زیر و بم مشکلات جدی صندوق‌های بازنشستگی

غلامعلی جعفرزاده ایمن آبادی در گفت وگو با خبرنگار خبرگزاری خانه ملت، با بیان اینکه بحران ورشکستگی صندوق‌های بازنشستگی در حال حاضر به عنوان یکی از 6 ابر چالش اقتصاد ایران مطرح است، گفت: تمامی صندوق‌های بازنشستگی کشور با مشکلات ساختاری، مالی و مدیریتی روبرو هستند و وضعیت صندوق‌های بازنشستگی کشوری و لشکری به گونه‌ای است که اگر دولت از منابع بودجه، کسری صندوق‌ها را تأمین نکند، ورشکسته محسوب می‌شوند.

عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی، افزود:ورشکستگی این صندوق‌ها به معنای بلاتکلیفی 1 میلیون و 268 هزار نفر بازنشسته کشوری و 670 هزار بازنشسته نیروهای مسلح است.

  پرداخت 98 درصد از صندوق بازنشستگی لشکری از محل کمک‌های دولت

جعفرزاده با بیان اینکه بنا به گزارش مقامات رسمی کشور حدود 75 درصد از مستمری‌های صندوق بازنشستگی کشوری و 98 درصد از صندوق بازنشستگی لشکری از محل کمک‌های دولت پرداخت می‌شود، ادامه داد:تمامی صندوق‌های بازنشستگی در ایران از برنامه پرداخت های جاری تبعیت می‌کنند، که بر اساس این برنامه تعدادی از کارکنان در حال پرداخت حق بیمه هستند و بازنشستگان صندوق از محل درآمد حاصل از این حق بیمه‌ها مستمری دریافت می‌کنند، که در این حالت، قسمت عمده درآمد صندوق از محل حق بیمه‌های دریافتی است.

وی با اشاره به اینکه از این رو نرخ پشتیبانی که شامل نسبت افراد پرداخت‌کننده حق بیمه به افراد دریافت کننده مستمری است، برای این صندوق‌ها حیاتی است، یادآور شد: بررسی استانداردهای جهانی مبین آن است که نرخ مذکور باید در حالت طبیعی معادل هفت باشد، یعنی به ازای هر هفت نفر که حق بیمه می پردازند، یک نفر مستمری بگیر وجود داشته باشد و چنانچه این نرخ به 5 برسد، صندوق در مرز بحران قرار دارد، اما مطالعات انجام شده نشان دهنده این است که نرخ پشتیبانی برای صندوق بازنشستگی کشوری بسیار پایین‌تر از رقم مذکور بوده و در نتیجه صندوق های مزبور از مرز بحران عبور کرده اند.

پایداری صندوق های بیمه‌ای و بازنشستگی به یکی از دغدغه‌های جدی سیاست‌گذاران بدل شده است

نماینده مردم رشت در مجلس شورای اسلامی، افزود: از این رو پایداری صندوق های بیمه‌ای و بازنشستگی به یکی از دغدغه‌های جدی سیاست‌گذاران بدل شده به گونه‌ای که به عنوان یکی از موضوعات خاص کلان فرابخشی در بند (ب) ماده (2) قانون برنامه ششم توسعه مورد تأکید قانون گذار قرار گرفته است.

وی با بیان اینکه ماهیت بلند مدت بودن سررسید وجوه تحت مدیریت صندوق‌های بازنشستگی، صندوق‌ها را قادر کرده تا منابع خود را به شکل پایدار و موثرتری تخصیص دهند، ادامه داد: این امر شاید مهمترین دلیل توجه دولت‌ها به صندوق‌های بازنشستگی به منظور افزایش پس‌اندازهای بلندمدت در جامعه باشد.

صندوق های بازنشستگی جایگاه بسیار خاصی در نظام تأمین مالی بازار سرمایه بر عهده دارند

جعفرزاده ایمن آبادی اظهار کرد:اهمیت دیگر صندوق‌های بازنشستگی از حیث اصلاح نظام مالکیت است، چراکه در بیشتر بازارهای سرمایه، صندوق‌های بازنشستگی بخش قابل ملاحظه‌ای از دارایی‌های بازار را در اختیار دارند و جایگاه بسیار خاصی در نظام تأمین مالی بازار سرمایه بر عهده دارند.

وی با بیان اینکه حداقل انتظاری که از مسئولین صندوق‌های بازنشستگی می‌توان داشت این است که با استفاده از منابعی که به صورت ماهانه از بیمه‌شدگان دریافت می‌کنند، زمینه تأمین درآمد مکفی و رفاهی نسبی در دوران بازنشستگی را برای شما فراهم کنند، افزود: صندوق‌ها ماهیت بین نسلی داشته و منابع‌شان باید به صورت کارآمد سرمایه‌گذاری شود تا در ارائه خدمات در آینده دچار بحران نشده و از میزان وابستگی‌ خود به بودجه عمومی دولت بکاهد.

اداره صندوق‌ها نیاز به برنامه‌ریزی بلندمدت دارد

این نماینده مردم در مجلس دهم، با اشاره به اینکه اداره صندوق‌ها نیاز به برنامه‌ریزی بلندمدت دارد، ادامه داد: وضعیت امروز صندوق بازنشستگی کشوری در ایران مبین آن است که در طول چهار دهه گذشته چنین روندی طی نشده و امروز صندوق‌ها توان اداره خود را ندارند.

وی پیامد مدیریت ناکارآمد صندوق ها در 4 دهه گذشته، وابستگی شدید صندوق‌های بازنشستگی به بودجه عمومی دولت دانست و تصریح کرد: این امر یکی از اصلی‌ترین مصادیق گران اداره شدن دولت است، زیرا صندوق‌ها علیرغم در اختیار داشتن منابع گسترده در طول سنوات پیشین، برای پرداخت مستمری ماهانه بازنشستگان تحت پوشش نیاز به تخصیص اعتبار از محل منابع عمومی دارند.

بر اساس قانون بودجه سال96 بودجه صندوق ها از محل بودجه عمومی 40هزار و 497 میلیارد تومان است

جعفرزاده ایمن آبادی افزود: بر اساس ارقام مطلق در سال 91 باید از محل بودجه عمومی مبلغ 15هزار و600 میلیارد تومان به صندوق بازنشستگی کشوری و سازمان تأمین اجتماعی نیروهای مسلح کمک شود، در حالی که بر اساس قانون بودجه سال96 این رقم بالغ بر 40هزار و 497 میلیارد تومان است.

وی با بیان اینکه نکته قابل تأملی که در اینجا وجود دارد ماهیت هزینه‌ای بودن کمک‌های دولت به صندوق‌ها است، ادامه داد: طی سال‌های اخیر، تحریم‌های شدید اقتصادی منجر به از هم گیسختگی فرآیندهای مولد اقتصادی شده و دولت را با محدودیت‌های جدی بودجه‌ای مواجه کرده و پرداخت‌های اعتبارات تملک دارایی‌های سرمایه‌ای به شدت تغییر یافته است و پرداخت حدود 40 هزار میلیارد تومان از منابع 347 هزار میلیارد تومانی بودجه سال 1396 به دو صندوق بازنشستگی کشوری و لشکری قابل توجه است.

وابستگی صندوق‌های بازنشستگی به منابع عمومی دولت از 36 درصد در سال 1387 به 72 درصد در سال 1395 رسیده است

عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی، تصریح کرد:پیش‌بینی می‌شود که با توجه به ادامه روند ورودی‌های صندوق طی سال‌های آینده، بدون داشتن برنامه‌ریزی مشخص، بحران موجود طی سال‌های آتی تقویت می شود.

وی با بیان اینکه به استناد آمارهای مقام‌های رسمی کشور، وابستگی صندوق‌های بازنشستگی به منابع عمومی دولت از 36 درصد در سال 1387 به 72 درصد در سال 1395 رسیده است، افزود: روند افزایش وابستگی صندوق‌های بازنشستگی کشوری به منابع دولتی مناسب ارزیابی نمی‌شود و در این باره باید خود صندوق‌ها با کفایت درصدد افزایش بهره‌وری و کاهش وابستگی به منابع دولتی باشند.

نگاه کوتاه مدت و میان مدت به صندوق‌های بازنشستگی از جمله مشکل های صندوق ها است

جعفرزاده ایمن آبادی در تشریح مشکلات صندوق‌های بازنشستگی، ادامه داد:نگاه کوتاه مدت و میان مدت به صندوق‌های بازنشستگی، بدهی‌های دولتی به صندوق‌ها از جمله بدهی صد هزار میلیارد تومانی دولت به تأمین اجتماعی، واگذاری شرکت‌های ورشکسته در قالب رد دیون به صندوق‌ها از جمله مشکلات صندوق های بازنشستگی است.

وی با اشاره به قوانین و مقررات وضع شده طی سال‌های اخیر درباره صندوق ها، یادآور شد: در دولت نهم و دهم مقررات وضع شده در خصوص بازنشستگی‌های پیش از موعد با سابقه 20 سال خدمت منجر به افزایش تعداد مستمری‌بگیران شده است.

 دستگاه‌های ناظر باید بر فعالیت صندوق‌های بازنشستگی نظارت کنند

این نماینده مردم در مجلس دهم، با بیان اینکه نرخ پشتیبانی در صندوق‌های ایران بسیار پایین از نرخ بهینه جهانی بوده یعنی صندوق ‌های بازنشستگی در ایران مدت‌ها است که وارد مرحله بحران شده‌اند، افزود: ترکیب مدیریتی صندوق‌های بازنشستگی دیگر مشکل این بخش است، که در چند دهه اخیر، بسیاری از مدیران و حتی کارشناسان حوزه بازنشستگی که بزرگترین وجوه پس‌اندازی کشور را مدیریت کرده‌اند، هیچ سررشته‌ای از علوم مالی، سرمایه‌گذاری، اقتصاد، حسابداری و امثال آن نداشته اند و این موضوع در شیوه مدیریت وجوه و نوع سرمایه‌گذاری و سبدگردانی آنان انعکاس یافته است.

وی با تاکید بر ضرورت اصلاح ساختار صندوق‌های بازنشستگی با توجه به اینکه مهمترین دلیل مشکلات صندوق‌های بازنشستگی ساختار اشتباه و عدم نظارت کافی بر فعالیت آنها است، ادامه داد: مجلس شورای اسلامی و دستگاه‌های ناظر باید بر فعالیت صندوق‌های بازنشستگی نظارت کنند، به گونه ای که هر 3 یا6 ماه صندوق‌ها باید گزارش عملکرد خود را به مجلس ارائه دهند.

مشکل تعادل جریان‌های ورودی و خروجی صندوق‌های بازنشستگی باید حل شود

جعفرزاده ایمن آبادی یادآور شد:از آنجایی که صندوق‌های بازنشستگی عامل تجهیز پس‌اندازهای بلندمدت بوده و تشکیل سرمایه در کشور را ممکن می‌سازند، پیشنهاد می‌شود به منظور تأمین آتیه گروه‌های مختلف بیمه شونده و ایجاد رفاه و آرامش در بین مردم، صندوق‌های بازنشستگی با اصلاح ساختار، موضوع سرمایه‌گذاری را با جدیت بیشتر برنامه ریزی کنند.

وی با بیان اینکه نسبت پایین نرخ پشتیبانی در ایران یکی از مشکلات جدی صندوق‌ها است، افزود: مشکل تعادل جریان‌های ورودی و خروجی صندوق‌های بازنشستگی باید حل شود که این مهم زمینه‌ساز کاهش وابستگی صندوق‌ها به بودجه عمومی دولت است.

استراتژی سرمایه‌گذاری صندوق‌های بازنشستگی از اهمیت ویژه برخوردار است

نماینده مردم رشت در مجلس شورای اسلامی، ادامه داد: در شرایط فعلی کشور به منابع مالی بلندمدت برای انجام سرمایه‌گذاری و تشکیل سرمایه نیاز دارد که پس‌اندازهای بلندمدت از مجاری مطمئن مانند منابع صندوق‌های بازنشستگی می‌تواند نقش به سزایی در افزایش رشد و تولید اقتصاد فراهم کند.

وی اظهار کرد: علیرغم تأکید ماده 100 قانون استخدام کشوری مصوب 31 خرداد سال 45 مبنی بر اینکه در صورت عدم کفایت وجوه صندوق بازنشستگی دولت مکلف است کمبود آن را در بودجه کل کشور از محل درآمد عمومی تأمین و پرداخت کند،  انتظار می‌رود به دلیل حجم منابع در اختیار صندوق‌های مذکور و ضرورت مدیریت ریسک دارایی‌های آنها، استراتژی سرمایه‌گذاری صندوق‌های بازنشستگی از اهمیت ویژه برخوردار بوده و نیاز به بازنگری دارد.

عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی، با بیان اینکه صندوق‌های بازنشستگی ابزاری برای تأمین مالی زندگی روزمره بخش عمده‌ای از جمعیت کشور محسوب می شوند، تصریح کرد: از این رو، توجه به موضوعاتی چون تدوین مقررات، نظارت موثر و تعریف ساختار سازمانی و عملیاتی کارا برای این صندوق‌ها از اولویت بسیار برخوردار است.