آیا اروپا در تروریست دانستن حزب‌الله با ترامپ همراه خواهد شد؟

هنگامی که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا این تهدید را مطرح کرد که تعلیق تحریم‌های ایران را تمدید نخواهد کرد، مگر این که معایب موجود در توافق هسته‌ای با ایران موسوم به برجام رفع شود، درخواست‌های دیگر را نیز مطرح کرد که مخاطب خاص آن اروپایی‌ها بودند. یکی از این درخواست‌ها این است که کشورهای اروپایی، نام حزب‌الله را به فهرست سازمان‌های تروریستی اضافه کنند. در واقع درخواست ترامپ این است که اروپایی‌ها، شاخه سیاسی حزب‌الله را هم یک گروه تروریستی به حساب آورند.

به گزارش «تابناک»؛ وبسایت لوبلاگ در تحلیل واکنش اروپا به این درخواست ترامپ نوشته که این درخواست جدیدی نیست و سابقه این درخواست آمریکایی‌ها به پیش از برجام برمی‌گردد. سالهاست که کنگره آمریکا و گروه‌های لابی‌گری مانند کمیته یهودیان آمریکا، این درخواست را از اروپایی‌ها دارند.

تمایز قائل شدن بین دو شاخه نظامی و سیاسی حزب‌الله نتیجه مباحثات پیچیده و سخت میان اروپایی‌ها در سال 2013 است. استدلال رسمی برای قرار دادن نام حزب‌الله در فهرست گروه‌های تروریستی از نظر اروپا، این اتهام بود که حزب‌الله در بمب‌گذاری در اتوبوس توریست‌های اسرائیلی در شهر بورگاس بلغارستان در سال 2012 نقش داشته است؛ هرچند شواهدی برای نقش داشتن حزب‌الله در این حمله وجود داشت، مقامات بلغارستان نتوانستند دلیل قاطعی برای این ادعا ارائه کنند.

قرار دادن نام بخش نظامی حزب‌الله در فهرست گروه‌های تروریستی در سال 2013 و بلافاصله پس از آن اتفاق افتاد که سیدحسن نصرالله، دبیرکل حزب‌الله اعلام کرد، این سازمان وارد جنگ در سوریه شده است تا به دولت بشار اسد کمک کند. اعلام این خطر، تصمیم‌گیری توسط شورای اروپا در خصوص حزب‌الله را تسریع کرد. بنا به گفته منابع حاضر در این مباحثات، لوران فابیوس وزیر خارجه فرانسه نقش سرسختانه و قاطعی در این موضوع داشت و بر قرار دادن نام حزب‌الله در فهرست گروه‌های تروریستی به عنوان ابزاری برای تنبیه حزب‌الله به دلیل نقشش در سوریه تأکید داشت. برای درک چرایی این فشار فرانسوی‌ها باید توجه داشت که دولت این کشور، از اصلی‌ترین حامیان ایده سرنگونی دولت سوریه بود.

با وجود این، اروپا مجبور بود میان تمایل شدید برخی اعضا به تنبیه حزب‌الله و واقعیات سیاسی لبنان توازن برقرار کند. حزب‌الله بازیگری فعال در صحنه سیاسی و اجتماعی لبنان است و قرار دادن نام همه این سازمان در فهرست گروه‌های تروریستی، باعث می‌شد که اروپا مجبور شود همه روابط خود را با این سازمان قطع کند. این به معنای از دست دادن نفوذ و اهرم‌های فشار اروپا در صحنه لبنان خواهد بود. اروپا حاضر نبود، چنین ریسکی را بپذیرد به ویژه از این نظر که لبنان میزبان دو میلیون آواره سوری است که ممکن بود لبنان برای آنها نماند و راهی اروپا شده و بر بحران سیاسی در این قاره بیفزایند.

بنابراین، اروپا یک فرمول ابتکاری را در پیش گرفت و میان شاخه‌های نظامی و سیاسی حزب‌الله تمایز قائل شد. تصمیم به قرار دادن شاخه نظامی حزب‌الله در فهرست گروه‌های تروریستی با یک اعلامیه سیاسی از جانب اروپا همراه شد که در آن تأکید شده بود، «تصمیم اروپا مانع از ادامه گفت وگو سیاسی با همه احزاب سیاسی لبنان نخواهد بود» که مشخص بود به رابطه سیاسی با حزب‌الله اشاره داشت.

هرچند این تمایز قائل شدن میان دو شاخه حزب‌الله مصنوعی به نظر می‌رسد، در اتحادیه اروپا تمایل کمی برای سرشاخ شدن کامل با حزب‌الله وجود دارد. یکی از دلایل بی‌میلی اروپا این است که از زمان اعلام تروریستی بودن شاخه نظامی حزب‌الله تاکنون، موقعیت این گروه بهتر شده است. قدرت نرم حزب‌الله که از سابقه مقابله با اسرائیل نیرو می‌گرفت در نتیجه حضور در جنگ داخلی سوریه آسیب دیده است ولی در عین حال، بسیاری در لبنان و از جمله مسیحیان و گروه‌های سکولار در میان مذاهب مختلف، حزب‌الله را مانع اصلی در برابر تهدید داعش و سایر گروه‌های سلفی جهادی می‌دانند.

حرکت خام سعودی‌ها در مهندسی ماجرای استعفای کوتاه مدت سعد الحریری نخست وزیر لبنان نیز به کمک حزب‌الله امد و سبب شد که این گروه بتواند مدعی دفاع از حاکمیت ملی و عزت لبنانی‌ها در برابر دخالت‌های خارجی باشد. روابط میان هواداران حریری و حزب‌الله هیچ گاه به خوبی اکنون نبوده است. در شرایط فعلی که حزب‌الله بخشی از دولت ائتلافی لبنان و متحد مهم میشل عون رئیس‌جمهور مسیحی کشور است، قرار دادن نام همه حزب‌الله در فهرست گروه‌های تروریستی می‌تواند به معنای قرار دادن اروپا در شرایط قطع رابطه با دولت لبنان باشد.

یکی دیگر از دلایل احتیاط اروپایی‌ها، حضور شمار بسیاری از نیروهای اروپایی در قالب نیروهای حافظ صلح سازمان ملل در لبنان موسوم به یونیفیل است که برای نظارت بر آتش‌بس میان حزب‌الله و اسرائیل در منطقه حضور دارند. دولت ترامپ تلاش کرد از طریق نیکی هیلی سفیر این کشور در سازمان ملل، دستور کار یونیفیل در قبال حزب‌الله را به گونه‌ای تغییر دهد که با رویکردی تهاجمی و مداخله‌جویانه با آماده‌سازی استحکامات و مواضع حزب‌الله مقابله کند. آمریکایی‌ها در این مسیر موفقیت مختصری به دست آورده‌اند، زیرا اروپایی‌ها و به ویژه فرانسه با این موضوع مخالفت می‌کنند؛ بنابراین اقدامات دولت ترامپ در این مسیر فعلا متوقف شده است.

البته با اطمینان می‌توان گفت، در اروپا نیز صداهایی در حمایت از تروریستی اعلام کردن همه حزب‌الله وجود دارد. تاکنون دو کشور عضو اتحادیه یعنی انگلیس و هلند چنین تصمیمی را گرفته‌اند. گزارش شده که 60 نماینده عضو پارلمان اروپا (از 751 عضو پارلمان) طی نامه‌ای از فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا خواسته‌اند که اتحادیه نیز همین تصمیم را بگیرد.

نمونه بهتری برای درک موضع کلی اتحادیه اروپا در مورد موضوع تروریسم، گزارشی بود که در 28 فوریه در خصوص هدف قرار دادن تأمین مالی تروریسم توسط اروپا به تصویب رسید. گزارشی که توسط خاویر نارت، عضو اسپانیایی حزب اتحادیه میانه‌رو لیبرال‌ها و دموکرات‌های اروپا تهیه شده است، تنها به داعش، القاعده و گروه‌های تروریستی وابسته به آنها و همچنین افراد و نهادهایی که در خلیج فارس که از آنها حمایت مالی می‌کنند، اشاره کرده است. در کل گزارش که با رأی موافق 533 عضو در مقابل 24 رأی مخالف به تصویب رسید، هیچ اشاره‌ای به ایران و حزب‌الله نشده است. هرچند این گزارش برای مقامات اجرایی اروپا الزام‌اور نیست، نباید فراموش کرد، موضع پارلمان اروپا تنها نهاد اروپایی است که اعضای آن با رأی مستقیم شهروندان 28 کشور عضو انتخاب می‌شوند.

هر چیزی که به خاورمیانه مربوط می‌شود، ممکن است با تغییراتی ناگهانی همراه شود، ولی به نظر می‌رسد، دست کم در اوضاع کنونی، اروپا قصد ندارد در تروریستی دانستن حزب‌الله با ترامپ همراهی کند.