۲۰ برابر شدن زیان انباشته ایران خودرو/ وعده تولید پژو ۳۰۱ با ۸۰ درصد داخلی سازی/ افزایش سه برابری سهام ایران خودرو/ اُفت تولید سمند و رانا

هنگامی که هاشم یکه زارع در سال ۱۳۹۲ سکان مدیرعاملی ایران خودرو را در اختیار گرفت، میزان زیان انباشته این شرکت در صورت‌های مالی آن ۰.۴ هزار میلیارد تومان گزارش شده بود. این زیان انباشته در صورت‌های مالی سال ۱۳۹۷ حدود ۷.۷ هزار میلیارد تومان ثبت شد.

به گزارش «تابناک اقتصادی»؛ در 28 مرداد ماه سال جاری، دو خبر پیرامون مدیرعامل ایران خودرو منتشر شد که به سرعت به تیتر یک رسانه ها تبدیل گشت. خبر اول که توسط علی ربیعی، سخنگوی دولت اعلام شد، این بود که هاشم یکه زارع، مدیرعامل ایران خودرو توسط وزیر صمت برکنار شد و خبر دوم که مهمتر از خبر اول بود، این که هاشم یکه زارع حوالی ساعت 17 با حکم قضایی توسط ضابطان دستگاه قضایی در دفتر خود بازداشت شد. در هفته های گذشته نیز اعلام شده بود حساب های بانکی مدیرعامل ایران خودرو مسدود شده است!

برکناری و سپس بازداشت هاشم یکه زارع، بر شش سال مدیریت وی بر ایران خودرو پایان داد. وی در نوزدهم شهریور 1392 جانشین جواد نجم الدین در مسند مدیرعاملی ایران خودرو شده بود.

اما عملکرد شش ساله هاشم یکه زارع در ایران خودرو چگونه بود؟

بیست برابر شدن زیان انباشته ایران خودرو طی شش سال

نمودار زیر سود و زیان انباشته ایران خودرو از سال 1392 تا سه ماهه نخست 1398 را بر اساس داده های موجود در صورت های مالی این شرکت نشان می دهد. همان گونه که دیده می شود در حالی که در پایان سال 1392 میزان زیان انباشته ایران خودرو 0.4 هزار میلیارد تومان بوده، متأسفانه این زیان انباشته در پایان سال 1397 حدود 20 برابر شده و به 7.7 هزار میلیارد تومان افزایش یافته است. صورت های مالی حسابرسی نشده ایران خودرو نشان می دهند که این زیان انباشته در پایان سه ماهه اول سال 1398 به 9.8 هزار میلیارد تومان افزایش یافته است؛ یعنی ظرف سه ماه به زیان انباشته این خودروساز، مبلغی حدود 2.1 هزار میلیارد تومان افزوده شده است. البته نباید از این واقعیت نیز عبور کرد که ایران خودرو در طول مدیرعاملی هاشم یکه زارع در سال های 1393، 1394، 1395 و 1396 به ترتیب با سودهای انباشته 0.1، 0.1، 0.3 و 0.4 هزار میلیارد تومانی مواجه بوده است.

قیمت سهام ایران خودرو تقریباً سه برابر شد

بررسی ها نشان می دهد که قیمت هر سهم ایران خودرو در اولین روز آغاز مدیریت یکه زارع در ایران خودرو، 194.5 تومان بوده است که این قیمت در آخرین روز مدیریت وی به 575.8 تومان افزایش یافته بود. این ارقام نشان می دهد که ارزش سهام ایران خودرو در مدت شش سال سه برابر شده است.

اُفت تولید در گروه سمند و رانا

در مدت مدیرعاملی یکه زارع، اقدامات مهم در جهت تولید یا مونتاژ یا واردات بدین شرح بوده است: تولید وانت آریسان، دنا در سال 1393، مونتاژ هایما اس 7 در سال 1395، ازسرگیری تولید پژو 207 آی با تغییر در چهره و تجهیزات، تولید تندر 90 پلاس و تولید دنا پلاس در سال 1396 و واردات هایما اس 5.

بررسی صورت های مالی ایران خودرو نشان می دهد که در زمان مدیرعاملی یکه زارع تولید گروه پیکان متوقف شده و میزان تولید پژو، تندر ال 90، دنا، گروه وانت و سایر محصولات جدید، سوزوکی، هایما و دانگ فنگ افزایش یافته است. همچنین میزان تولید گروه سمند و رانا در این مدت کاهش یافته است. در مجموع میزان تولید کل خودروها توسط ایران خودرو در این مدت رشد 22016 دستگاهی داشته است.

قرارداد با پژو به کجا رسید؟

در سال 2003 قراردادی بین رؤسای جمهور ایران و فرانسه به امضا رسید که قرار بود طبق همین قرارداد شرکت پژو همکاری خود با ایران را از سال 2004 آغاز کند. مفاد این قرارداد نشان می داد که این توافق تا سال 2014 دارای اعتبار بود و مسئولان این شرکت فرانسوی حق نداشتند در هیچ تحریمی علیه ایران شرکت کنند. اما شرکت پژو از ابتدای سال 1391 به بهانه تحریم های اعمال شده علیه ایران، همکاری خود با ایران را قطع و به دنبال آن شرکت ایران خودرو از ناحیه توقف ارسال قطعات متحمل خسارت های سنگینی شد و عرضه خودرو به بازار توسط این شرکت به شکل قابل توجهی کاهش یافت.

با اجرایی شدن برجام، شرکت پژو فرانسه دوباره برای بازگشت به ایران تمایل نشان داد و طی سفری که رئیس جمهور روحانی در بهمن 1394 به فرانسه داشتند، قراردادی بین شرکت پژو و کارخانه ایران خودرو جهت سرمایه گذاری مشترک بسته شد.

هاشم یکه زارع، مدیرعامل ایران خودرو در هجدهم بهمن 1394 طی مصاحبه ای پیرامون خسارات وارده از سوی شرکت پژو به ایران در سال 1391 گفت: میزان خسارت مربوط به رفتار پژو در ایران 427 میلیون و 600 هزار یوروست که البته بخشی از این مبلغ به طور غیرنقدی محاسبه می شود. 116 میلیون یورو از این خسارت مربوط به مسائل حال و گذشته است و 311 میلیون و 600 هزار یورو نیز در مسائل آینده دیده شده است.

در قرارداد جدیدی که ایران خودرو با پژو در سال 1394 منعقد کرد، ذکر شد که حضور دوباره پژو در ایران به آن شرط خواهد بود که فرانسوی ‌ها از سهم 2 میلیون دستگاهی به ارزش 800 میلیون یورو در بازار خودرو ایران برخوردار باشند. در این میان، مدیران شرکت پژو هنوز نیامده برای ایرانی ها شرط گذاشته و گفتند که فروش محصولاتشان در ایران باید به سطح فروش سال 2011 برسد؛ یعنی میزان فروش را طی دو سال به سالانه 1.6 میلیون دستگاه خودرو و تا سال 2020 به 2 میلیون دستگاه خودرو در سال برسانند.

همچنین طبق این قرارداد، قرار بود شرکت فرانسوی 5 محصول خود را راهی بازار ایران کند. این  محصولات عبارت بودند از: پژو 208، 2008، 301، 308 و 508. از بین این پنج محصول طبق توافقات صورت گرفته بین این دو شرکت قرار بود، مدل های 301، 208، 2008 و احتمالا 308 در شرکت مشترک ایکاپ مونتاژ و مدل 508 فقط به صورت وارداتی به مشتریان ایرانی عرضه شود.

در اردیبهشت ماه سال گذشته و با خروج آمریکا از برجام، شرکت پژو سیتروئن در خرداد ماه 97 اعلام کرد که با آغاز تحریم ها ایران را ترک خواهد کرد.

با خروج دوباره پژو از ایران، تعهدات ایران خودرو در زمینه تولید و تحویل خودروهای گروه پژو از جمله تولید و تحویل پژو 2008 با مشکل مواجه شد. پیش‌فروش پژو ۲۰۰۸ در تیرماه سال ۹۶ انجام شد. ایران خودرو از مشتریان پیش‌فروش عادی ۶۰ میلیون تومان گرفت و مجموعاً ۱۶ هزار تن در این پیش‌فروش برای تحویل خودروی پژو ۲۰۰۸ ثبت‌نام‌ کردند.

در حالی که همگان منتظر تحویل اولین پژوهای 2008 در شهریور ماه 1396 بودند، خبرهای منتشره در این زمینه حکایت از بدعهدی ایران خودرو در تحویل این خودرو داشت. در حالی که باید ایران خودرو تا پایان مرداد ماه 1397 تمام 16 هزار دستگاه خودروی پژو 2008 متعهد شده را تحویل مشتریان می داد، آمارهای منتشر شده نشان می داد که این شرکت در سال 1396 تنها 2750 دستگاه از این خودرو را تولید کرده است. آمار تولید این خودرو در مردادماه 1397 در مجموع (سال 96 و 5 ماهه سال 97) به 6346 دستگاه رسید. به همین دلیل در 24 مرداد ماه 1397 بود که شرکت ایکاپ ضمن پوزش از مشتریان به دلیل تاخیر در تحویل خودروهای ثبت نامی پژو 2008 اعلام کرد این شرکت متعهد به تحویل تمامی خودروهای ثبت نامی است.

با این تعهد نیز باز هم میزان تولید خودروی پژو 2008 در پایان سال 1397، 7385 دستگاه اعلام شد و در مجموع دو سال تولید این خودرو، در کل 10135 دستگاه پژو 2008 تولید شد.

طبق آخرین آمار منتشره پیرامون تولید خودروها در ایران، در بهار 1398 تعداد 2820 دستگاه خودروی پژو 2008 تولید شده است. با این آمار می توان این گونه نتیجه گرفت که باید از 16 هزار دستگاه خودروی پژو 2008 متعهد شده توسط ایران خودرو، تا پایان بهار 1398 در مجموع 12955 دستگاه تحویل مشتریان شده باشد و هنوز 3045 مشتری نتوانسته اند خودروهای پژو 2008 خود را تحویل بگیرند. موضوعی که توسط یکه زارع تأیید شد. یکه زارع طی مصاحبه ای در تیرماه سال جاری در خصوص تولید پژو ۲۰۰۸ نیز گفت: ۱۶ هزار دستگاه از این خودرو فروخته شده که ۱۳ هزار دستگاه به مشتریان تحویل داده شد و ۳ هزار دستگاه نیز به زودی تحویل داده خواهد شد.

حتی شرکت ایران خودرو در روز دوشنبه 24 تیر ماه 1398 اقدام به رونمایی از خودروی پژو ۳۰۱ در غیاب شریک فرانسوی خود کرد. هاشم یکه زارع مدیر عامل سابق ایران خودرو در مراسم رونمایی از خودروی پژو 301 در جمع خبرنگاران در مورد میزان سرمایه گذاری در این پروژه گفت: تاکنون حدود 60 میلیون یورو برای راه‌اندازی این خط تولید سرمایه‌گذاری شده است. وی ادامه داد: تا پایان امسال به خودکفایی ۸۰ درصدی در تولید پژو 301 خواهیم رسید و در بدترین شرایط، اولین سری تولیدات پژو ۳۰۱ اردیبهشت ۹۹ به مشتریان تحویل داده خواهد شد.

به هر صورت، گویا خبر تولید پژو 301 توسط ایران خودرو که به نوعی برای ابقای هاشم یکه زارع در مدیرعاملی ایران خودرو منتشر شد، هم نتوانست وی را در سمت مدیرعاملی ایران خودرو ابقا کند و وی از این سمت کنار گذاشته شد و تکلیف تحویل برخی خودروهای پیش فروش شده از جمله پژو 2008 و همچنین اخذ غرامت از شرکت پژو به دلیل بدعهدی در سال 1391 مشخص نشد.