اوایل مردادماه سالجاری شهرداری مشهد در اقدامی شبانه و خارج از عرف سیکل اداری و بدون استعلام از سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، خانه تاریخی قلابدوز‌ها که یادگاری از دوران قاجار بود، تخریب کرد. این امر اعتراض‌های رسانه ای، عمومی و مردمی را به دنبال داشت و شهرداری در جواب تمامی آن‌ها اظهار کرد که سازمان میراث فرهنگی این بنا را به صورت کتبی به عنوان یک بنای تاریخی و باارزش به شهرداری معرفی نکرده است و به همین دلیل و در راستای اجرای طرح تفصیلی شهر باید این بنا تخریب می‌شد. حال بعد از گذشت بیش از ۵ ماه بار دیگر اتفاقی مشابه رخ داد، اما این بار شهرداری پا را فراتر نهاد و با اطلاع از ثبت ملی بودن مسجد حوض معجردار و به بهانه صدور حکم خروج از ثبت این اثر ارزشمند تاریخی و هویتی مشهد به صورت شبانه آن را تخریب کرد. حکمی که به سازمان میراث فرهنگی ابلاغ نشده بود.
مسجد حوض معجردار طبق کتاب مشهد در آغاز قرن چهارده خورشیدی مشهور معروف به مکتب شاهپور یادگاری از دوران صفوی و محل اسکان و اتراق زائران امام رضا (ع) قبل از تشرف به حرم مطهر بوده و از این محل با پای پیاده و طی مراسمات خاصی از پایین پای حضرت به حرم مطهر مشرف می‌شدند.
البته که نمره شهرداری مشهد در این مورد هم خیلی ضعیف است؛ و در شهری که قدمتی به درازای زندگی گهربار و شهادت امام مهربانی‌ها دارد، طرح‌های تفصیلی آن با نگاه تبدیل شدن آن به دبی و ابوظبی امارات ترسیم شده و در اجرای آن نیز اتفاقا نه تنها پافشاری می‌شود که تخلف هم می‌شود.
نکته دیگر آنست که شهرداری مشهد که برآمده از بزرگ‌ترین سازمان مردم نهاد نه تنها ایران که بلکه شاید خاورمیانه بدعت خیلی بدی برجا گذاشت چرا که تاکنون اگرچه در خروج از ثبت بنا‌های تاریخی مشهد دست شهرداری پنهان بود، اما این بار به صورت کاملا آشکار و برخلاف اخلاق و شاید قانون، خود مستقیم در اجرای طرحی که ماه‌ها قبل توسط شورای عالی معماری و شهرسازی لغو شده بود، آن هم در زمانی که مدیر کل جدید سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هنوز معارفه نشده بود ورود کرد. این ورود هم برپایه رای دادگاهی بود که هیات کارشناسی پنج نفره آن تخصص عمران و نه ابنیه تاریخی داشتند. همان هیائتی که رای هیات کارشناسی سه نفره دارای تخصص ابنیه تاریخی را به دلایل مشخص، اما ناگفته لغو کردند تا پیشانی پروژه ضامن باز شود.
این بدعت می‌تواند خطرناک باشد چرا که انتظار مردم از یک سازمان مردم نهاد رعایت حال مردم هست و گرایش به سمت مردم نه اینکه برخلاف میل مردم و برخلاف نظر و عقاید آن‌ها و دقیقا خلاف آن حرکت کند. بدتر از آن زمان اجرای حکم بود چرا معمولا کسانی کار‌های خلاق قوانین انجام داده و حکم اعدام آن‌ها صدر می‌شود قبل از طلوع خورشید و شبانه انجام می‌شود.
نکته دیگر اینکه بد نیست مدیران شهری بدانند، در استفتایی از مقام معظم رهبری پرسیده شده اگر در اجرای طرح شهری بالاجبار باید مسجد_ محل عبادت مسلمانان_ تخریب شود حکم چیست؟ که ایشان در جواب فرمودند: باید مسیر طرح شهری عوض شود.
سرانجام باید گفت که مسجد حوض معجردار تخریب شد و چند روز بعد هم سروصدای تخریب آن هم تمام می‌شود، ولی بیایید به فکر خانه امیری و سایر بنا‌های تاریخی منطقه باشیم. از سازمان میراث فرهنگی، شهرداری مشهد، دوستداران و سازمان‌های مردم نهاد و تمام کسانی که به نوعی درگیر این موضوع هستند باید خواهش کرد که به این امر مهم ورود کرده و خانه امیری را که بازهم درگیر پروژه ضامن است از بلاتکلیفی بیش از ۴ ساله بیرون آورده و حداقل این یاس و ناامیدی علاقه‌مندان به آثار تاریخی که بوجود آمده را کمی و کمتری جبران کنیم.
*کارشناس حوزه میراث فرهنگی و دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، دانشگاه آزاد مشهد
