هرچند بحران سوریه و تحولات آن از هر نظر برای ترکیه اهمیت دارد، بی گمان در اوضاع کنونی، تحولات شمال سوریه از اهمیت بسیاری برای این کشور برخوردار است. در حال حاضر ترکیه دو اولویت عملیاتی اساسی و مهم را در شمال سوریه دنبال می کند؛ «منبج» و «رقه».
به گزارش «تابناک»، هم اکنون ترکیه علاوه بر حضور مستقیم و غیر مستقیم نظامی در سوریه، تلاش های سیاسی ـ دیپلماتیک زیادی را برای مشارکت عمده در عملیات های شمال سوریه و به ویژه عملیات رقه و کنار زدن نیروهای کرد از این عملیات آغاز کرده است. در واقع ترکیه همه تمرکزش را معطوف سرکوب کردها در شمال سوریه کرده است و به همین منظور، می خواهد با مشارکت همپیمانان تحت حمایت خود از جمله ارتش آزاد و احرارالشام و … در عملیات رقه، نقش کردها را در شمال سوریه کمرنگ کند.
در همین زمینه، روزنامه حریت ترکیه در مطلبی نوشته است: ترکیه از یک سو، طرحی را برای عملیات رقه به آمریکا ارائه داده است و از سوی دیگر تلاش می کند از حضور PYD و YPG در عملیات رقه جلوگیری کند. در این زمینه، ترکیه بسیار محتاط است، چون هم اکنون بر اساس گزارش هایی آمریکا مقادیر زیادی سلاح به نیروهای کرد شمال سوریه تحویل داده است.
حریت در ادامه نوشته است: در حالی که ترکیه باید در عملیات رقه با آمریکا همراه باشد، باید با یک تیر دو نشان هم بزند؛ نخست اینکه نیروهای PYD و YPG باید از عملیات مبارزه با داعش کنار گذاشته شوند. دوم آنکه پس از کنار گذاشتن آنها از عملیات در نتیجه همگرایی میان آمریکا و ترکیه، PYD و YPG و کانتون های تحت اختیارشان تضعیف خواهند شد.
به همین دلیل از نظر «عبدالقدیر سلوی» ستون نویس روزنامه حریت، عملیات رقه اهمیتی فراتر از یک طرح صرفا نظامی دارد. در این مورد باید گفت، ترکیه پس از انجام موفقیت آمیز عملیات رقه، دیگر نیازی با اجرای عملیات در منبج ندارد، چون انتظار می رود آمریکایی ها با فشار بر PYD و YPG زمینه های خروج آن ها را از منبج فراهم کنند.
با این حال به عقیده وی آن روی دیگر سکه را نیز باید دید. اگر آمریکا عملیات رقه را با همراهی PYD-YPG پیش ببرد وضعیت جدیدی رخ خواهد داد. در این وضعیت محتمل، ترکیه یک «پلن B» خواهد داشت که هنوز چیزی در مورد آن فاش نشده است.
پرسش مهم این است: «پلن B» ترکیه چه خواهد بود؟ اگر آمریکا به خواست ترکیه برای کنار گذاشتن نیروهای کرد از عملیات رقه تن ندهد، ترکیه چه گزینه هایی برای مقابله با این چالش خواهد داشت؟ در این زمینه باید به چند گزینه پیش روی ترکیه اشاره کرد؛
اقدام گسترده نظامی علیه PYD و YPG
از نظر برخی تحلیلگران، این گزینه محتمل و خطرناکی است که شاید ترکیه بر خلاف میل و خواسته آمریکا دنبال کند. یکی از مهم ترین پیامدهای این تصمیم ترک ها، بدون شک تیره شدن روابط میان واشنگتن ـ آنکارا خواهد بود. باید به یاد آورد که رویکرد آمریکا در قبال کردهای شمال سوریه در دولت اوباما نیز مشکلات جدی در روابط میان دو کشور ایجاد کرد. با این حال به نظر می رسد، این معضل هنوز حل نشده و ممکن است روابط میان دو کشور با اقدام نظامی ترکیه علیه کردها تیره تر شود.
گرایش به سمت روسیهیکی از تاکتیک هایی که ترکیه در ماه های اخیر دنبال کرده، این بوده که تلاش کرده با القای نزدیکی مواضع خود به روسیه و حتی ایران، در بحران سوریه در آمریکایی ها حساسیت ایجاد کرده تا شاید خواسته های خود را به ویژه در مسأله کردهای شمال سوریه بر آمریکا تحمیل کند. این گزینه و تاکتیک دیگری است که شاید ترکیه در «پلن B» خود بگنجاند و به سمت روسیه گرایش پیدا کند؛ اما مسأله و مشکل عمده ای که این گزینه ترک ها با آن روبه روست، رویکرد روسیه نسبت به کردهاست. روسیه یکی از جدی ترین حامیان گروه های کردی شمال سوریه است که تحلیلگران بسیاری بر این عقیده اند، مسکو تنها کشوری است که از خودمختار شدن کردهای سوریه در آینده حمایت خواهد کرد!
بنابراین به نظر نمی رسد روسیه خواسته های آنکارا برای مقابله با کردها و به حاشیه راندن سیاسی ـ میدانی آن ها را بپذیرد و از آن حمایت کند؛ با این حال این گزینه ای است که شاید آنکارا در حال فکر کردن به آن است!
ایجاد منطقه امن یا حائل در شمال سوریهاین گزینه دیگری است که ترکیه ـ همان گونه که همواره دنبال آن بوده و از آن صحبت کرده اند ـ پیش روی دارد. تحلیلگران و مقامات ترک بر این باورند که این منطقه حائل هم اکنون به صورت «دوفاکتو» وجود دارد، ولی آن ها این ایده را مطرح می کنند که اگر آمریکایی خواسته های ترکیه مبنی بر کنار گذاشتن نیروهای کرد تحت حمایت اش در عملیات رقه را نپذیرد، ترکیه باید «رسما» و گسترده ای به ایجاد این «منطقه امن» بدون در نظر گرفتن رویکرد آمریکایی ها اقدام کند.
اخلال در روند آتش بس گزینه دیگر ترکیه را باید اخلال در روند آتش بس دانست. هم اکنون ترکیه و روسیه با توجه به توافقاتی که با یکدیگر داشته اند بر روند آتش بس در شمال سوریه نظارت می کنند و از درگیری ارتش سوریه و نیروهای تحت حمایت ترکیه جلوگیری می کنند. این مسأله منجر به کاهش خشونت ها شده است. اما اگر ترکیه نتواند به اهداف خود در شمال سوریه و به ویژه عملیات رقه دست یابد، ممکن است زمینه های برهم خوردن آتش بس و تشدید درگیری ها از طریق نیروهای تحت حمایت خود را فراهم کند.
توقف مذاکرات بی گمان از بین رفتن توافقات آتش بس، نتیجه مهمی در پی خواهد داشت و آن توقف مذاکرات آتش بس و همچنین اخلال در فرایند مذاکرات ژنو است؛ بنابراین با توجه به حضور نظامی ترکیه در سوریه و وجود نیروهای تحت حمایت این کشور در صحنه میدانی و درگیری با کردها، کارشکنی ترکیه در مذاکرات می تواند پیشبرد فرایند صلح و حل و فصل سیاسی بحران سوریه را با مشکل جدی روبه رو سازد.
«پلن B» اردوغان هر چه باشد، شانس بسیار کمی برای موفقیت خواهد داشت؛ در واقع، اقدام یکجانبه نظامی گسترده علیه کردها، گرایش نامطمئن به سمت روسیه، ایجاد منطقه امن،اخلال در روند آتش بس یا مذاکرات گزینه هایی هستند که هرچند ترکیه ممکن است در حال بررسی آن ها باشد، به نظر می رسد شانسی برای موفقیت نخواهد داشت.
