احکام نفقه
سؤال1:بعد از حکم قاضی به انفاق پدر نسبت به فرزندان اگر پدر انفاق ننمود،آیا می توان نفقه را که هزینه شده از او گرفت؟یا چون قاضی امر به استدانه ننموده نمی شود وصول کرد و لو خرج کننده برایش مشکل و در مشقّت قرار گرفته باشد؟
جواب:وجوب انفاق پدر نسبت به فرزندان تکلیف است و مخالفت آن معصیت است لکن دین نمی شود و چنانچه خرج کننده به درخواست پدر خرج کرده باشد پدر ضامن است و در غیر این صورت ضامن نیست.
سؤال2:شخصی همسر و فرزند خود را مدت هشت سال رها کرده و به مسافرت رفته، و در مدت مذکور هیچ گونه خرجی برای آنان نفرستاده ( فرد دیگری مخارج این عائله را داده است به امید اینکه پدر بچه ها بیاید و مخارجش را بدهد) آیا کسی که عائله اش را رها کرده و رفته است، نسبت به مخارج فرزندان خود بدهکار است یا نه؟ اگر نسبت تکلیف آن شخصی که خرجی این فرزندان را داده ( به امید اینکه مخارجش را از پدر بچه ها بگیرد) چیست؟
جواب:اگر زن استحقاق نقفه داشته نفقۀ او دین است بر عهدۀ شوهر، و نفقۀ گذشتۀ فرزند دین بر عهدۀ پدر نیست، و اگر زن به أمر و إجازۀ حاکم شرع نفقۀ خود و فرزندش را از کسی بر عهدۀ شوهر قرض کرده شخص قرض دهنده می تواند به شوهر رجوع کند.
سؤال 3 : شخصی زوجه اش را طلاق داده، و بعد از مدتی زوجۀ مطلقۀ او شوهر می کند، و فرزندی را هم که داشته اند با خود به خانۀ شوهر دوم می برد، بعد از ازدواج با شوهر دوم حق حضانت او ساقط می شود، و پدر بچه می تواند بگوید می خواهم فرزندم را ببرم. آیا تا وقتی که بچه را نبرده می شود بابت نفقۀ فرزند چیزی از پدرش گرفت یا خیر؟
جواب:نسبت به زمان گذشته نفقه فرزند دین نیست، و حق مطالبه ندارد. و نسبت به زمان فعلی نفقه بر پدر واجب است، و اگر نمی پردازد می توانند او را إجبار کنند با رجوع به حاکم شرع که نفقۀ او را بدهد.
سؤال 4 : اینجانب و همسرم هر دو کارمند هستیم ( و من یک خواهر و یک برادر صغیر هم دارم، مادرم نیز در قید حیات است) من و همسرم درآمدمان را روی هم می ریختیم و خرج معاش زندگی می کردیم، أما به علت ناسازگاری مادر و خواهرم با همسرم إظهار می دارد من راضی نیستم از پولم به مادر و خواهرت کمک کنی، در این صورت حکم شرعی در خصوص این مطلب چیست؟
جواب:در مخارج واجب النفقه که بر عهدۀ شما است باید از مال خودتان بدهید.[1]
سؤال 5 : میزان کمک به افراد واجب النفقه چه مقدار است؟ و چه نوع کمکی باید به آنان کرد ( جنسی یا نقدی) ؟
جواب:نفقۀ واجب النفقه خوراک و پوشاک و مسکن است به نحو متعارف.
سؤال 6 : در صورت شک در نشوز و تمکین آیا نفقه به زوجه تعلق می گیرد؟ و آیا دادگاه می تواند زوج را به دادن نفقات گذشته که مورد شک است إلزام نماید؟
جواب:تا نشوز زن به وجه شرعی إثبات نشده استحقاق نفقه دارد.
سؤال 7 : زن از خانۀ پدر یا جای دیگر رفته، شوهر او را دعوت کرده که به خانه و زندگی برگردد و باز نگشته ( و إظهار می کند که شوهرم مرا زجر و شکنجه می دهد ، یا شوهرم مرا از خانه خارج کرده) و در نتیجه شوهر تمکین می خواهد و زن نفقۀ أیام را مطالبه می کند، أما زن نمی تواند به واسطۀ فقدان شهود إثبات کند که شوهرش وی را زجر می نموده و یا از خانه إخراج کرده، آیا همین مقدار که زن در خانۀ پدرش یا خانۀ دیگری باشد و شوهر هم از وی دعوت می کند برگردد و برنمی گردد در نشوز کفایت می کند که زن حق نفقه نداشته باشد؟ چون نمی تواند إثبات کند که شوهرش ، او را زجر و شکنجه داده و یا از خانه اخراج نموده است.
جواب:در مفروض سؤال مرد باید نفقه زن را بدهد، و زن هم باید برگردد به خانۀ شوهر، و نسبت به گذشته تا نشوز زن إثبات نشود حکم به ضمان مرد می شود.
سؤال 8 : اگر زنی ده سال یا بیشتر در هیچ أمری از شوهر اطاعت ننموده در حالی که مرد در هر صورت با او حاضر اس زندگی کند، تکلیف مرد با زنش چیست؟
جواب:اگر از حقوق واجبۀ مرد سرپیچی نموده ناشزه است و استحقاق نفقه ندارد.
سؤال 9 : اگر شخص واجب النفقه حاضر نباشد نزد منفق بماند آیا باز هم انفاق واجب است یا نه؟
جواب: ماندن نزد منفق شرط وجوب انفاق نیست مگر در زوجه در موردی که نشوز ثابت باشد.
سؤال 10 : در بعضی جاها رسم است که زن وقتی عقد می شود مدتی در خانۀ پدرش می ماند، و زوج گاهی استمتاعتی را از زن می برد، لیکن زن از مقاربت اباء می کند، آیا در این صورت می تواند مطالبۀ نفقه هم بکند؟
جواب:اگر متعارف است و عقد مبنی بر آن است حق نفقه دارد.
سؤال 11 : اگر زوجۀ غیر مدخول تمکین نکند و اصرار بر طلاق داشته باشد، و در أثر طلاق ندادن زوج، مکین خود را معلق به پرداخت تمام مهریه ماید( و معلوم باشد که این تعلیق بهانه است، چون زوج قادر به پرداخت نیست، و بر فرض پرداخت هم زوجه حاضر به تمکین نخواهد شد) آیا در این صورت نفقۀ زوجه واجب است یا نه؟
جواب:اگر در ضمن عقد شرط مؤجل بودن تمام یا قسمتی از مهر نشده حق دارد تا دریافت مهر تمکین نکند، و در این مورد استحقاق نفقه به حال خود باقی است.
سؤال 12 : اینجانب شوهری دارم که در ضمن بداخلاقی با من و چند دفعه کتک کاری سرانجام إجباراً مرا از خانه اخراج نوده ، و مدت سه ماه است که بدون نفقه در منزل پدرم بسر می برم، نه حاضر است مرا به خانه اش ببرد و نه طلاق می دهد، لذا تقاضامندم تکلیف بنده را روشن فرمائید؟
جواب:می توانید به دادگاه اسلامی شکایت کنید تا شوهر را اجبار به انجام وظیفۀ شرعی نماید.
سؤال 13 : در صورتی که زن درآمد کافی داشته باشد، آیا شوهر می تواند از پرداختن نفقه به همسر خود امتناع ورزد؟
جواب:نفقۀ زن بر شوهر واجب است گرچه زن درآمد کافی داشته باشد.
سؤال 14 : آیا نفقۀ زوجه از تاریخ إنعقاد عقد تا زمان زفاف و عروسی به عهدۀ زوج می باشد؟
جواب:زوجه اگر تمکین داشته باشد نفقۀ او بر زوج واجب است، هر چند او را به منزل خود نبرده بشد.
سؤال 15 : آیا علاوه بر نفقه و نیازهای ضروری زن که به شوهر می باشد نیازهای دیگر زن که جنبۀ معنوی دارد(از قبیل خرید کتاب ، پول برای انفاق به فقراء هدیه دادن و غیره) نیز بر عهدۀ شوهر است؟
جواب:رفع نیازهای مورد سؤال بر شوهر واجب نیست.
سؤال 16 : 1- اگر حاملگی زوجۀ مختلعه بعداً معلوم شود آیا در زمان عده مستحق نفقه می باشد یا خیر؟ و نفقه برای حمل است یا حامل؟
جواب: در فرض سؤال ، حامل مستحق نفقه است تا زمانی که وضع حمل نماید.
2 _ زوجۀ میت در زمان حمل مستحق نفقه می باشد یا خیر؟ در صورت استحقاق آیا از ترکۀ میت است یا از سهمیۀ حمل؟
جواب:استحقاق نفقه ندارد، نه از ترکۀ میت و نه از نصیب حمل.
[1] : معنای این جمله این است که نه تنها نمی توانید خرج مادر و خواهر و برادر خود را از مال همسرتان بردارید بلکه نفقۀ واجب همسرتان را نیز باید از مال خود بپردازید نه از مال او.
