پایگاه آمریکایی «المانیتور» مطلبی، به قلم پینار ترمبلی، در پی پاسخ به این سوال برآمده است، که آیا ترکیه در آستانه از دست دادن تنها متحد خود در خلیج فارس،قطر، هست؟ نویسنده در پاسخ می نویسد: هراندازه بحران قطر با همسایگانش کاهش یابد، ترکیه از جهت از دست دادن متحد ارزشمند خود بیشتر نگران می گردد.
به گزارش «تابناک»، اردوغان اخیرا، در نخستین بازدید خود از یک کشور عربی، بعد از تهاجم به سوریه، به قطر سفر کرد. وی در تاریخ ۲۵ نوامبر، با شیخ تمیم بن احمد آل ثانی، امیر قطر، در قالب پنجمین اجلاس شورای عالی استراتژیک ترکیه- قطر، دیدار کرد. مقامات ترکیه، با استقبال از این نشست، آن را گامی در جهت نهادینه کردن رابطه ترکی- قطری ارزیابی کردند. کارشناسان، وابسته به حزب عدالت و توسعه، بر پتانسیل شکلگیری یک محور نظامی جدید با تکیه بر پایگاههای نظامی ترکیه در قطر و نقش ترکیه به مثابه عنصر تثبیت کننده نظم در منطقه تمرکز کردند. اما موافقت نامه های هفت گانه ای که طی این نشست به امضا رسید، اغلب ناظر به سرمایه گذاری قطر و تدوین مقررات استاندارد بین دو کشور بود. مطبوعات ترکیه بر به روزرسانی مبادلات سوآپ بین بانکهای مرکزی دو کشور تمرکز کردند که از ۳ میلیارد دلار به ۵ میلیارد دلار رسیده است.
به اعتقاد نویسنده، رسانه های ترکی بیش از حد دستاوردهای نشست را بزرگنمایی کرده اند، از دید وی روابط ترکیه با قطر نشانه های را بروز می دهد که مبین وجود چالش هست. در واقع، منابع نزدیک به نهاد ریاست جمهوری در ترکیه به المانیتور گفته اند که یکی از محورهای مهم نشست دوحه ظرفیت باالقوه اعاده روابط حسنه بین قطر و عربستان بوده است. سه روز پس از سفر اردوغان به دوحه، روزنامه وال استریت ژورنال گزارش کرد که شیخ محمد آل ثانی، وزیر خارجه قطر، ۱۰ اکتبراز سعودی بازدید کرد. وی بر گفتگوهای مستمر، با برادران سعودی، صحه گذاشت. این رویداد به مثابه نخستین و مهمترین نشانه بهبود روابط از ژوئن ۲۰۱۷ محسوب می شود.
کارشناسان ترک، در گفتگو با المانیتور، بر سه محوری که روابط ترکیه و قطر از خلال اعاده روابط حسنه قطر و عربستان، آسیب می بیند را برشمردند.
نخست، اولین شرط، از شروط سیزده گانه، ائتلاف سعودی برای رفع محاصره قطر عبارت بود از بستن پایگاه نظامی ترکیه در خاک قطر. اما، ازآنجائیکه قطر نه تنها از محاصره جان سالم به در برد بلکه ورق را علیه کشورهای تحریم کننده برگرداند، این شرط بی اثر شد. در واقع یکی از دلایل اصلی جان سالم به در بردن قطر، ترتیبات اقتصادی و امنیتی این کشور با ترکیه بود؛ مطالبات سعودی، امارات و مصر برای بستن پایگاه ترکیه نتیجه عکس داد. طی دو سال اخیر، ترکیه، به طور قابل توجهی، حضور نظامی خود را در قطر تقویت کرده است. در حال حاضر، سه هزار سرباز ترک در قطر حضور دارند و دو کشور طرح افزایش همکاری نظامی را در دستورکار دارند. اما ترکیه بیم آن دارد که آب شدن یخ مناسبات قطر و عربستان، تاثیر سوئی بر حضور نظامی ترکیه در قطر بگذارد.
نشانه های این ترس در سخنرانی اردوغان، در دوحه، هویداست. اردوغان، با تصریح اینکه همانا امنیت قطر و ترکیه برای وی یکسان هست، گفت: کسانیکه صجت از بستن این پایگاه میکنند، گویا نمیدانند که قطر کشور دوست روزهای عسرت ماست، ما دوستانمان را تنها نگذاشتیم و نخواهیم گذاشت. ما دغدغه صلچ و ثبات در خلیج فارس را داریم و معتقدیم که این منطقه بر صلح و ثبات خاورمیانه تاثیر میگذارد.
به علاوه، برخی بوروکراتها به این نکته اشاره کرده اند که ترکیه نسبت به ابتکار مالزی تحت عنوان ، پنج اسلامی، که بناست تا مالزی، قطر، ترکیه، اندونزی و پاکستان را گرد هم آورد امید زیادی بسته است.
دلیل دوم نگرانی آنکارا به همکاری قطر و ترکیه در حمایت از شبکه های منطقه ای اخوان المسلمین برمیگردد. از اینرو هر اندازه قطری ها بیشتر از گفتمان پایان بحران استفاده کنند ترکیه بیشتر از این بیمناک میشود که مبادا قطر حمایتهای مالی و لجستیک خود از این گروه ها را دریغ دارد.
یکی از دلایل کشورهای چهارگانه، برای محاصره قطر، دخالت این دولت، در کشورهای گوناگون (غزه، مصر، لیبی، سوریه) از طریق اخوان و سایر سازمانهای شبه نظامی جهادی بود. ترکیه نخستین بارقه های ناکامی را دیده است. در خلال رای گیری اتحادیه عرب برای محکوم کردن عملیات چشمه صلح ترکیه، تنها لیبی بود که به آن رای منفی داد و سومالی و قطر، دو کشور میزبان پایگاه های ترکیه، با تحفظ اعلام موضع کردند، ترکیه این کنشها را با دقت رصد میکند.
آخرین دغدغه ای که ترکیه، پیرامون بهبود روابط احتمالی سعودی و قطر، دارد این است که مبادا نتیجه امر انزوای بیشتر ترکیه در منطقه باشد. سیاست خارجی ترکیه در رابطه با کشورهای نفت خیز خلیج فارس تذبذب وار هست؛ برای مثال، در پایان سال ۲۰۱۵، سعودی ائتلاف نظامی اسلامی ضد تروریسم را به راه انداخت؛ ترکیه، در بدو امر، تصریح کرد که به این ائتلاف نخواهد پیوست،
اما بلافاصله در پی دیدار اردوغان از ریاض ، موضع ترکها تغییر کرد. آن زمان، اردوغان ادعا کرد که سعودی و ترکیه دیدگاه های سیاسی و امنیتی همگونی دارند؛ کمتر از دو سال بعد روابط بین دو کشور به سردی گرایید. چنین سناریویی درباره روابط ترکیه با قطر نیز محتمل هست؛ زیرا متعاقب بهبود روابط قطر با اعضای شورای همکاری خلیج فارس، وابستگی اش به ترکیه کاهش می یابد. انتظار می رود تا قطر با پیشنهاد یک دستورکار متحد کمینه و حداقلی از سوی شورای همکاری مواجه شود و این منجر به انزوای بیشتر ترکیه می شود.
نویسنده در پایان می نویسد: بهبود احتمالی روابط بین قطر و شورای همکاری ترکیه را به این نتیجه گیری رسانده است که عربستان مهره ای هست که باید در معادلات به حساب آورده شود. هرچند، اتحاد قطری، ترکی ، در ظاهر، برپایه های مالی مبتنی شده است، حجم سرمایه گذاری قطری ها متناسب با وعده های داده شده نبوده است. اما اردوغان مترصد آن است تا به منطقه و ترکها نشان دهد که وی از یک متحد جدی در خلیج فارس بهره مند هست. برای ترکیه، ارزش قطر بیشتر از زاویه داشتن یک متحد در منطقه موضوعیت دارد تا از دریچه سرمایه گذاری قطری ها در ترکیه. وقتی قطر به آغوش شورای همکاری برگردد، ترکیه می فهمد که باید برای داشتن مناسبات بهتر با عربستان سعودی و امارات، به مثابه دشمن اصلی ترکیه، مصالحه کند.
هرچي منافع اقتصادي ما دركشورهاي همسايه داشتيم با سو تدبير تقديم تركيه كرديم محال است تركيه منافع خود را دست كم بگيرد 