آیا می‌توان در میان بازار‌های مختلف، به سرمایه گذاری در بورس ۹۸ امیدوار بود؟ کدام عوامل بازار سهام را تحت تأثیر قرار خواهند داد؟

سال 1397 بورس مانند دیگر بازارها شاهد نوسانات بسیاری بود و می توان گفت بورس متلاطم ترین سال خود در تاریخ فعالیتش را پشت سر گذاشت. بر اساس آمارهای موجود، نیمی از شدیدترین رشدها و نیمی از سهمگین ‌ترین افت ‌های روزانه شاخص کل سهام طی بیش از بیست سال اخیر، در سال 1397 رخ داد و همزمان با ورود حجم انبوه نقدینگی، رکورد حجم و ارزش معاملات خرد نیز شکسته است. مطالعه عوامل مؤثر بر بازار سرمایه نشان می ‌دهند، سیاست‌ های نادرست پولی، ارزی و تجاری، خروج آمریکا از برجام و بازگشت دوباره تحریم‌ ها در کنار جنگ تجاری بزرگ ‌ترین اقتصادهای دنیا بیشترین تأثیر را در جهش ‌ها و ریزش‌ های سهمگین شاخص بورس در سال گذشته داشتند.

به گزارش «تابناک اقتصادی»؛ بازار سهام در سالی که گذشت، مانند سایر بازارها شاهد نوسانات بسیاری بود و می توان گفت، بورس متلاطم ترین سال خود در تاریخ فعالیتش را پشت سر گذاشت. حمید میرمعینی، کارشناس و تحلیلگر بازار سرمایه در گفت وگو با خبرنگار تابناک اقتصادی به تحلیل بازار سرمایه در سال گذشته و پیش بینی وضعیت این بازار در سال جاری پرداخته است.

حمید میرمعینی در گفت وگو با خبرنگار تابناک اقتصادی با بیان اینکه در سال 1397 بازار سرمایه به رغم آن که رشد شاخص کل و ثبت رکوردهای جدید را تجربه کرد ولی عملکرد چندان مناسبی نداشت و سه دلیل می توان برای عملکرد نامناسب بازار سرمایه برشمرد، افزود: نخستین عامل اینکه تغییر در سودآوری شرکت ها یا رشد ارزش دارایی های شرکت ها، ناشی از عملکرد مناسب خود شرکت های بورسی یا تحول خاص و مثبت اقتصادی نبود، بلکه گردش معاملات و افزایش رشد شاخصی عمدتاً ناشی از افزایش نرخ دلار به عنوان یک عامل بیرونی و متأثر از ساختارهای ناقص اقتصادی بود.

دوم آنکه این تغییرات در گردش معاملات و شاخص کل بورس منجر به ورود سرمایه گذار جدید به بازار سرمایه و ماندگار شدن آن در این بازار نشد. آن منابع و نقدینگی که وارد بازار سرمایه شد نیز به سمت فعالیت های تولیدی و تأمین مالی بنگاه های اقتصادی نرفت و مشکلات نقدینگی شرکت ها را برطرف نکرد. عمدتاً تغییرات در گردش معاملات و شاخص کل بورس، ناشی از سفته بازی بود و این تغییرات بیشتر در ترکیب سهامداران اتفاق افتاد تا اینکه بخواهد این تغییرات در جریان نقدینگی شرکت ها و یا در جریان تامین مالی شرکت ها اتفاق بیفتد. اگر هم افزایش سرمایه ای در بازار سرمایه اتفاق افتاد، عمدتاً به دلیل سود انباشته ای بوده که در گذشته در شرکت ها وجود داشت و یا ناشی از تجدید ارزیابی دارایی ها بود.

میرمعینی با بیان اینکه رشد شاخص کل در سال گذشته که حدود 80 درصد بود، کمتر از رشد سایر بازارها مثل بازار مسکن، خودرو، ارز، طلا، سکه و ... بود و نمی‌ شود به این رشد افتخار کرد، این موضوع را سومین دلیل عملکرد نامناسب بازار سرمایه در سال گذشته دانست.

وی ادامه داد: در سال گذشته، در بازار سرمایه به لحاظ عملکرد داخلی و توسعه بازار اتفاق خاصی نیز نیفتاد و تنها یک ابزار معاملات آتی مبتنی بر شاخص های صندوق ها و صنعت ها ایجاد شد و ابزارهای جدید یا نهادهای جدید ایجاد نشد که بخواهد بازار سرمایه را توسعه بدهد یا بخواهد به توسعه بازار سرمایه کمک بکند.

میرمعینی درباره پیش بینی خود از وضعیت بازار سرمایه در سال جاری گفت: پیش بینی بازار سرمایه و عملکرد آن در سال جاری متاثر از چهار مؤلفه کلان خواهد بود که این چهار مؤلفه عبارتند از: عوامل سیاسی، سیاست ‌گذاری اقتصادی دولت، بازارهای جهانی و عملکرد داخلی بورس. روند بازار سرمایه برگرفته از این چهار مؤلفه خواهد بود و ممکن است این روند در سال جاری نزولی، ثابت و یا صعودی باشد.

این کارشناس بازار سرمایه در مورد عامل اول یعنی مؤلفه ها و عوامل سیاسی گفت: پیرامون عوامل سیاسی می توان به تحریم ها، سرانجام برجام، نحوه برخورد ایران با قضیه FATF، تنش های منطقه ای و رقابت های انتخاباتی که در پایان سال جاری در پیش خواهیم داشت، اشاره نمود.

وی افزود: این عوامل سیاسی خیلی روی اقتصاد کشور و بازار سرمایه تأثیرگذار خواهند بود. اگر شاهد مناسبات مثبت در این عوامل سیاسی باشیم، به هر حال تأثیر آن ها بر بازار سرمایه مثبت خواهد بود و اگر شاهد مناسبات منفی باشیم طبیعتاً تأثیر منفی بر بازار سرمایه خواهند گذاشت.

میرمعینی در خصوص مؤلفه دوم یعنی سیاست گذاری اقتصادی دولت نیز گفت: در این مؤلفه موضوعاتی چون سیاست های پولی و مالی، بودجه و کسری بودجه ای که وجود دارد، قیمت گذاری حامل های انرژی، رشد نقدینگی، اصلاحات نظام بانکی، صندوق های بازنشستگی و ... مد نظر است که بسیار بر روی اقتصاد و شرکت های بورسی تأثیرگذار هستند. آن چیزی که مشخص است این که بر اساس پیشینه شش ساله گذشته، تیم اقتصادی دولت بسیار محافظه کار است و تیمی نیست که بخواهد تحول مثبت خاصی را در سیاست گذاری اقتصادی ایجاد کند و بتواند جریان نقدینگی را به نحوی به سوی تولید و بورس هدایت کند.

وی با تشریح ‌سومین مؤلفه تأثیرگذار در بورس گفت: ‌مؤلفه سوم، همان گونه که عنوان شد مؤلفه بازارهای جهانی است. با توجه به پیش بینی های بانک جهانی، سال جاری سال سختی برای اقتصاد بسیاری از کشورهای تأثیرگذار بر دنیا مثل چین و آمریکا خواهد بود. گویا در سال جاری شاهد رشد قیمتی کالاها در سطح جهانی نخواهیم بود، مگر اینکه تنش خاصی شکل بگیرد و شاهد افزایش قیمت نفت باشیم که این می تواند بر قیمت نهاده های تولید کالاهای جهانی تأثیر بگذارد.

میرمعینی ادامه داد: در سال جاری شاهد رکود در دنیا خواهیم بود و بنابراین افزایش قیمت کالاهای جهانی اتفاق نخواهد افتاد و در نتیجه شرکت های صادرات محور کشور نمی توانند شاهد افزایش صادرات باشند. در کل به نظر می ‌رسد پیش ‌بینی بازارهای جهانی خیلی سخت نباشد و به احتمال زیاد ما شاهد تحول خیلی مثبتی در بازار جهانی نخواهیم بود و بنابراین نمی توان انتظار داشت که بورس از ناحیه این مؤلفه تحت تأثیرات مثبت قرار بگیرد.

وی تصریح کرد: در پایان مؤلفه چهارم که بسیار بااهمیت بوده و به نظر نمی رسد که اتفاق خاصی را در آن شاهد باشیم، نقش بازار سرمایه و نقش متولی آن یعنی سازمان بورس اوراق بهادار در توسعه بازار سرمایه و فعال نگه داشتن بازار سرمایه می باشد. به نظر می رسد سازمان بورس باید بتواند نظر دولت را برای حمایت از بازار سرمایه جهت جمع آوری نقدینگی پراکنده و خرد در جامعه جلب کند.

میر معینی در پایان خاطرنشان کرد: در مجموع پیش بینی وضعیت بازار سرمایه در سال جاری به این چهار مؤلفه بستگی دارد اما واقعیت این است که وزن مؤلفه سیاسی برای رشد شاخص بسیار دارای اهمیت می باشد و اگر اتفاقات مثبت سیاسی رخ دهد، شاهد افزایش شاخص کل خواهیم بود و برعکس اگر اتفاقات منفی سیاسی در سال جاری رخ دهد، شاهد کاهش شاخص کل خواهیم بود، ولی برای اثرگذاری بازار سرمایه در اقتصاد و ایفای نقش بازار سرمایه در اقتصاد کشور مؤلفه چهارم بسیار تأثیرگذارتر از سایر مؤلفه هاست.