بی بی در عمان

بنیامین نتانیاهو چندی پیش در اقدامی غیر منتظره به عمان سفر کرد و در دیداری که با سلطان قابوس پادشاه عمان داشت، ظاهرا مسائلی پیرامون وضعیت خاورمیانه و به ویژه ایران را با وی مطرح کرده است. رسانه های رسمی عمان گفته اند سلطان قابوس و نتانیاهو درباره روند صلح میان فلسطینی ها و اسراییل گفتگو کردند. فیلم های منتشر شده از این دیدار نشان می دهد سلطان قابوس به گرمی از نتانیاهو و هیات همراه استقبال کرده است. عمان و اسراییل رابطه رسمی دیپلماتیک ندارند و این اتفاق برای اولین بار تماس های دو طرفه را آشکار می سازد.

سفر بنیامین نتانیاهو به عمان اولین سفر مقامات صهیونیستی به این کشور در سطح نخست‌وزیر به شمار نمی‌رود زیرا اسحاق رابین در سال 1994 و شیمون پرز در سال 1996 نیز به عمان سفر کرده بودند اما با این حال این امر اسرائیلی ها را شگفت زده کرده است زیرا یک هفته پس از سفر محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین به مسقط انجام شد.

یوسی میلمان، تحلیلگر مسائل امنیتی در روزنامه صهیونیستی معاریو و از نزدیکان به محافل اطلاعاتی رژیم صهیونیستی معتقد است که هدف از سفر نتانیاهو همچنان نامعلوم است اما به نظر می رسد که برای حل مساله فلسطین نباشد زیرا انتخابات کنست نزدیک است و از سرگیری مذاکرات با فلسطینیان به نفع نتانیاهو نخواهد بود. همچنین عودید غرانوت ، تحلیل گر مسائل عربی اسرائیل الیوم بر این باور است که سفر همزمان وزیر فرهنگ و ورزش رژیم صهیونیستی به ابوظبی و بنیامین نتانیاهو به مسقط نشان می‌دهد که کشورهای معتدل عربی به این نتیجه رسیدند که در وقت کنونی گفت‌وگو با اسرائیل در رابطه با ایران و منطقه بسیار مهم‌تر از مساله درگیری رژیم صهیونیستی با فلسطین است. یوسی میلمان نیز می‌گوید که سفر نتانیاهو به عمان هدف دیگری دارد و آن ایران است که روابط خوبی با مسقط دارد.

با توجه به اینکه یوسی کوهن، رئیس عملیات خارجی موساد در این سفر همراه نتانیاهو به عمان رفته بود ، تحلیلگر مسائل امنیتی روزنامه معاریو  معتقد است که سلطان قابوس بن سعید ، پادشاه عمان و بنیامین نتانیاهو ، نخست وزیر رژیم صهیونیستی بدون شک در مورد مساله ایران گفت‌وگو کرده‌اند اما وی هم‌زمان تاکید می‌کند که تلاش عمان برای میانجیگری میان تهران و تل آویو برای بهبود روابط امری غیرممکن است.

خبرگزاری رسمی عمان پیش از این گزارش داد که در دیدار بین سطان قابوس بن سعید پادشاه عمان با بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل راه‌های تضمین پیشبرد روند صلح و برخی مسائل مهم مشترک از جمله مسائل منطقه‌ای مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

منابع فلسطینی به الحیات گفتند، سلطان قابوس به دو طرف پیشنهاد از سرگیری روند صلح متوقف شده را داده است اما طرف فلسطینی به سلطان قابوس گفته هیچ فرصتی در جهت تحقق صلح با دولت راست‌گرای کنونی اسرائیل نمی‌بیند.طرف فلسطینی از هر تلاش عربی و بین‌المللی برای احیای روند صلح استقبال می‌کند اما معتقد است هیچ فرصتی برای تحقق این صلح در حالتی که رویکرد آمریکایی‌ها چه از زمان باراک اوباما یا قبل و بعد از آن تغییری نکرده، وجود ندارد. فرانسوی‌ها و اروپایی‌ها هم نتوانستند کاری در این زمینه انجام دهند حالا اعراب هم نمی‌توانند روند صلحی که با بلدوزها و شهرک‌سازی‌ها له شده، احیا کنند.

بهرام قاسمی ، سخنگوی وزارت خارجه کشورمان در پاسخ به پرسش خبرنگاران پیرامون سفر نخست وزیر رژیم اشغالگر صیهونیستی به عمان ضمن انتقاد از این سفر گفت: از نظر ما کشورهای اسلامی منطقه نباید تحت فشار کاخ سفید به رژیم غاصب صهیونیستی فضای تحرک برای ایجاد مصائب و مشکلات جدید در منطقه دهند. بی‌شک این رژیم در پی ایجاد اختلاف میان کشورهای مسلمان و سر پوش نهادن بر ۷۰ سال غصب و تجاوز و کشتار مردم مظلوم فلسطین است. به نظر می‌رسد از آغاز دوران ریاست جمهوری آقای ترامپ لابی صهیونیستی در کاخ سفید و دولت آمریکا بیش از پیش در جهت منافع غیر مشروع رژیم صهیونیستی و فشار بر کشورهای اسلامی برای عادی سازی مناسبات دیپلماتیک با غاصبان قبله اول مسلمین فعال شده‌اند. تاریخ و تجربه نشان می دهد عقب‌نشینی و تن دادن به خواسته‌های نامشروع آمریکا و رژیم غاصب صهیونیستی، آنها را برای فشار و پیشروی بیشتر در منطقه و نادیده گرفتن حقوق مسلم و بحق ملت فلسطین جسورتر می‌کند.

دفتر نتانیاهو درباره این سفر اعلام کرد:نخست وزیر و همسرش بعد از سفر به عمان و دیدار با سلطان قابوس به اسرائیل بازگشتند. از آن دو برای این سفر دعوت شده بود. این اولین دیدار رسمی در این سطح از سال ۱۹۹۶ است و این گامی قابل لمس در جهت اجرای سیاست نتانیاهو و تلاش برای تقویت روابط با کشورها ی منطقه از طریق اراده مهارت‌های اسرائیلی در زمینه‌های امنیتی ، تکنولوژیکی و اقتصادی است.

اوفیر جندلمن، سخنگوی نخست وزیر اسرائیل گفت: در این سفر راه‌های پیشبرد روند صلح و مسائل مربوط به صلح در منطقه بررسی شد. شبکه "ریشیت کان" اسرئیل پیش از این اعلام کرد، روابط بین اسرائیل و عمان بعد از اینکه محرمانه بود علنی شده است.

یک مقام برجسته صهیونیستی به این شبکه گفت: روابط با عمان بعد از سفر نتانیاهو به مسقط علنی شد به خصوص که عمان نقشی استراتژیک به عنوان میانجی‌گر ایفا می‌کند. این شبکه عبری زبان آورده است، نشست‌ها بین قابوس و نتانیاهو تا پاسی از شب ادامه داشت و در این جریان نشست‌های بیشتری بین مقامات برجسته دو طرف از جمله یوسی کوهن، رئیس موساد برگزار شد.کوهن مدام به عمان سفر می‌کند و با مقامات این کشور درباره مسائل مختلف در تماس‌های محرمانه است.

شیمون پرز در سال ۱۹۹۶ زمانی که نخست وزیر بود به این کشور سفر کرد. در سال ۱۹۹۴ نیز اسحاق رابین به عمان سفر کرده بود. در سال ۱۹۹۶ دو طرف توافقنامه‌ای در زمینه افتتاح دفاتر نمایندگی تجاری امضا کردند اما چندین هفته بعد از انتفاضه دوم در اکتبر ۲۰۰۰ عمان این دفاتر را بست. این سفر نتانیاهو چند روز بعد از سفر محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین به عمان در پاسخ به دعوت سلطان قابوس انجام گرفت. عباس در این سفر به بررسی تحولات فلسطین و شرایط کنونی و گام‌های اخیر درباره قدس و روابط دو جانبه پرداخت.

عباس اخیرا درباره مذاکره دو جانبه با اسرائیل اعلام آمادگی کرده اما میانجی‌گری آمریکا را قبول ندارد و در عین حال شرط اصلی مناسب برای این مذاکره را مطرح کرده است. ناظران تماس‌های محرمانه اسرائیل و فلسطین را با هدف تعدیل توافقنامه‌های امضا شده بین دو طرف از جمله توافق اقتصادی که ۲۳ سال از آن می‌گذرد، پیش‌بینی می‌کنند.

یوسف بن علوی، وزیر خارجه عمان در گفت‌وگو با الجزیره، گفت: نخست وزیر اسرائیل کسی بود که نسبت به سفر به عمان برای بررسی روند صلح ابراز تمایل کرده بود. وی افزود: نتانیاهو درخواست این سفر برای ارائه دیدگاه خود جهت حل اختلافات در منطقه را داده بود. مذاکرات متوقف نشده و طرفین اسرائیلی و فلسطینی باید به صلحی دست یابند که به نفع دو طرف باشد.

وزیر خارجه عمان در اشاره به مساله فلسطین و بحران یمن تاکید کرد: عمان نقش میانجی‌گر را در مسائل منطقه بازی نمی‌کند اما نقش ارائه تسهیلات به کسانی را ایفا می‌کند که تمایل به تحقق صلح دارند. در پایان سفر غیرمنتظره نتانیاهو به عمان دو طرف در بیانیه‌ای مشترک اعلام کردند، به بررسی روند صلح و مسائل مهم مشترک پرداختند. شیمون آران دبیر هیئت رسانه‌ای عبری "مکان" اعلام کرد، هواپیمای نخست وزیر اسرائیل در سفر به عمان از حریم‌ هوایی کشورهای عربی از جمله عربستان و بحرین عبور کرد.

اهداف بازی هوشمندانه نتانیاهو

اکبر قاسمی، سفیر سابق ایران در اوکراین و رئیس اسبق دفتر حفاظت منافع ایران در مصر در باره ابعاد و مسائل مرتبط با این سفر یک یک یادداشت بیان کرده است که برای شناخت و فهم درست انگیزه هاو نتایج سفر ناگهانی نتانیاهو به مسقط، باید واکاوی دقیقتری از اهداف واقعی نتانیاهو در لایه های چندگانه و آثار مورد نظر آن را در  این حرکت ناگهانی برآورد و ترسیم کرد.

اول - نتانیاهو در شرایطی، بازی هوشمندانه سفر به مسقط را رونمایی کرد که تل آویو در چندین میدان درحال بازی چندگانه بوده است. ویژگی اصلی این بازیها این بوده که جوهره توافقات شکل گرفته قبلی که از کنفرانس مادرید تا توافق اسلو شکل گرفته بود و متاثر از بیداری عربی (دربازه زمانی بین ۱۹۹۰تا ۲۰۱۲) قضیه فلسطین را دچار فلجی شدید کرده بود و در دوره  ترامپ، استخوان بندی و ساختارهای آنها را دچار دگرگونی اساسی به نفع حاکمیت عبری مورد نظر او شکل داده بود و عملا  از محتوی واقعی، تهی ساخته بود با این بازی وارد فضای جدید عادی سازی و به سمت میانجگیری های نوینی سوق داد.

دوم - بازی نتانیاهو را می توان میدان دادن به میانجگیران جدید و جایگزین ساختن آنها با میانجگیران بزرگتر که هر کدام در یک صف بوده تا طرح ها و پروژه های مصالحه خود برای در دستور قرار دادن، اولویت بخشیده و نقشی را برای میانجی گری خود در این بحران اثر بخش در عرصه بین المللی را رونمایی کنند، دانست.

سوم - نتانیاهو با روکردن یک برگ و یک حرکت جدید، در ارتباط با یکی از کهنه ترین منازعات بین المللی که بازیگران فعال بین المللی و منطقه ای همچون امریکا، فرانسه، روسیه و یا درسطح منطقه ای مصر و اردن که هر کدام برای گشودن جاپای خود طراحی هایی داشته اند را با این حرکت جدید، همچنان با بازی تاخیری و آنچه سیاست رویکردهای انفرادی و جداگانه اسرائیلی خوانده می شود، و رویکرد بازی روانی و شکلی با اعراب بوده را به نفع بازیگران جدید وسوسه کند و نهایتا اهداف  واقعی خودکه همان حاکمیت بخشیدن به قوانین عبری و نژادپرستانه تل آویو است را به پیش ببرد.

چهارم - نتانیاهو با فعال سازی حضور آشکار اشکال متنوعی از هئیت ها در محیط کشورهای عربی خلیج فارس در عمان، امارات و قطر  هرکدام با شگردهای مختلفی درقالب مسابقات بین المللی، زمینه های عملی ساختن عادی سازی مراودات و روابط با موسسات دولتی این کشورها را که تاپیش از آن، در جوی پلیسی و پرهزینه و سختگیرانه نیز امکان مراوده با آنها میسر نبوده را به تدریج و به آرامی، شکلی طبیعی و بدون مخاطره آمیز به آن بدهد.

پنجم - درحالی که طرح جرد کوشنر و محمد سلمان به کارپردازی گرینبلات در قضیه فلسطین و اسرائیل، دچار موانع سخت و شکاف عمیق شده، از طریق رو کردن بازی جدید باعمان، وارد ساختن یک میانجیگر جدید و تازه نفس و فعال سازی میانجیگران در صف و  پرتوقع تر، زمینه تحریک و تشویق طرفها را به نفع اهداف تل آویو تسریع و تقویت کند.

ششم - در عرصه کلیدی مناسبات روسیه و اسرائیل که بعد از سقوط ایل ۲۰ روسیه در منطقه لاذقیه، دریچه های فعالیت تل آویو با مسکو به گونه ای خسارت بار دچار انسداد شده را مجددا و به سرعت در پرتو این بازی به ویژه درست در هنگامه و قبل از این که مسکو در حال طراحی بوده تا پوتین به عربستان سفر کند و نقش میانجیگری جدید خود را در بحران یمن با بهره گیری از ظرفیت های عمان، رونمایی کند، سبقت گرفتن از بهره برداری زودهنگام، خود می تواند آثار و منافع خاصی بر بازیگران جدید در صحنه به همراه داشته باشد.

هفتم - نتانیاهو با بازی جدید در منطقه جدید خلیج فارس، خود فضای تنفسی موثری برای مطرح کردن یک جریان جدید و تخفیف و تعدیل فشارهای ناشی از بحران خاشقجی بر محمد سلمان و ایجاد یک فرصت همگام با منافع او را خلق کرده و زمینه تاثیرگذاری جانبی و اختفا سازی بحران خاشقجی راتسهیل و فراهم ساخته است.

هشتم - نتانیاهو در بازی کوچک تر اما به طور هم زمان با سفرخود به مسقط با فضادهی به مصالحه تاکتیکی و میدانی در خصوص  کنترل بحران ناامنی ناشی از تظاهرات هفتگی بازگشت در مرز غزه، زمینه مهار ناامنی های هزینه ساز  برای امنیت اسرائیل باحماس را ازطریق مصریها عملی کرد.

نهم - مسقط نیز  به طور هوشمندانه ای در این میان در واقع با یک اقدام صرفا شکلی و تاکتیکی دریک بازی نمایشی گونه  و با درک شرفای پیچیدگی های خاورمیانه و اینکه عمان رهیافتش از این خاستگاه نتانیاهو، صرفا تلطیف فضا باترامپ و کسب منافع خود در روابط منجمد با کاخ سفید است نیز به اهداف عمل گرایانه خود دست یافت.

دهم - نتنیاهو اگرچه در بازی هوشمندانه خود به طور مقطعی، توانست در صحنه های مختلف، زمینه بازی با اوراق متنوع مورد نیاز بازیگران گوناگون را فعال و تحریک و تشویق کند ولیکن در صحنه اصلی حل منازعه اسرائیل و فلسطین که سروکار اصلی آن  با هسته و جوهره منازعه یک قرن باقی مانده و کهنه شده که همان مباحث حقوقی و مسائل دشوار و ریشه ای از قبیل: اعطای زمین، قدس، پناهندگان، حل معضل شهرک سازی ها.... بوده را فقط با بازی های نمایشی، تعقیب می کند.

نتانیاهو در بازی جدید در مسقط موفق شد به لحاظ تاکتیکی یک فضای جدید برای برداشتن به سمت مسیر پر سنگلاخ و دشوار عادی سازی در مناسبات خود با اعراب بردارد و همچنین بازیگران مختلف بین المللی و منطقه ای را در خصوص میانجیگری ها تحریک کند و عملا زمان را به نفع اهداف اصلی خود که کسب منافع بیشتر برای حاکمیت عبری در اراضی فلسطین است هموار سازد.

لیکن در صحنه واقعی، خاورمیانه و منازعه اسرائیل و فلسطین، همچنان در چشم انداز پر از پیچیدگی و ابهام ، هیچ افق روشنی فراروی تل آویو گشوده نشد و عمان نیز با نمایش یک عکس از دیدار نتانیاهو با سلطان قابوس در بهبود مناسبات مسقط و واشنگتن منتفع شد.