آنچه باید درباره ضدیخ خودرو بدانید

ضد یخ فقط درجه انجماد آب در سیستم خنک کننده را پایین نمی‌آورد، بلکه دمای نقطه جوش را نیز بالا برده و به جلوگیری از خوردگی اجزای موتور کمک میکند.

به گزارش هفته نامه خودرو، اتیلن گلیکول یا همان ضد یخ با افزایش ظرفیت گرمایی آب، از یخ زدگی یا جوش آوردن موتور در فصل سرد و گرم سال جلوگیری میکند. از طرفی، در این ماده ترکیباتی وجود دارند که مانع تشکیل رسوبات ناشی از املاح موجود در آب در داخل موتور و رادیاتور میشوند. باید به خاطر سپرد که وجود ضدیخ در در تمام طول سال اهمیت بسیار زیادی برای حفظ دوام موتور دارد و منحصر به فصل سرما نیست.

اطلاعات کلی

پیش از حصول اطمینان از این که از نوع مناسب ضد یخ در پیشرانه استفاده کرده اید، به اطلاعات کلی در مورد ضد یخ نگاهی بیندازید. از سال ۱۹۲۶، در ضدیخ خودرو به صورت سنتی از بازدارنده‌های خوردگی مانند اتیلن گلیکول و فن آوری اسید غیرآلی استفاده می‌شود. در خودرو‌های آمریکایی به صورت سنتی از مواد ضد خوردگی مانند سیلیکات و فسفات استفاده میشود، اما در ضد یخ خودرو‌های اروپایی و ژاپنی به ترتیب فسفات و سیلیکات وجود ندارد. فن آوری جدید بازدارنده خوردگی شامل فن آوری اسید آلی و فن آوری اسید آلی هیبرید است که هر دو در دهه ۱۹۹۰ به عنوان ضد یخ با طول عمر زیاد معرفی شدند. ضدیخ با فن آوری اسید غیرآلی (معدنی) عمر دو سال با کارکرد ۴۸ هزار کیلومتر دارد، در حالی که فن آوری اسید آلی و فن آوری اسید آلی هیبرید، عمر پنج ساله با کارکرد حدود ۲۴۰ هزار کیلومتر دارند. اگرچه بعضی از ترکیبات فن آوری اسید آلی هیبرید ادعای سازگاری با ترکیبات خاص فن آوری اسید آلی یا ترکیبات فن آوری اسید غیرآلی را دارند، ترکیب ضدیخ با پایه فن آوری اسید آلی و ضدیخ با فن آوری اسید غیرآلی سازگار نیست. ضدیخ فن آوری اسید آلی با فن آوری اسید آلی هیبرید برای رادیاتور‌ها و قطعات آلومینیومی استفاده می‌شوند.

ضد یخ مناسب

با توجه به این که ضدیخ در انواع متفاوتی وجود دارد و به منظور اینکه برای انتخاب آن دچار سردرگمی نشوید، قبل از انجام این کار به این سوال پاسخ دهید؛ آیا خودرو دارای قطعات قدیمی مانند رادیاتور برنجی یا مسی است؟ اگر جواب مثبت است، از ضدیخ با پایه معدنی استفاده کنید. چون ضدیخ با پایه آلی برای قطعات آلومینیومی طراحی شده است، بازدارنده‌های خوردگی حفاظت کافی در برابر قطعات مسی یا برنجی را تامین نمی‌کنند.

توصیه خودروساز چیست؟

دفترچه راهنمای خودروتان را برای این که خودروساز کدام نوع از ضد یخ را توصیه کرده، بررسی کنید. خودرو‌های جدید معمولا از محصولاتی با پایه آلی استفاده میکنند. اگر خودروتان را نزد مکانیک میبرید تا مایع خنککننده را با فرموالسیون سنتی جایگزین کند، اطمینان حاصل کنید که از چه ضد یخی در سیستمتان استفاده میکردید.

رنگ ضد یخ

ممکن است رنگ مایع خنک کننده بیانگر آن باشد که از ضدیخی غیر از مدل معمولی آن در خودروتان استفاده کرده اید، هرچند رنگ هرگز برای تعیین نوع ضدیخی که نیاز دارید، مالک نخواهد بود. هیچ قانون استانداردی برای خودروسازان وجود ندارد که چه رنگ‌هایی را برای فرمولاسیون ضدیخ‌ها استفاده کنند. اگر ضدیخی بخرید که رنگش با آن چه قبال داشته اید، متفاوت است، قبل از این که این دو را با هم ترکیب کنید، به بررسی مجدد آن بپردازید، اما باز هم تاکید می‌کنیم که به تطبیق رنگ‌ها به عنوان معیار و مالک قابل قبول تکیه نکنید.

ترکیب انواع ضد یخ

نباید ضدیخ با پایه آلی را با پایه معدنی ترکیب کرد. این کار معمولا سبب می‌شود تا مایع خنک کننده به دلیل واکنش شیمیایی به نوعی لجن تبدیل شود. در نظر داشته باشید که ترکیبات ضد یخ با پایه آلی هنوز یک فن آوری رو به توسعه به حساب می‌آیند. ترکیباتی نیز وجود دارند که ادعای انطباق با ضدیخ‌هایی با پایه آلی و معدنی را به طور همزمان دارند، اما شرط ایمن و جانب احتیاط این است که از همان فرمولاسیونی که قبال در خودروتان وجود داشته استفاده کنید.

همیشه از همان ترکیب و ضدیخی استفاده کنید که خودروساز توصیه میکند.

هنگام ترکیب چه کنیم؟

تا جایی که ممکن است، سیستم خنک کننده را خالی کرده و سپس پر کنید. اگر فرمولاسیون این دو نوع ضدیخ متفاوت باشد و درون سیستم به گردش در بیایند، سبب میشود تا خرده ریز و گلولای ایجاد شود.

اگر این اتفاق رخ داد، دوباره سیستم را خالی کرده و آن را با مایع خنک کننده پر کنید، دوباره آن را خالی کنید و این کار را تا زمانی تکرار کنید که ذرات ریز خارج شوند. در پایان، مایع خنک کننده را با آنچه خودروساز توصیه کرده تعویض کنید. در واقع موتور خودرو طوری طراحی شده تا با مایع خنک کنند‌های که در آن ریخته شده کار کند. بررسی و تعویض مایع خنک کننده در خودرو‌های امروزی به دلیل نیاز‌های گوناگون به این مایع، بسیار پیچیده است، بنابراین به نکاتی که در ادامه مطلبمیخوانید، توجه کنید.

قدرت مایع خنک کننده

همه خودرو‌های سبک دست کم به ترکیب ۵۰/۵۰ از ضدیخ و آب برای محافظت از یخ زدن، جوش آوردن و خوردگی نیاز دارند. ترکیب ۵۰/۵۰ با ضدیخ اتیلن گلیکول حفاظت از یخ زدن تا ۳۷ درجه سانتیگراد زیر صفر و با ضد یخ پروپیلن گلیکول تا منهای ۳۴ درجه سانتی گراد را فراهم می‌آورد. اگر از هیدرومتر برای بررسی تراکم ضدیخ در مایع خنک کننده استفاده می‌کنید، در نظر داشته باشید که وزن مخصوص ضد یخ معمولی EG (اتیلن گلیکول) با PG (پروپیلن گلیکول) که غلظتی نزدیک به آب دارد، متفاوت است، بنابراین اگر کسی ضدیخ پروپیلن گلیکول را که خواص سمی کمتری دارد به سیستم خنک کننده اضافه کند، برای بررسی تراکم مایع خنک کننده به هیدرومتر نیاز دارد.

افزایش تراکم ضدیخ در مایع خنک کننده، ممکن است حفاظت از موتور در شرایط آب و هوایی بسیار سرد را تامین کند. حداکثر مقدار اتیلن گلیکول در ترکیب آب و ضد یخ، ۷۰ درصد است، چرا که بر خلاف تصور، اگر نسبت ضد یخ بیش از این رقم شود، میزان محافظت در هوای سرد کاهش می‌یابد. توجه داشته باشید که مطابق جدول زیر، با شروع فصل گرما، نسبت ترکیب آب و ضد یخ در مایع خنک کننده باید به ترکیب ۵۰/۵۰ برسد.

وضعیت مایع خنک‌کننده

مورد بعدی که باید بررسی کنید وضعیت فعلی مایع خنک کننده است. خوردگی، علت اصلی عملکرد پایین رادیاتور در خنک‌کنندگی پیشرانه است و این امر معمولا به خاطر عدم نگهداری صحیح و تعمیر سیستم خنک کننده رخ میدهد. قدرت مواد ضد خوردگی موجود در ضدیخ به تدریج و طی زمان تحلیل میروند، بنابراین مایع خنک کننده را به صورت دور‌های یعنی هر دو سال یک بار یا پس از کارکرد ۴۰ تا ۵۰ هزار کیلومتر عوض کنید تا نیازی به تعمیرات و هزینه‌کرد در این سیستم نداشته باشید. ضدیخ‌هایی که عمر پنج ساله با کارکرد ۲۴۰ هزار کیلومتر دارند، خطر خوب کار نکردن رادیاتور را کاهش داده و با استفاده از این مواد، سیستم خنک کننده به تعمیر کمتری نیاز خواهد داشت. البته هنوز در بعضی از خودرو‌های قدیمی، ضدیخ با افزودنی‌های معمولی در سیستم خنک کننده وجود دارد، بنابراین هر وقت از بررسی و عوض کردن مایع خنک کننده معمولی چشم پوشی شود، با گذر زمان خطر خوردگی شدت میگیرد.

بررسی میزان اسیدی و قلیایی بودن (pH) مایع خنک کننده به وسیله نوار تست مواد شیمیایی به تشخیص وضعیت و کیفیت مایع خنک کننده کمک میکند. قلیایی بودن ترکیب معمولی ضد یخ و آب بسته به مواد افزودنی ضد یخ فرق میکند و ممکن است از ۸ تا ۱۴ باشد، اما سطح متوسطی که استفاده میشود در حدود ۱۰/۵ است، البته بعضی از مایعات خنک کننده با عمر درازمدت، محافظت از خوردگی را با ۸/۳ pH هم تامین میکنند. بسته به نوع نوار تست pH، این ابزار ممکن است وضعیت مایع خنک کننده را اشتباه تشخیص دهد و آن را نامناسب اعلام کند. برای جلوگیری از هرگونه اشتباه، بدانید که چه نوعی از مایع خنک کننده در سیستم وجود دارد تا بتوان از آزمایش مناسب برای بررسی آن استفاده کرد.

از چه ضد یخی استفاده کنیم؟

متاسفانه تشخیص نوع مایع خنک کننده که در سیستم وجود دارد همیشه آسان نیست. نمی‌توانید از روی رنگ مایع درباره کیفیت آن قضاوت کنید، زیرا احتمال تغییر در رنگ با گذشت زمان وجود دارد. شرکت‌های سازنده در طول فرایند تولید، به ضدیخ رنگ مخصوص اضافه می‌کنند تا از مایعات مشابه مانند آب قابل تشخیص باشد.

ضد یخ بیشتر خودرو‌های آمریکای شمالی که عمری دو ساله دارند، به رنگ سبز است. بعضی از سازندگان اروپایی نیز از ضدیخ با عمرطولانی به رنگ سبز استفاده می‌کنند. مایع خنک کننده با عمر بالا که در خودرو‌های جدید جنرال موتورز استفاده میشود به رنگ نارنجی است که آن را از ضدیخ معمولی متمایز میکند و اگر با انواع دیگری از ضدیخ ترکیب شود، ممکن است رنگ آن بسته به نسبت ترکیب، تغییر کند. جنرال موتورز هشدار میدهد که ترکیب مایع خنک کننده با عمر بالا و نوع معمولی، مدت کارکرد آن را تا میزان نوع معمولی کاهش میدهد. بعضی از خودروسازان کره‌ای و اروپایی ضد یخ آبی رنگ تولید میکنند. بنز از رنگ زرد و تویوتا از مایع خنک کننده به رنگ قرمز (با عمر بالا) استفاده میکند. تفاوت واقعی و مهم در میان این همه ضدیخ با پایه اتیلن گلیکول، در نوع ماده افزودنی آن است. ترکیب ضدیخ امروزی برای رادیاتور، سرسیلندر و تنه سیلندر از جنس آلومینیوم است که از سیلیکات به مقدار زیاد استفاده شده و برای موتور‌های چدنی با رادیاتور‌های برنجی و مسی مناسب نیست. سیلیکاتها، یک پوشش حفاظتی روی آلومینیوم تشکیل میدهند تا از فلز در برابر پوسیدگی و خوردگی مراقبت شود. مواد افزودنی در ضدیخ‌های فابریک آسیا یا اروپا، اگرچه شامل سیلیکات کمتری هستند، اما بیشتر به» بُرات برای جلوگیری از خوردگی تکیه میکنند. در ضدیخ خودروسازان اروپایی فسفات وجود ندارد، زیرا آب در نواحی که دارای مواد معدنی (سختی) زیادی است ممکن است با فسفات واکنش نشان داده و به همین خاطر رسوبات کلسیم و منیزیوم تشکیل شود. خودروسازان آسیایی از فسفات استفاده میکنند، اما بُرات یا سیلیکات در آن وجود ندارد، زیرا برات سبب خوردگی آلومینیوم میشود. در ضدیخ‌هایی با عمر طولانی، از بازدارنده اسید آلی کربوکسیلات به جای سیلیکات، فسفات یا برات استفاده میشود. برای کاهش سردرگمی، برخی از تولیدکنندگان ضدیخ، نوع عمومی یا همگانی ضدیخ را تولید میکنند که با همه مدل‌های خودرو سازگار است.

افزودن یا تعویض ضدیخ

بهترین توصیه در هنگام اضافه کردن یا تغییر مایع خنک کننده، پیروی از دستورات خودروساز است و این که از همان ضدیخی که در سیستم وجود داشته استفاده کنید. این اطلاعات معمولا در دفترچه راهنمای خودرو قید شده یا ممکن است در کنار درپوش رادیاتور یا قمقمه انبساط آب لحاظ شود. اگر چنین اطلاعاتی را در دست ندارید، بهتر است از ضد یخ‌های عمومی که با همه نوع کاربری سازگار است استفاده کنید.

برای خودرو‌های قدیمی

اگر خودروتان بیش از ۱۵ سال سن دارد و دارای موتوری از جنس دو فلز - یعنی تنه سیلندر آهنی و سرسیلندر و رادیاتور آلومینیومی - است، از ضد یخ با پایه اسید آلی هیبرید یا مایع خنک کننده ۰۵-G استفاده کنید، زیرا سیلیکات موجود در آن، بهترین حفاظت از آلومینیوم در برای خوردگی را تامین میکند؛ به عبارت دیگر اگر خودروی قدیمی با موتور دوفلزه یا آهنی و رادیاتور برنجی یا مسی دارید، از ضدیخ سنتی به رنگ سبز استفاده کنید. مواد افزودنی در ضدیخ‌های سنتی از قابلیت حفاظت بهتر برای رادیاتور‌های برنجی و مسی برخوردار هستند.