در نهمین جشنواره فارابی از همه چیز علوم انسانی گفتند، جز مشکل بازار کار

 در اختتامیه نهمین دوره جشنواره بین المللی فارابی که صبح امروز در سالن اجلاس سران برگزار شد، شخصیت هایی چون رئیس جمهور کشورمان، وزیر علوم و نیز دبیر این جشنواره در باب اهمیت علوم انسانی و ضرورت توجه به آن سخنرانی کردند؛ سخنانی که فراز و نشیب فراوانی داشت و البته همه دغدغه های این حوزه دانشگاهی را پوشش نداد.

به گزارش «تابناک»، جشنواره فارابی که همه ساله و با محوریت تحقیق در حوزه علوم انسانی برگزار می شود و در اهداف اصلی آن مسائلی مثل ارتقای جایگاه علوم انسانی و اسلامی و ترغیب پژوهشگران به فعالیت کاربردی و بنیادی در این حوزه برگزار می شود، در سال جاری نیز برگزار و با سخنرانی حسن روحانی و چند مقام مسئول دیگر به کار خود پایان داد.

در نهمین دوره جشنواره فارابی و جلسه اختتامیه آن، رئیس جمهور روحانی با طرح برخی مسائلی بنیادی این حوزه تلاش کرد تا به برخی دغدغه ها و نگرانی های اصلی حوزه علوم انسانی و اسلامی بپردازد.

روحانی در این جشنواره و در سال اجلاس سران گفت: در یک دورانی سایه مظلومیت و یا نوعی محرومیت بر سر علوم انسانی و اسلامی سایه افکند. زمانی که علوم طبیعی، تجربی، مهندسی، اکتشافات و اختراعات و آثار علمی آنها به صحنه زندگی مردم آمد، زرق و برق آنها بسیاری از جوامع را تحت تاثیر قرار داد، تا جایی که فکر کردند علم یعنی فقط علم طبیعی و تجربی و مهندسی و علوم انسانی در رده دوم و سوم زندگی انسانها قرار می گیرد.

رییس جمهور افزود: همین تصور در ذهن جوانان ما که عازم دانشگاهها بودند، اثر گذاشت لذا جوانان مستعد دنبال علوم ریاضی و مهندسی و بعد هم علوم تجربی بودند و می گفتند جوانان بااستعداد باید به این رشته ها بروند و هر کسی که از این کاروان باز ماند، باید علوم انسانی را انتخاب کند.

دکتر روحانی اظهار داشت: خوشحالم که این دوران خیلی سریع سپری شد و امروز دیگر برای کسی تردید وجود ندارد که توسعه و پیشرفت در علوم طبیعی و تجربی، بدون رشد و پیشرفت در علوم انسانی و اسلامی امکان پذیر نیست. حکمرانی شایسته است که می تواند جامعه را در مسیر درست هدایت کند.

رییس جمهور با طرح این سوال که حکمرانی شایسته از چه علومی نشات می گیرد؟ تصریح کرد: مدیریت و برنامه ریزی البته در همه رشته ها مهم است، اما در حکمرانی شایسته مدیریت، سیاستمداری و سیاست ورزی، اقتصاد، حقوق، جامعه شناسی و انسان شناسی جایگاه بسیار سرنوشت ساز در اداره مطلوب جامعه دارد.

جدا از رئیس جمهور، منصور غلامی وزیر علوم نیز در سخنان خود که با محوریت علوم انسانی انجام شد، گفت: این جشنواره طی این سال‌ها به اهدافی چون شناسایی و معرفی استعدادهای برتر در حوزه علوم انسانی و اسلامی، معرفی آثار برتر در این حوزه و ترغیب پژوهشگران به کاربردی کردن علوم انسانی از طریق بررسی مسایل و نیازهای جامعه ایرانی تا حدود زیادی دست یافته است، به ویژه اساتید برجسته علوم انسانی کشور نیز همواره با حمایت از این گردهمایی علمی، مدیران و سیاستگذاران را به قدرشناسی و تشویق استعدادهای شایسته و برتر توصیه کرده و در مقاطع مختلف بر این امر تاکید داشته‌اند.

وی افزود: در عین حال امیدواریم تحقق دو هدف مهم‌تر جشنواره فارابی یعنی تبدیل کارکرد و نقش خطیر و موثر علوم انسانی در فرایند برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری ملی در زمینه‌های مختلف و ایجاد فضایی مناسب برای حضور فعال علوم انسانی و اجتماع ایران در تراز جهانی مورد توجه قرار بگیرد؛ هر چند در این زمینه اقداماتی شایسته صورت گرفته است، اما امید است استمرار و افزایش تلاش همکاران در دانشگاه‌ها و وزارت علوم به تحقق این دو هدف یاری رساند.

وزیر علوم در پایان خاطرنشان کرد: تلاش برای تشکیل حلقه ‌های نخبگانی و شبکه‌های نخبگان علوم انسانی که از دوره پیشین جشنواره جدی گرفته شده است، می‌تواند در این چارچوب معنا داشته و اهمیت مضاعفی یابد. شکل‌گیری این شبکه نه تنها برای تعاملات علمی و داخلی با خارج از کشور سودمند است، بلکه می‌تواند در ایجاد و رشد فضای علمی آمیخته با نشاط علمی موثر باشد؛ چنین فضایی فعالیت‌های علمی جدی و کیفی در جامعه را ایجاد می‌کند.

صرف نظر از سخنان رئیس جمهور که بیشتر ابعاد سیاسی داشت و در بخش های مختلف سخن تلاش کرد تا تفکرات دیگر این حوزه کشورمان را به چالش بکشد و نیز سخنان وزیر علوم که تصویر کلی و شعاری از حوزه علوم انسانی به مخاطب ارائه کرد، دبیر نهمین جشنواره فارابی نیز در همین رابطه سخنرانی کرد.

حسین میرزایی استاد جامعه شناسی دانشگاه تهران و دبیر نهمین جشنواره بین المللی فارابی در آیین اختتامیه این جشنواره گفت: در علوم انسانی صداهایی وجود دارد که باید شنیده شود اما متاسفانه در بسیاری از مواقع کمتر این اتفاق رخ می‌دهد، از این رو سرمایه اجتماعی ما دچار چالش‌هایی شده است.

وی افزود: علوم انسانی، علومی سیاست‌گذار است، علومی که در کنار علوم تکنیکی و مهارتی اصالت خود را دارد ولاجرم مسؤولیت اجتماعی آن مقدم بر تجاری شدگی است و این مسؤولیت و حضور کاربردی و موثر آن می‌تواند گره‌های فروبسته را بیشتر بگشاید. علوم انسانی مهم‌ترین خادم نقاد است زیرا پیشگیری کننده است و علاج واقعی را قبل از وقوع طلب می‌کند.

وی تداوم پاسداشت منزلت برگزیدگان از طریق نهادی و سازمان یافته، تاکید بر استقلال و آزادی دانشگاهی و استقلال نهاد علم برای اثربخشی و لزوم دوری از کمیت گرایی و حمایت از کیفی گرایی در علوم انسانی را از مواردی دانست که باید مورد توجه قرار گیرد.

مروری بر آنچه توسط رئیس جمهور، وزیر علوم و نیز دبیر جشنواره فارابی در مراسم اختتامیه جشنواره بیان شد و نمونه ای از همه رویکردها و دغدغه های مسئولان در رابطه با حوزه علوم انسانی و اسلامی است، نشان می دهد دغدغه های مسئولان کشور با دغدغه های دانشجویان و دانش آموختگان این حوزه ها تا حدود زیادی فاصله دارد.

امروز در حالی رئیس جمهور و وزیر علومش از لزوم توجه به علوم انسانی و پژوهش های این حوزه سخن می گویند که عالم واقع و بستر جامعه امید و آینده روشنی پیش روی دانشجویان و پژوهشگران این حوزه وجود دارد.

در شرایط کنونی جامعه اکثر دانش آموختگان رشته های علوم انسانی علی رغم سال ها تلاش و زحمتی که کشیده اند، بازار کار و درآمد مناسبی ندارند و وضعیت آنها به قدری نگران کننده است که بسیاری از آنها به کار و شغل دیگری روی آورده اند؛ فعالیت هایی که  لزوماً با تخصص و رشته تحصیلی آنها مرتبط نیست.

بنابراین پرسش اساسی از مسئولان ارشد کشور این است که چگونه انتظار دارید در حوزه علوم انسانی پژوهش های بنیادی و کاربردی با سرعت، دقت و کیفیت بالا استمرار یابد، در حالی که هنوز بستر و زمینه های لازم برای تأمین شغل و درآمد دانش آموختگان این حوزه به خوبی در جامعه فراهم نشده است؟

پرسش دیگر این است که مسئولان با روند کنونی و عدم تضمین آینده شغلی دانش آموختگان حوزه علوم انسانی و نیز پژوهشگران این حوزه، انتظار توجه ویژه مردمی به علوم انسانی و گرایش جوانان و دانش آموزان به این حوزه را که زمینه ساز تقویت علوم انسانی است، چگونه می توان برنامه ها گنجاند؟