنان دارای ایراداتی است که نه‌تنها در بازدارندگی مبارزه با موادمخدر تأثیر لازم را نداشته بلکه باعث تشدید آسیب‌های اجتماعی در برخی حوزه‌ها نیز شده است.
این موضوع باعث شد که بار دیگر موضوع مجازات اعدام در جرایم مواد مخدر بر زبان‌ها بیفتد و کارشناسان و مسئولان قوه قضائیه درباره آن سخن بگویند که در این میان برخی موافق حذف مجازات اعدام، برخی مخالف حذف اعدام و برخی نیز خواستار تعدیل در مجازات اعدام در جرایم مواد مخدر و لحاظ این مجازات برای قاچاقچیان بزرگ شدند.
یکی از راه‌ها و مجازات‌های پیشنهاد داده شده برای جایگزینی اعدام قاچاقچیان موادمخدر، حبس‌های طولانی‌مدت و حتی حبس ابد است، اما این سوال مطرح است که در حال حاضر احکام حبس طولانی‌مدت برای دیگر جرایم، بازدارندگی کافی را دارند؟
خبرگزاری خانه ملت در گفت وگو با حقوقدانان، جامعه شناسان،مسئولان نیروی انتظامی و نمایندگان مجلس شورای اسلامی به بررسی این پیشنهاد پرداخته است.
آیت‌الله صادق آملی لاریجانی رئیس قوه قضائیه هشتم مهر ماه در سیزدهمین همایش دادستان‌های عمومی و انقلاب و نظامی سراسر کشور با تکذیب برخی گفته‌ها مبنی بر اینکه سیاست جدید قوه قضائیه حذف اعدام است، تصریح کرد: ما چه زمانی چنین گرایشی داشتیم، ما معتقدیم قوانین مربوط به قاچاق مواد مخدر وحی منزل نیست، بلکه اهداف نهایی که مد نظر قانونگذار بوده به کمال حاصل نشده و اینکه می‌گویند اعدام فایده نداشت بی‌مورد است و اگر سختگیری قوه قضائیه نبود وضع بسیار بدتری به وجود می‌آمد و مواد مخدر در عطاری‌ها هم وجود داشت.
آملی لاریجانی افزود: اعدام‌ها فی حد ذاته مطلوب نیست، ولی مسأله این است که در کنار آن ضرر عظیمی که به جامعه می‌زند و خانواده‌هایی را متلاشی می‌کند ناچار به برخورد سریع و صریح و آشکار و قاطع با مواد مخدر هستیم و از دادستان‌های کل کشور می‌خواهم در اجرای احکام تعلل نکنند و پس از صدور حکم آن را اجرا کنند، چراکه اجازه نداریم 3 سال اجرای حکم را به تعویق بیندازیم تا مجرم در زندان نماز خوان شود و به علت نماز خواندن او اعدام را منتفی کرد.
وی با تاکید بر اینکه باید به جای اعدام تا جای که ممکن است مجازات‌های موثر وجود داشته باشد، گفت: نمی‌توان اعدام را به طور کلی منتفی کرد چرا که بازدارندگی دستگاه قضا را تضعیف می‌کند، فلذا دادستان‌ها در اجرای احکام دقت و تامل کنند و کار دادستان‌ها در تامین امنیت بسیار مهم است و باید با نظارت امنیت را تشدید کنند.
کاظمی: مجازات اعدام قاچاقچیان مواد مخدر را باید محدود کنیم/مجازات اعدام باید برای باندهای حرفه ای باشد
محمد کاظمی نایب رئیس کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس در گفت وگو با خبرنگار خانه ملت در خصوص پیشنهاد حذف قانون اعدام قاچاقچیان گفت: در حالی که ایران بیشترین و مناسب ترین برخورد را در جهت مبارزه با مواد مخدر داشته، کشورهای همسایه کمترین مشارکت را در این بخش داشته اند و حجم کمی جابجایی مواد مخدر افزایش پیدا کرده است.
وی با بیان اینکه با اجرای قانون فعلی مبارزه با موادمخدر، مطمئنا آمار اعدام قاچاقچیان افزایش خواهد یافت، افزود: باید مجازات اعدام را محدود کنیم به طوریکه این امر معطوف به باند های بزرگ و قاچاقچیان حرفه ای باشد.
وی با اشاره به اینکه می توان مجازات های مانند حبس های طولانی مدت، تبعید و حبس با کار را جایگزین اعدام کرد، گفت: مبارزه با مواد مخدر واقعا لازم و ضروری است ولی باید معلول هایی مانند مشکلات اقتصادی و معیشتی را هم در جامعه پیدا کرد و در جهت پیشگیری از آن قدم برداشت.
نماینده مردم ملایر در مجلس دهم، افزود: همگام با مبارزه با مواد مخدر باید در جهت برطرف کردن مشکلات و معضلات مادی و اقتصادی نیز حرکت کرد زیرا با اعدام قاچاقچیان، خانواده های آنها بی سرپرست شده و با مشکلات اجتماعی فراوانی روبرو می شوند.
نایب رئیس کمیسیون قضایی وحقوقی مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه مسئولان قوه قضائیه نیز با این طرح تا حدودی موافق هستند، تصریح کرد: به طور حتم اعدام قاچاقچیان تاثیر قابل قبولی در مبارزه با مواد مخدر نداشته و باید راهکار مناسب تری برای آن جایگزین کرد.
زاهدیان : تاثیرات مثبت اعدام قاچاقچیان موادمخدر ثابت شده است
محمد مسعود زاهدیان رییس پلیس مبارزه با مواد مخدر ناجا نیز در گفت وگو با خبرنگار خبرگزاری خانه ملت، درخصوص برخی اظهارنظرها مبنی بر عدم موفقیت سیاست‌ها و راهکارها برای مبارزه با مواد مخدر طی سال‌های گذشته، گفت: باید تاکید کرد که سیاست‌ها و راهکارهای به کار گرفته شده برای مبارزه با مواد مخدر موفقیت آمیز بوده زیرا چنانچه این سیاست‌ها موفق نبود شرایط امروز جامعه در حوزه مبارزه با مواد مخدر به مراتب در وضعیت نامناسب تری از گذشته قرار داشت.
زاهدیان با اشاره به اینکه در بخش درمان معتادان درحال حاضرمشکلات بسیاری وجود دارد، تصریح کرد: به دلیل کمبود اعتبارات، بسیاری از معتادان را نمی توان به مراکز درمانی منتقل کرد بنابراین انتظار می رود که درحوزه افزایش اعتبارات مجلس شورای اسلامی به دستگاه ها و نهادهای ذی ربط در حوزه مبارزه با مواد مخدر و پیشگیری از آسیب توجه کند.
وی درخصوص اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر و پیشنهاد حذف اعدام از مجازات قاچاقچیان واسطه مواد مخدر درمجلس، گفت: به طورحتم اجرای اعدام در کاهش مصرف مواد مخدر و جلوگیری از قاچاق آن تاثیر مهمی دارد، ضمن اینکه طبق بررسی ها و پژوهش های صورت گرفته توسط کارشناسان تاثیرات مثبت اعدام ها مشخص شده است، منتها برای تاثیرگذاری بیشتر اعدام ها باید به موقع اجرا شود؛ یعنی اعدامی که پس از چند سال از ارتکاب جرم اجرا می شود، به طورحتم تاثیرگذاری کافی را بر سایر قاچاقچیان ندارد.
رییس پلیس مبارزه با مواد مخدر ناجا با بیان اینکه مخالف حذف اعدام از مجازات قاچاقچیان مواد مخدر هستم، افزود: تا زمانی که شرایط کشور فوق العاده است و در همسایگی ما کشور افغانستان وجود دارد که حجم بسیاری از مواد مخدر را وارد کشور می‌شود بحث اعدام باید همچنان اجرا شود، البته برای انتقال و قاچاق حجم خاصی از مواد مخدر بحث اعدام اجرایی می شود.
رحیمی جهان آبادی: باید آسیب های اجتماعی اعدام های مواد مخدر را مورد توجه قرار داد
جلیل رحیمی جهان آبادی عضو هیات رئیسه کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس نیز در گفت وگو با خبرنگار خانه ملت، در خصوص پیشنهاد حذف مجازات اعدام قاچاقچیان گفت: پیشنهاد ارائه شده در این خصوص مبتنی بر حذف کامل اعدام از مجازات قاچاقچیان مواد مخدر نیست بلکه اعدام متوجه باندهای سازمان یافته، مسلحانه و حرفه ای همچنان برجای خود باقی خواهد ماند.
وی افزود: اعدام برای افرادی که به دلایل مختلف مواد مخدر را به صورت غیرسازماندهی و مقدار پایین جابجا می‌کنند در این قانون حذف و حبس های سنگین و طولانی مدت جایگزین آن خواهد شد.
رحیمی با بیان اینکه باید آسیب های اعدام و اثرات آن بر خانواده این افراد را کاهش داد، گفت: باید بعد از 4 دهه از انقلاب اسلامی در قانون مبارزه با مواد مخدر بازنگری صورت گیرد.
وی با بیان اینکه مطالعات نشان می دهد که قانون فعلی اثرات لازم را نداشته و باید راهکارهای جدید را برای مبارزه با مواد مخدر در نظر گرفت و این کار نیاز به کارشناسی دقیق دارد، تصریح کرد: در واقع عنوان اصلی این طرح الحاق یک ماده به قانون مبارزه با مواد مخدر است که این ماده بیان می‌کند در قاچاق مواد مخدر حکم اعدام زمانی صادر شود که یک سری شرایط خاص مانند حمل سلاح گرم و استفاده از آن و همچنین وجود سرکرده‌های باندهای سازمان یافته بین‌المللی یا کسانی که محکومیت به اعدام داشته و پس از اخذ دوباره مبادرت به انجام این کار کردند وجود داشته باشد.
عضو کمیسیون حقوقی و قضایی در مجلس دهم با اشاره به اینکه اعدام قاچاقچیان به همین شکل آسیب زیادی به جامعه وارد می‌کند، گفت: بخش اعظم از کسانی که اعدام می‌شوند یا منتظر اعدام هستند افراد خرده‌پا بوده که با یک بار خطا یا اشتباه به این امر رو آورده‌اند لذا اعدام به این شکل آسیب زدن به خانواده‌ها را به دنبال دارد.
امین زاده: بازدارندگی قانون فعلی مبارزه با مواد مخدر باید مورد بررسی و آسیب شناسی قرار بگیرد
الهام امین زاده دستیار ویژه رئیس‌جمهور در امور شهروندی در گفت وگو با خبرنگار خبرگزاری خانه ملت، در خصوص طرح حذف اعدام قاچاقچیان مواد مخدر، گفت: این بحث نکته بسیار حساس و مهمی است و باید کارشناسان و متخصصان حقوقی و جزا با دقت آن را مورد بررسی قرار دهند تا بتوان نتیجه آن را مشخص کرد.
امین زاده با تاکید بر اینکه مجازات اعدام باندها و مافیای حرفه ای قاچاق مواد مخدر که صورت مسلحانه اقدام می‌کنند و امنیت کشور را به خطر انداخته و درصدد تخریب چهره کشور هستند را نمی‌توان حذف کرد و باید با آنها برخورد کرد، گفت: ولی افراد فریب خورده‌ای که به دلیل مشکلات و به صورت خرده پا و حمل با وزن پایین بوده را می توان مورد تخفیف قرار داد.
وی با بیان اینکه برای پیشگیری از گسترش باندهای بزرگ مواد مخدر باید ابزارهای ارعابی لازم نیز وجود داشته باشد، گفت: مجازات های معادل و جایگزین باید جدی و بدون تخفیف و کم شدن باشد تا افراد نتوانند به دلیل لغو مجازات اعدام قاچاقچیان به این سمت میل پیدا کنند.
دستیار ویژه رئیس جمهور در امور شهروندی، افزود: باید اتاق فکر و گروهی کارشناس درخصوص اثرات و میزان بازدارندگی قوانین در این خصوص تشکیل شود تا مشخص شود آیا واقعا این قانون توانسته بازدارندگی لازم را داشته است یا اینکه نیاز به اصلاح دارد و اگر اعدام برداشته شود آثار آن چه خواهد بود.
پورمختار: زندان های طویل المدت و بدون تخفیف جایگزین اعدام برخی قاچاقچیان مواد مخدر شود
محمد علی پورمختار عضو کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس شورای اسلامی در گفت وگو با خبرگزاری خانه ملت، در خصوص پیشنهاد برخی نمایندگان مبنی بر حذف اعدام قاچاقچیان مواد مخدر، گفت: در این طرح موضوع حذف کامل اعدام قاچاقچیان مواد مخدر مطرح نیست بلکه نوعی تعدیل در آن وجود خواهد داشت و البته اعدام برای عناصر اصلی حفظ خواهد شد.
نماینده مردم بهار و کبودرآهنگ در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه عوامل و گردانندگان اصلی باندهای حرفه ای و فعال همچنان اعدام برای آنها در این قانون در نظر گرفته شده ولی برای افرادی که در این بین به عنوان جزء نفرات رده چندم هستند مجازات، معادل‌سازی یا اصلاح می شود.
عضو کمیسیون قضایی و حقوقی در مجلس دهم ادامه داد: زندان های طویل المدت، شرایط سخت و بدون تخفیف از جمله جایگزین های اعدام برای افراد رده های پایین این باندها درنظر گرفته شده است.
وی با بیان اینکه ما نیز با حذف کامل مجازات اعدام قاچاقچیان مواد مخدر مخالف هستیم، ادامه داد: در جلسات برگزار شده با مسئولان قوه قضائیه، ستاد مبارزه با مواد مخدر، نیروی انتظامی و مراکز پژوهشی اجماع نظر بر تعدیل است، هرچند نیروی انتظامی مخالف و دیگر دستگاه ها خواستار بررسی بیشتر هستند
پورمختار با اشاره به اینکه هنوز هیچ آمار دقیق و کاملی از میزان تاثیرات اعدام ها بر روند مبارزه با قاچاق مواد مخدر وجود ندارد، تصریح کرد: آسیب های اجتماعی ناشی از اعدام این افراد و خانواده های آنها زیاد است و باید با قوانین جدید سعی در کاهش این مشکلات داریم.
اسفنانی: اعدام نتوانسته موفقیت مناسبی در جهت مبارزه با مواد مخدر داشته باشد
محمد علی اسفنانی سخنگوی کمیسیون قضایی و حقوقی در مجلس نهم نیز در گفت وگو با خبرنگار خبرگزاری خانه ملت، پیرامون طرح حذف مجازات اعدام از قانون مبارزه با مواد مخدر، گفت: آنچه که در این طرح عنوان شده حذف مجازات اعدام برای برخی از جرایم مواد مخدر است زیرا بر اساس نظرات کارشناسان، قانون اعدام نتوانسته موفقیت مناسبی در جهت مبارزه با مواد مخدر به دست آورد.
نماینده مردم فریدن، فریدونشهر و چادگان در مجلس نهم گسترش پدیده شوم مواد مخدر، کاهش سن مصرف کنندگان، گرایش به سمت مصرف مواد صنعتی و رونگردان ها را مورد اشاره قرار داد و گفت: این مسائل نشان می دهند که باید شیوه مبارزه با قاچاق مواد مخدر را تغییر داد.
اسفنانی با بیان اینکه باید این مسئله که چرا با داشتن مجازات اعدام در کنترل قاچاق مواد مخدر موفق نبوده ایم، مورد بررسی و آسیب شناسی قرار گیرد، افزود: متاسفانه برخی از قاچاقچیان به این نتیجه رسیده‌اند که می توانند مجازات اعدام را با طرق مختلف کاهش داد و با تخفیف گرفتن از بند رهایی یافت.
وی افزود: باید در مسیر مبارزه با مواد مخدر اقدامات جدی و اساسی برداشت و در قوانین جدید، کمترین تخفیف اعمال شود تا مجرمان بعد از مدتی باز به سراغ اقدامات خود بازنگردند.
سخنگوی کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس در دوره نهم، گفت: باید با برطرف کردن مشکلات اقتصادی و معیشتی مردم، بسترهای گرایش برخی به سمت مواد مخدر را کاهش داد.
قرایی مقدم: اعدام در مبارزه با قاچاقچیان مواد مخدر، آسیب های اجتماعی فراوانی را برای جامعه دارد
امان الله قرایی مقدم جامعه شناس نیز در گفت وگو با خبرنگار خبرگزاری خانه ملت، در خصوص پیشنهاد حذف اعدام در مبارزه با قاچاق مواد مخدر، گفت: وقتی با بیکاری، طلاق، نابسامانی های اقتصادی و معضلات اجتماعی فراوانی در کشور روبرو هستیم جوانان گرفتار معضلی به نام مواد مخدر می شوند.
وی با تاکید بر اینکه حذف اعدام در برخی موارد مبارزه با قاچاق مواد مخدر، برای جلوگیری از مشکلات و آسیب های بعدی آن در جامعه قابل قبول است، گفت: البته معتقدم باید با باندهای بزرگ و تبهکاران حرفه ای در موضوع مواد مخدر به شدت برخورد کرد .
این جامعه شناس با بیان اینکه اعدام در مبارزه با قاچاقچیان مواد مخدر، آسیب های اجتماعی فراوانی را برای جامعه دارد که تبعات آن کل جامعه را در بر می گیرد و باید جایگزین مناسبی برای این مسئله پیدا کرد، گفت: خانواده این افراد نیز درگیر آسیب های جدی اجتماعی می شوند و مشکلات را به جامعه تسری می دهند و عاملی برای معضلاتی می شوند که جبران آنها برای کشور هزینه های فراوانی دارد.
قرایی مقدم تاکید کرد: مسئله این است که باید زمینه ها را فراهم کرد تا مردم به این سمت نروند به عبارتی باید معلول را شناسایی کرد.
