زنبور عسل در کمیت محصولات باغی و زراعی و همچنین در کیفیت آن موثر است. از آنجایی که حفظ بقا و ازدیاد نسل اکثر گیاهان گل‌دار به وسیله عمل گرده‌افشانی صورت می‌گیرد، عدم توجه به یک حشره کوچک، می‌تواند باعث تغییرات ١٨۰درجه‌ای محیط‌زیست و تبدیل آن به کویر و شنزارها شود.
به گزارش روزنمه آزمان، به‌طور کلی انسان تغییری اساسی در زندگی زنبور عسل ایجاد نکرده است، ماهیت و زندگی زنبور عسل همان است که هزاران سال قبل بوده، اما انسان در مورد بیولوژی و نحوه مراقبت و نگهداری زنبور عسل در کندوی ساخت خود اطلاعات و تجربیات زیادی به‌دست آورده است.
به‌طور دقیق مشخص نیست که از چه زمانی زنبور عسل از سایر زنبورها جدا شده و به جمع‌آوری شهد و گرده گل‌ها روی آورده است. طبق بررسی‌های محققان و دانشمندان، وجود این حشره مفید از 60تا ١50میلیون سال قبل تخمین زده شده است. اگر شمار زنبورها کاهش بیابد، شاهد خروج یک‌سوم غذای جهان از چرخه قابل دسترس مردم خواهیم بود که به افزایش جمعیت گرسنگان جهان منجر می‌شود. فسیل40میلیون‌ساله زنبورعسل در موزه آلمان نگهداری می‌شود و پیشینه تاریخی آن را نشان می‌دهد. شواهد نشان می‌دهد زنبورداری در ایران سابقه طولانی دارد.
در دوره هخامنشیان نگهداری زنبور عسل در ایران رواج داشته و از عسل به‌عنوان یک ماده شیرین غذایی و دارویی استفاده می‌کرده‌اند، پیداشدن دشنه مفرغی در لرستان منقش به شکل زنبور عسل و متعلق به ١٢00 سال قبل از میلاد گواه سابقه آشنایی ایرانیان با این حشره مفید است. با پیشرفت صنعت پرورش زنبور عسل در اروپا و آمریکا و با ورود کندوهای مدرن و ملکه‌های هیبرید به کشور سال ١٣٣5 به بعد تمایل به ایجاد واحد‌های بزرگ صنعتی پرورش زنبور عسل به‌طور چشمگیری افزایش یافت. ایران سالیانه 75هزار تا 81هزار تن عسل تولید می‌کند. زنبورداری به‌عنوان یکی از مشاغل بخش کشاورزی است. به‌گفته مدیرعامل اتحادیه سراسری زنبورداران کشور، 85هزار نفر عضو این اتحادیه شده‌اند و یک‌میلیون اشتغال غیرمستقیم در این بخش وجود دارد و از هشت‌میلیون کلونی زنبورعسل فقط 800هزار مورد یعنی یک‌دهم زیر پوشش بیمه صندوق بیمه محصولات کشاورزی قرار دارد.
صندوق توسعه صنعت زنبورداری
حمایت از طرح‌‌‌‌هایی که نتایج آن باعث توسعه صنعت زنبورداری کشور می‌شود، از وظایف صندوق توسعه صنعت زنبورداری کشور است. از جمله این طرح‌ها می‌توان به حمایت از برنامه‌های آموزشی، ایجاد زیرساخت‌های لازم برای صنعت زنبورداری کشور، کمک به برگزاری همایش‌ها و سمینارها و انتقال فناوری‌های نوین به کشور نام برد که به‌عنوان تنها نهاد مالی، اعتباری تخصصی و توسعه‌ای صنعت زنبورداری کشور تلاش می‌کند با مشارکت تشکل‌های صنعت زنبورداری، اتکا به نیروی انسانی متعهد و متخصص، استفاده از سرمایه دولت، سهامداران و سایر منابع و روش‌های تامین مالی و بهره‌گیری از استانداردها، روش‌ها و فناوری‌های نوین، انواع خدمات مالی، اعتباری و بیمه‌ای را به فعالان صنعت زنبورداری کشور ارائه و جریان سرمایه‌گذاری در صنعت زنبورداری را افزایش، تسهیل و تسریع کند. از خدمات صندوق حمایت از توسعه صنعت زنبورداری می‌توان به تامین نیاز پرورش‌دهندگان زنبورعسل به نهاده‌های تولید از طریق سهامداران دارای رتبه اعتباری مناسب و توانمندی لازم که اقدام به تامین نهاده‌های مورد نیاز می‌کند، اشاره کرد.
نگرانی از آینده شغلی زنبورداران
مدیرعامل اتحادیه زنبورداران کشور در مورد مشکلات صنعت زنبورداری، اظهار کرد: ایران در تولید عسل پس از کشور چین رتبه سوم جهان را دارد و هفت‌میلیون و نیم کندو در کشور وجود دارد که نشان‌دهنده اقبال خوب این صنعت در کشور است. البته این اقبال از تلاش مسئولان سرچشمه نمی‌گیرد و نیاز به کار باعث این امر شده است. به گزارش ایلنا، عفت رئیسی با اشاره به این که تمام ابزارآلات این صنعت تولید داخلی است، افزود: در سال‌های اقتصاد مقاومتی یکی از پرچم‌داران عمل به این شعار بوده‌ایم. زنبورداران به جز تولید عسل محصولاتی مانند رویال ژله که مصرف دارویی بالایی دارد، گرده گل، بره موم و موم را داشته‌اند و بسیاری از لوازمی که وارد می‌شد را در کشور تولید می‌کنند، اما حمایت از این صنعت تقریبا زیر صفر است. رئیسی در ادامه در رابطه با بیمه زنبورداران، خاطرنشان کرد: در بحث تامین اجتماعی قرار بود سازمان تامین اجتماعی و وزارت کار مشکل بیمه زنبورداران را حل کند، اما همچنان پرونده این اتحادیه به تایید نرسیده و توجیه آنها این است که دولت به تامین اجتماعی بدهکار است، اما صنعت زنبورداری مسئول این بدهی نیست.
طبق قانون به‌دلیل شرایط کاری به زنبورداران سختی شرایط کار هم تعلق می‌گیرد، اما هنوز هیچ‌خبری نیست. اگر زنبورداری نباشد در تولید محصولات کشاورزی 100درصد دچار ضرر خواهیم شد. او افزود: زنبورداران بیمه نیستند و تامین اجتماعی اقدامی نکرده است. ما از مجلس درخواست کردیم و مجلس هم بر وجود این ظرفیت اذعان داشت، اما طرح آن باید توسط دولت به مجلس ارائه شود. مدیرعامل اتحادیه زنبورداران کشور عنوان کرد: برای استقلال، آبادانی و امنیت غذایی کشور ما باید همدلی بیشتری با دولت داشته باشیم که زنبورعسل با گرده‌افشانی 120برابر به افزایش محصولات کشاورزی، باغی، دامی و زراعی کمک می‌کند، اما متاسفانه هیچ کمکی به این صنعت نمی‌شود و ما نگران آینده شغلی زنبورداران هستیم، به‌ویژه با تغییر اقلیم به وجود آمده که از دی سال گذشته به وقوع پیوست، تخم‌ریزی زنبوران قطع شد و میل به تکثیر ندارند. او افزود: ما این مشکل را بارها به وزارت کشور و جهاد کشاورزی تذکر داده‌ایم، اما پیشنهادی که به ما شده در حد حمایت از یک استان است. زنبور عسل به‌دلیل گرده‌افشانی حائز اهمیت است و نیاز به کمک دارد. بدون گرده‌افشانی کشاورزی کشور با مشکل جدی مواجه می‌شود. رئیسی با اشاره به جوانگرایی در صنعت زنبورداری، تشریح کرد: در سال‌های اخیر کلاس‌های آموزشی بسیاری تشکیل شده و این صنعت به سوی جوانگرایی پیش می‌رود. ما جوانان را برای انتخاب این شغل زودبازده که نیازمند سرمایه بالایی هم نیست تشویق می‌کنیم، اما متاسفانه هیچ‌گونه ردیف بودجه‌ای به این شغل تخصیص نمی‌یابد و وام‌هایی که به ما پیشنهاد می‌شود در کشور هیچ توجیه اقتصادی ندارد.
80هزار نفر مشغول زنبورداری
از آنجایی که تعداد زنبورداران در حال کاهش است اگر دولت از این صنعت حمایت نکند کشاورزی ایران آسیب جدی خواهد دید. 80هزار نفر در این شغل مشغول به فعالیت هستند و 300هزار موقعیت شغلی در این صنعت وجود دارد. مدیرعامل اتحادیه زنبورداران کشور تاکید کرد: این صنعت در بخش‌های روستایی و عشایری بیشتر محتاج نگاه و کمک مسئولان است، اما هیچ کمکی را دریافت نکرده است. اگر به همین منوال از کنار این صنعت بگذریم تا سال آینده باید زنبور را هم از خارج وارد کنیم که در کنار آن با بیماری دامی هم مواجه می‌شویم.
قاچاق زنبور ملکه
برخی افراد کاهش تولید عسل را ناشی از بی‌کیفیتی ملکه‌های زنبورعسل می‌دانند به همین دلیل اقدام به واردات و فروش آن با قیمت‌های گزاف به زنبورداران می‌کنند.
عفت رئیسی‌سرحدی، مدیرعامل اتحادیه زنبورداران ایران در این زمینه، گفت: اگر بر واردات ملکه‌های زنبورعسل بحث قرنطینه صورت نگیرد می‌تواند مشکلات و بیماری‌های متعددی برای زنبورستان‌ها به‌همراه داشته باشد که جبران خسارات و مبارزه با آن ویروس‌ها، هزینه‌های هنگفتی را در برخواهد داشت. به همین دلیل انتظار می‌رود دولت نسبت به قاچاق ملکه زنبورعسل توجه جدی داشته باشد. سرحدی با بیان اینکه واردات ملکه به‌نفع کشور نیست، افزود: البته اگر قرار است این ملکه‌ها به کشور وارد شوند بهتر است توسط افرادی که در تحقیق و ژنتیک مسائل زنبورعسل سررشته دارند برای کارهای تحقیقاتی و مقایسه‌ای با ملکه‌های داخلی تحت شرایط قرنطینه‌ای وارد شوند.
او با بیان اینکه کاهش برداشت عسل در سال‌های اخیر ناشی از شرایط اقلیمی است، افزود: البته برخی افراد غیرکارشناس کاهش برداشت عسل را ناشی از بی‌کیفیتی ملکه‌های داخلی می‌دانند و معتقد‌ند که این ملکه‌های وارداتی می‌توانند سطح برداشت از هر کندو را به 40کیلو افزایش دهند و این در حالی است که پس از واردات این ملکه‌ها در زنبورستان‌ها پس از چند سال شاهد کاهش تعداد زنبورها و بروز برخی ویروس‌های خیلی خطرناک هستیم که برای مقابله با آنها باید هزینه‌های گزافی پرداخت شود. به‌گفته او، اخیرا ملکه‌های قاچاق از راه‌های متفاوت چمدانی و کیفی از کشورهای نزدیک به ایران ترانزیت می‌شوند که مسئولان امر باید سختگیری‌های لازم بر واردات این ملکه‌ها را داشته باشند، چرا که اخیرا محققان ویروس‌هایی در زنبورستان‌ها مشاهده کردند که تاکنون نوع آن در ایران وجود نداشته است و بدیهی است که این امر می‌تواند زحمات این زنبورداران را در معرض خطر قرار دهد.
