آب، فساد، بیکاری مسائل اصلی در سال جاری/پای وزیر در تور ماهیگیران چینی/پیش دستی ایران برای تحریم دلار

تکرار تهدید رئیس جمهوری از سوی مداح مشهور تهران، رانت میلیاردی حراج طلا، دلجویی آیت الله مکارم از سپاه، احتمال عزل ترامپ از مقام ریاست جمهوری، بازتاب جهانی رونمایی از جنگنده «کوثر»، اختلاف ۴۰ میلیونی قیمت خودرو از کارخانه تا بازار، وداع وزارت ‌دفاع با بنگاه‌های اقتصادی، زند. گی زوجین در اسارت مهریه، پرواز هواپیما‌های ایران با صندلی‌های خالی، آغاز محاکمه علنی مفسدان اقتصادی، واکنش‌ها به بسته ۱۸ میلیون یورویی اروپا و امضا‌های طلایی، مانع شفافیت از مواردی است که موضوع گزارش‌های خبری و تحلیلی روزنامه‌های امروز شده است.

به گزارش «تابناک»؛ روزنامه‌های امروز شنبه سوم شهریورماه در حالی چاپ و منتشر شدند که بازتاب‌های رونمایی از جنگنده کوثر، احتمال عزل ترامپ از رئیس جمهوری، طوفان کبدی کاران در جاکارتا و ماجرای ۱۸ میلیون یوروی اروپایی‌ها از عناوین و تیتر‌هایی هستند که در صفحات نخست روزنامه‌ها برجسته شد.

روزنامه ایران عنوان وداع وزارت‌دفاع با بنگاه‌های اقتصادی را از گفت وگو با امیر حاتمی، وزیر دفاع تیتر یک امروز خود قرار داده و با چاپ تصویری از رونمایی جنگنده کوثر، گزارشی با تیتر بازتاب جهانی رونمایی از «کوثر» منتشر کرد. این روزنامه در سرمقاله خود با عنوان نتیجه پرسش چه خواهد بود، موضوع سؤال از رئیس جمهور را از دید نگارنده تحلیل کرد.

روزنامه کیهان تیتر علی‌رغم افزایش لجام‌گسیخته قیمت‌ها مرکز آمار: تورم همچنان زیر ۱۰ درصد است! را در مرکز صفحه نخست خود قرار داد و برای پیشنهاد ۱۸ میلیون یورویی اروپا به ایران عنوان بسته ۱۸ میلیون یورویی اروپا برای تحقیر ایران! را انتخاب کرد.

روزنامه شرق عنوان رانت میلیاردی حراج طلا از گزارشی با موضوع تبعات سیاست پیش فروش سکه در آستانه تحریم‌ها تیتر یک کرد و با درج تصویری از ترامپ به عنوان عکس یک شماره امروز با تیتر ترکش‌های سه شنبه سیاه از تنگ‌تر شدن حلقه اطرافیان ترامپ نوشته است.

روزنامه خراسان نیز عنوان آغاز محاکمه علنی مفسدان اقتصادی را تیتر یک امروز خود کرد و ضمن چاپ تصویری از بانوان کبدی کار ایران، گزارشی از تاریخ سازی مردان و زنان کبدی ایران در جاکارتا با عنوان شاهکار طلایی منتشر نمود.

در ادامه تعدادی از یادداشت‌ها و سرمقاله‌های منتشر شده در روزنامه‌های امروز را مرور می‌کنیم؛

آب، فساد، بیکاری مسائل اصلی در سال جاری
روزنامه ایران در گزارشی از نتایج آینده پژوهی ایران با عناون آب، فساد، بیکاری مسائل اصلی در سال جاری نوشت: مطابق نتایج این پژوهش، ۱۰ مسأله نخست ایران در سال جاری عبارتند از: بحران تأمین آب، فساد، بحران ناکارآمدی عملکرد‌ها (سیاسی)، فرسایش سرمایه اجتماعی و اعتماد عمومی، ناهنجاری ساختاری اقتصاد ایران، نگرانی درباره آینده و احساس بی آیندگی، انباشت نارضایتی‌ها، بیکاری و قضاوت افکار عمومی درباره عملکرد حاکمیت. برخلاف گفتگو‌ها و بگومگو‌های سیاسی کشور که وقت و انرژی بسیاری از کشور و فعالان آن را درگیر خود می‌کند، از ۱۰ مسأله اصلی ایران، تنها دو مسأله ناکارآمدی عملکرد‌ها و قضاوت افکار عمومی درباره عملکرد حاکمیت، مسائلی با ریشه‌های سیاسی هستند و سایر مسائل، به حوزه‌های دیگری اعم از اقتصاد و جامعه مرتبط هستند.

همچنین در این پژوهش، فقر و نابرابری فزاینده، نرخ ارز، بحران آلودگی هوا، امنیت روانی و اجتماعی، بحران ریزگردها، اختلاف نظر‌های کلان حاکمیتی (اختلاف درباره جانشینی‌ها و پست‌های کلیدی) مسائل سلامت روان، ناتوانی و ناشنوایی سیستمی در فهم تحولات، نزاع‌های آب و اعتراض‌ها، ۱۰ مسأله دوم ایران در سال ۹۷ عنوان شده‌اند. طرح تحول سلامت و چگونگی تداوم آن نیز مسأله ۶۱ و سیاست خارجی امریکا به عنوان مسأله ۶۳ ایران در سال ۹۷ از سوی نخبگان ایران برگزیده شده است. این پژوهش در بخش «عوامل در حال ظهور» ۷ متغیر را بررسی کرده است که دارای سابقه چندانی نیستند، اما علی رغم عمر کوتاه خود با سرعت قابل توجهی در حال اهمیت پیدا کردن در ارتباط با مسائل ایران هستند. اخبار جعلی، فناوری زنجیره بلوک (یا ارز دیجیتال)، ائتلاف سعودی-صهیونیستی، بحران صندوق‌های بازنشستگی، تخریب خاک، جابجایی‌های جمعیتی یا مهاجرت و مرجعیت فرهنگی سلبریتی‌های جدید و غیررسمی در شبکه‌های اجتماعی به عنوان عوامل یا مسائل در حال ظهور ایران در سال جدید معرفی شده است. آینده پژوهی ایران در سال ۹۷، درباره ائتلاف سعودی-صهیونیستی می‌گوید که دشمنی با ایران، ریاض و تل‌آویو را در دو سوی اتئلافی قرار داده که تا چند سال قبل شکل‌گیری آن هرگز ممکن نبود، هرچند در این میان روی کار آمدن ترامپ، عامل تسهیل و تسریع کننده این ائتلاف خوانده شد. مطابق این پژوهش، فردی بودن این ائتلاف، عامل اصلی ناپایداری آن است و درصورت نبود بن سلمان، نتانیاهو یا ترامپ، این ائتلاف سرنوشت مبهمی خواهد داشت. درباره بحران صندوق‌های بازنشستگی نیز آمده است که از ۱۸ صندوق بازنشستگی ایران همه یا ورشکسته‌اند یا در آستانه ورشکستگی قرار دارند. از این رو، بار مالی صندوق‌های ورشکسته روی دوش دولت است و نگرانی آینده آن‌ها که در حال ورشکستگی هستند، بار خاطر دولت. این پژوهش، سلبریتی‌های جدید و غیررسمی یا شاخص‌های اینستاگرام را فروشنده‌های ماهری می‌نامد؛ گلادیاتور‌های میدان مجازی که هر کاری می‌کنند تا لایک بخورند و اگر روزی لایک نخورند، می‌میرند.

آینده پژوهی با اشاره به اینکه در ایران سینماگران و ورزشکاران در صدر توجه کاربران اینستاگرام هستند، آن را یک امر جهانی قلمداد کرده و می‌نویسد: این سلبریتی‌های جدید آینه‌های چندسویه انعکاس بحرانی جامعه‌اند که برای مقابله با آنان باید صبور بود و فضای ارتباطی را شفاف کرد تا کاربران خود به تشخیص درستی و نادرستی ادعا‌های آنان دست یابند. از دیگر نکات جالب در این پژوهش، دسته‌بندی مسائل ایران از دیدگاه نخبگان سیاسی است. به عبارت دیگر، از نخبگان سیاسی اصولگرا، اصلاح‌طلب، اعتدالی و حتی نخبگان قائل به فعالیت‌های خارج از چارچوب‌های قانون اساسی خواسته شده است تا مسائل مهم ایران در سال جاری را اولویت‌بندی کنند. در این دسته‌بندی، اصلاح‌طلبان و اعتدالگرایان بیشترین نزدیکی را با یکدیگر داشته‌اند، اما مسأله مهم‌تر این است که تفاوت‌ها اغلب از مسأله پنجم به بعد بوده و این نشان می‌دهد با کمی تسامح می‌توان گفت: اغلب جریان‌ها در اینکه مسائل اولویت‌دار ایران چیست، اشتراک‌نظر معناداری دارند. همچنین این پژوهش نشان می‌دهد که برخی از مسائل همچون کارآمدی، فساد یا صندوق‌های بازنشستگی، مسائلی هستند که از سال‌های پیش رو نیز به عنوان مسائل اولویت‌دار ایران مطرح بوده‌اند، اما در سال جدید، تغییرات ماهوی پیدا کرده و پیچیده‌تر و معنادارتر از سال یا سال‌های گذشته شده‌اند. این پژوهش با تلاش مؤسسه پژوهشی «آینده‌بان» فراهم شده و علاقه‌مندان می‌توانند از طریق وب‌سایت اختصاصی www.ifs۱۳۹۷.ir به صورت آنلاین به محتوای این گزارش دسترسی داشته باشند.

پای وزیر در تور ماهیگیران چینی
روزنامه خراسان در گزارشی درباره حواشی ایجاد شده درباره صید صنعتی در دریای عمان نوشت: مدتی است که حضور صیادان چینی در آب‌های ایران خبر ساز شده و هر از گاهی هم پاسخ‌هایی متناقض از سوی مسئولان شنیده می‌شود، ابتدا رئیس سازمان شیلات کشور آن را تکذیب کرد، اما معاون امور بندری و اقتصادی سازمان بنادر و دریا نوردی به صراحت اذعان کرد که این شناور‌های صیادی در آب‌های ایران حضور دارند. سرانجام هم این صدای صیادان ایرانی بود که به جایی نرسید. به تازگی، اما همین ماجرا سراز شبکه‌های اجتماعی در آورده و همین امر این فضا را زنده کرده که ممکن است بالاخره اعتراضات ماهیگیران جنوب به نتیجه برسد به خصوص آن که به نظر می‌رسد پیگیری‌های نمایندگان مجلس هم بی حاصل نبوده و قراراست با افزایش نظارت‌ها و البته دو راهکار تایید شده دیگر که قرار است طی روز‌های آینده اجرا شود مشکل به وجود آمده برای ماهیگیران ایرانی حل شود. در این خصوص به دنبال اعتراضات ماهیگیران ایرانی طی روز‌های اخیر فیلمی در فضای مجازی دست به دست می‌شود که در آن زمانی که صیادان بندری در استان هرمزگان درحال ماهیگیری هستند توسط چینی‌هایی که در یک کشتی با اسم ایرانی حضور دارند مورد حمله قرار می‌گیرند و به سمت آن‌ها منور شلیک می‌شود وحتی تور‌های صیادان ایرانی پاره می‌شود به نحوی که ناچار به فرار از آب‌های ایران می‌شوند. از سوی دیگر طرح این ماجرا در برنامه خندوانه و ورود رامبد جوان ماجرا را بیشتر خبری کرد. به خصوص این که پاسخ‌های مهمان تلفنی رامبد جوان که معاون وزیر جهاد کشاورزی بود نتوانست افکار عمومی را قانع کند.

اما پیگیری‌های خراسان از یکی از نمایندگان مردم بندرعباس در مجلس از اتخاذ راهکار‌هایی حکایت دارد که اجرایی شدن آن‌ها می‌تواند مشکل ماهیگیران ایرانی را برطرف کند. احمد مرادی ضمن تایید اعتراضات ماهیگیران ایرانی گفت: در این خصوص مسئولان خودشان تایید کرده اند که این ماجرا وجود دارد درحالی که قبلا کاملا منکر این قضیه بودند؛ بنابراین ما هم طرح سوال از وزیر جهاد کشاورزی را مطرح کرده ایم و قرار است محمود حجتی برای پاسخ گویی به مجلس بیاید. وی افزود: متاسفانه این کشتی‌ها سوختشان را یارانه‌ای می‌گیرند، ولی صیدشان را تحویل نمی‌دهند و ضربه شدیدی هم به صیاد‌های ایرانی وارد کرده اند. در این خصوص اعتراض ماهیگیران ایرانی وارد است.

این نماینده مجلس با تأکید بر این که از ابتدا هم قرار بوده ماهیگیران چینی فقط در عمق ۲۰۰ متری صیادی کنند، افزود: متأسفانه بر عملکرد آن‌ها نظارتی صورت نمی‌گرفته و، چون برای آن‌ها به صرفه نبوده است آن‌ها به محدوده صید سنتی وارد شده اند. وی گفت: علاوه بر این طبق قراردادی که این کشتی‌ها داشته اند باید تمام خدمه آن‌ها ایرانی باشند، اما بیش از ۹۰ درصد آن‌ها چینی، تایلندی یا کره‌ای هستند. مرادی خاطر نشان کرد: با پیگیری‌های نمایندگان مجلس قرار شده است از این پس نماینده‌ای از صیاد‌های سنتی به عنوان ناظر در این کشتی‌ها حضور داشته باشد، به تدریج ملوان‌های خارجی حذف و ایرانی‌ها جایگزین آن‌ها شوند و همچنین با نظارت شیلات آن‌ها نباید از عمق ۲۰۰ متر خارج شوند. وی گفت: قرار است این اقدامات طی ۱۰ روز آینده اجرا شود.

پیش دستی ایران برای تحریم دلار
سیدحمید حسینی، دبیرکل اتاق مشترک ایران و عراق طی یادداشتی در روزنامه قانون نوشت: اخبار دریافتی حکایت از حذف تدریجی دلار در معاملات با کشور‌ها دارد که به نظر تاثیر چندانی در تجارت واقعی با کشور‌های طرف معامله با ایران نخواهد گذاشت مگر اینکه در حسابداری اثر بگذارد. پیش از این نیز در کشور نه نقل انتقال دلار داشتیم و نه پرداختی با آن صورت می‌گرفت. اکنون حدود ۶۰ تا ۶۵ درصد از ذخایر ارزی دنیا به صورت دلار است و در روابط اقتصادی از آن استفاده می‌شود. روزانه ۵ میلیارد دلار فرآورده‌های نفتی بر مبنای دلار معامله می‌شود و بسیاری از کشور‌ها نیز نرخ ارز خود را وابسته به دلار تعریف کرده‌اند و سعی بر این داشتند نرخ ثابتی را با دلار داشته باشند.

از طرفی اکنون معاملات اصلی دنیا با دلار صورت می‌گیرد. قبل از آغاز تحریم‌های هسته‌ای آمریکا به هر بهانه‌ای از جمله بحث‌های موشکی و حقوق بشر ایران را تحریم و استفاده از دلار را برای ما ممنوع کردند. سال‌های قبل برخی از بانک‌های دنیا مانند کردیت سوییس حساب‌هایی را برای ایران در نظر می‌گرفتند که از این طریق دلار به حساب ایران واریز می‌شد. اما پس از آنکه آمریکا متوجه این نقل و انتقالات شد، این بانک‌ها را جریمه کرد. زمانی که این بانک‌ها جریمه شدند، سایر بانک‌ها دیگر اقدام به همکاری با ایران نکردند و سال ۸۶ که بانک مرکزی نیز تحریم شد، ما مجبور شدیم معاملات خود را در دنیا برمبنای یورو یا بر مبنای ارز کشور‌های طرف معامله انجام دهیم و دیگر سعی نکنیم از دلار استفاده کنیم. برای حواله پول نیز باید آن را تبدیل به یورو می‌کردیم تا مجبور به رفتن به سمت آمریکا و استفاده از دلار نشویم. به تازگی که باز تحریم‌ها بازگشته است، تحریم دلار نیز به قوت خود باقی‌است. باز هم تاکید به تحریم دلار است و ایرانی‌ها حق استفاده از دلار را ندارند؛ یعنی حق خرید، فروش و افتتاح حساب دلاری را ندارند.

در چنین شرایطی فضای روانی ایجاد می‌شود. در همین حال با کشور‌های همسایه مانند عراق، افغانستان و... که مبادلات با دلار به شکل فیزیکی صورت می‌گرفت، بخشی از نیاز‌های این کشور‌ها را تامین می‌کردیم. هرچند در این میان ممکن است مشکلات و اختلالاتی ایجاد شود. مردم بیشتر با دلار آشنا هستند برای سفر، تحصیلات در خارج کشور و ... ممکن است مقداری در این زمینه‌ها مشکلاتی ایجاد شود. قیمت دلار باید بالاتر از نسبتی باشد که با یورو دارد. این‌ها موضوعاتی است که کشور با آن مواجه است. اکنون تصمیمی مبنی بر کنار گذاشتن دلار از معاملات گرفته شده است. یعنی در سامانه‌های ارزی قیمت دلار اعلام نشود و تمام حساب‌های ملی و ذخایر از مبادله با دلار خارج شود. این اقداماتی بوده که مجبور به انجام آن بودیم، خوشبختانه بسیاری از کشور‌های دیگر نیز به آرامی در حال فاصله گرفتن از معامله با دلار هستند. در واقع باید گفت: جنگ ارزی ایجاد شده وآمریکا از این ابزار جهت تنبیه و تحریم کشور‌های دیگر استفاده می‌کند. با این حال کشور‌هایی مانند روسیه، چین، ونزوئلا و... تشویق شدند که معاملات خود را با سایر کشور‌ها با ارز‌هایی غیر از دلار انجام دهند. کشور‌های عضو بریکس به طور جدی مذاکره می‌کنند که بتوانند با ارز غیر از دلار معاملات خود را انجام دهند. ایران نیز با ترکیه پیمان‌های دوجانبه را آغاز کرده است تا ارز‌های ملی دو کشور جایگزین شود. این حرکتی است که آغاز شده است. با توجه به اینکه آمریکا توانسته از ابزار دلار به راحتی در دنیا استفاده کند و بسیاری از کشور‌ها را تحت سلطه بگیرد، به آرامی کشور‌های دیگر را ترغیب کرده تا پایه ارزی خود را از دلار به سایر ارز‌ها منتقل کنند.