کلیات
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در تاریخ ۱۸ مرداد ماه ۱۳۳۹ تأسیس شد. برخی از وظایف بانک مرکزی عبارتند از: حفظ ارزش داخلی و خارجی پول ملی کشور، انتشار اسکناس و ضرب سکه‌های فلزی رایج کشور، تنظیم مقررات مربوط به معاملات ارزی و ریالی، نظارت بر صدور و ورود ارز و پول رایج کشور، تنظیم کننده نظام پولی و اعتباری کشور، نظارت بر بانک‌ها و مؤسسات اعتباری و...
رسالت اصلی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بر آن است که با اجرای سیاست‌های پولی و اعتباری شرایط مساعد برای پیشرفت اقتصادی کشور را فراهم سازد و در اجرای برنامه‌های مختلف اعم از برنامه‌های تثبیت و توسعه اقتصادی پشتیبان دولت باشد.
تاریخچه
نخستین بار اروپاییان در ۱۲۸۱/۱۸۶۴، تأسیس بانک را به وسیله ژان ساوالان فرانسوی، به میرزا محمودخان ناصرالملک پیشنهاد کردند. آنان در ۱۳۰۲/۱۸۸۵، برای یک کاسه شدن کلیه وجوهی که بین ایران و اروپا جریان داشت، تصمیم گرفتند با مشارکت سرمایه‌گذاران فرانسوی و بانک عثمانی، بانک ایران و افغانستان را تشکیل دهند، اما، چون فرانسویان به این سرمایه‌گذاری اطمینان نداشتند، این کار عملی نشد. سرانجام، انگلیسی‌ها موفق شدند که در ایران اولین بانک را تأسیس کنند.
ارکان بانک
براساس فصل سوم قانون پولی و بانکی کشور مصوب سال ۱۳۵۱ و آخرین اصلاحات آن، ارکان بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بخش هایی، چون مجمع عمومی، شورای پول و اعتبار، هیئت عامل، هیئت نظارت اندوخته اسکناس و هیئت نظار را شامل می‌شود.
ریاست بانک
ریاست بانک مرکزی ایران یکی از حساس‌ترین سمت‌های اقتصادی کشور است که در سال‌های گذشته افراد مختلفی را در این مقام دیده ایم. ابراهیم شیبانی در ۱۳۸۲، طهماسب مظاهری در ۱۳۸۶، محمود بهمنی در سال ۱۳۸۷، ولی اله سیف در ساال ۱۳۹۲ و عبدالناصر همتی در سال ۱۳۹۷ به این سمت منصوب شدند. عبدالناصر همتی اکنون رئیس بانک مرکزی است.
وظایف
براساس فصل دوم قانون پولی و بانکی کشور مصوب ۱۳۵۱ (و آخرین اصلاحات آن به صورت پانویس)، وظایف و اختیارات بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به شرح زیر است:
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به عنوان تنظیمکننده نظام پولی و اعتباری کشور، موظف به انجام وظایف زیر می باشد:
الف- انتشار اسکناس و سکه‌های فلزی رایج کشور، طبق مقررات این قانون.
ب- نظارت بر بانک‌ها و مؤسسات اعتباری، طبق مقررات این قانون.
ج- تنظیم مقررات مربوط به معاملات ارزی و تعهد یا تضمین پرداخت‌های ارزی با تصویب شورای پول و اعتبار و همچنین نظارت بر معاملات ارزی.
د- نظارت بر معاملات طلا و تنظیم مقررات مربوط به این معاملات با تصویب هیئت وزیران.
ه- نظارت بر صدور و ورود پول رایج ایران و تنظیم مقررات مربوط به آن با تصویب شورای پول و اعتبار (۱).
همچنین بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به عنوان بانکدار دولت، موظف به انجام وظایف زیر است:
الف- نگاهداری حساب‌های وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی و وابسته به دولت و شرکت‌های دولتی و شهرداری‌ها و همچنین مؤسساتی که بیش از نصف سرمایه آن‌ها متعلق به وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی و وابسته به دولت و شرکت‌های دولتی و یا شهرداری‌ها میباشند و انجام تمام عملیات بانکی آن‌ها در داخل و خارج از کشور (۲) و (۳).
ب- فروش و بازپرداخت اصل و بهره انواع اوراق قرضه دولتی و اسناد خزانه به عنوان عامل دولت و واگذاری این عاملیت به افراد و یا مؤسسات دیگر.
ج- نگاهداری تمام ذخائر ارزی و طلای کشور.
د- نگاهداری وجوه ریالی صندوق بینالمللی پول و بانک بینالمللی ترمیم و توسعه و شرکت مالی بینالمللی و مؤسسه بینالمللی توسعه و مؤسسات مشابه یا وابسته به این مؤسسات.
ه- انعقاد موافقتنامه پرداخت در اجرای قرارداد‌های پولی و مالی و بازرگانی و ترانزیتی بین دولت و سایر کشورها.
اختیارات
بر اساس ماده ۱۳ بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران دارای اختیارات زیر است.
۱ -دادن وام و اعتبار به وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی با مجوز قانونی.
۲ - تضمین تعهدات دولت و وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی با مجوز قانونی.
۳ - دادن وام و اعتبار و تضمین وام و اعتبارات اعطایی به شرکت‌های دولتی (۵) و شهرداری‌ها و همچنین به مؤسسات وابسته به دولت و شهرداری‌ها با تأمین کافی.
۴ - تنزیل مجدد برات‌ها و اسناد بازرگانی کوتاه مدت بانک‌ها (۶) و دادن اعتبار به بانک‌ها با تأمین کافی.
۵ - خرید و فروش اسناد خزانه و اوراق قرضه دولتی و اوراق قرضه صادر شده از طرف دولت‌های خارجی یا مؤسسات مالی بینالمللی معتبر.
۶ - خرید و فروش طلا و نقره.
۷ - افتتاح و نگاهداری حساب جاری نزد بانک‌های خارج و یا نگاهداری حساب بانک‌های داخل و خارج نزد خود و انجام تمام عملیات مجاز بانکی دیگر و تحصیل اعتبارات در داخل و خارج به حساب خود و یا به حساب بانک‌های داخل.
رسالت اصلی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بر آن است که با اجرای سیاست‌های پولی و اعتباری شرایط مساعد برای پیشرفت اقتصادی کشور را فراهم سازد و در اجرای برنامه‌های مختلف اعم از برنامه‌های تثبیت و توسعه اقتصادی پشتیبان دولت باشد.
در این راه حفظ ثبات ارزش پول و تعادل موازنه پرداخت‌ها به همراه رشد مدوام اقتصادی از طریق اجرای سیاست‌های پولی از اهداف مهم آن به شمار میرود.
سیاست پولی بعد از انقلاب
مهم‌ترین ابزار‌های سیاست پولی که در دوره بعد از انقلاب اسلامی مورد استفاده قرار گرفته‌اند عبارت اند از:
نرخ‌های ذخیره قانونی که ابزار مؤثری بوده، اما انعطاف‌پذیری بالایی ندارد.
عملیات بازار باز که از سال ۱۳۷۹ از طریق اوراق مشارکت بانک مرکزی مورد استفاده قرار گرفته‌است.
تعیین نرخ سود سپرد ه‌ها و وام دهی توسط دولت و مجلس که تأکید بیشتر بر نرخ وام دهی بانک‌ها بوده‌است.
سیاست تعیین سقف اعتباری؛ هرچند که این سیاست در طول برنامه سوم کنار گذاشته شد، اما در برنامه چهارم به شدت مورد توجه دولت بوده‌است.
سپرده ویژه بانک‌ها نزد بانک مرکزی که به دلیل نامناسب بودن نرخ بازدهی آن مؤثر نبوده‌است.
تعیین نرخ ارز توسط بانک مرکزی.
نشان بانک مرکزی
نشان یا آرم، هویت یک سازمان را نشان مى دهد و براى اینکه مخاطبان بتوانند سازمان و جایگاه آن را به راحتى تشخیص دهند از نشان استفاده مى شود. نشان هر سازمانى براى اینکه با دیگر سازمان‌ها متفاوت باشد داراى ویژگى هاى منحصر به فرد است و از قواعد و روش هاى خاصى تبعیت مى کند. کتابچه نشان بانک مرکزى با هدف رعایت ویژگى هاى مختلف نشان این بانک منتشر مى شود تا با استفاده از قواعد این کتاب، استفاده سلیقه اى از عناصر نشان به حداقل رسد و یک شکلى آن رعایت شود.
در مورد بانک مرکزی در ویکی تابناک بیشتر بخوانید
وزیر اقتصاد همچنان در کانون بحران‌های اقتصادی
همتی به جای تمرکز بر حل مشکلات تورم و معیشت مردم، همچنان با اظهارنظر‌های جنجالی و انتقاد از مسائل حاشیه‌ای، بازار‌ها را ملتهب می‌کند. در شرایطی که مردم به شدت تحت فشار اقتصادی هستند، وزیر اقتصاد باید پاسخگوی عملکرد خود در عرصه‌های واقعی اقتصادی باشد، نه فضای مجازی و مسائل جنجالی.
کد خبر: ۱۲۸۰۸۲۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۱۰/۱۱
مرکز اطلاعات مالی نقل قول یکی از خبرگزاری‌ها از رئیس این مرکز درباره مسدود شدن حساب صرافی‌های رمزارز را تکذیب کرد.
کد خبر: ۱۲۸۰۷۱۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۱۰/۱۰
دلار رکورد می‌زند، مردم درگیر تبعات گرانی‌های افسار گسیخته‌اند و رئیس‌کل بانک مرکزی نیز در توضیح جهش‌های ارزی، مسئولیت آن را به گردن یک کانال آمریکایی انداخته است، همانطور که «جمشید بسم‌الله» سال‌ها پیش بازار ارز را به چالش کشیده بود!
کد خبر: ۱۲۸۰۶۶۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۱۰/۱۰
در حالی که فقط زائران سفرهای هوایی عتبات ارز مسافرتی دریافت می‌کردند، معاون سازمان حج می‌گوید که «این ارز به‌زودی به کاروان‌های زمینی هم اختصاص می‌یابد.»
کد خبر: ۱۲۸۰۵۹۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۱۰/۱۰
در مقایسه با سال گذشته؛
بانک مرکزی سال گذشته ۴۴ میلیارد و ۶۴۳ میلیون دلار ارز برای پاسخگویی به نیاز بخش صنعت اختصاص داد درحالیکه میزان کل تامین ارز برای صنایع در ۱۴۰۳ نسبت به سال ۱۴۰۲ حدود ۴ میلیارد و ۲۲۴ میلیون دلار کاهش داشته است. این امر نشان دهنده آب رفتن سهم اختصاصی ارز صنایع است .
کد خبر: ۱۲۸۰۲۳۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۱۰/۰۹
هیات سرپرستی جدید بانک ایران زمین متشکل از عبدالمجید پورسعید، علیرضا کریمی وثیق و قدرت‌اله عبداللهی است. انتخاب پورسعید، که در گذشته تجربه جدی در مدیریت بانکی نداشته، و کریمی وثیق، با پیشینه دندانپزشکی و ریاست کانون نانوایان، سوالاتی را پیرامون صلاحیت این افراد در مدیریت بانکی مطرح کرده است.
کد خبر: ۱۲۸۰۴۴۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۱۰/۰۹
براساس آمارهای بانک مرکزی ، مجموع سپرده‌های ریالی و ارزی شبکه بانکی کشور تا پایان آبان ماه، در مجموع ۳۲ استان به ۱۱ هزار و ۵۶۸ هزار میلیارد تومان رسیده که ۵۵ درصد این سپرده‌ها به تنهایی مربوط به استان تهران است و پس از آن استان‌های اصفهان، خراسان رضوی و مازندران قرار دارند.
کد خبر: ۱۲۸۰۲۶۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۱۰/۰۸
بانک مرکزی در سومین اطلاعیه خود در خصوص بازار ارز تجاری اعلام کرد که نوسانات نرخ ارز در این بازار از ۹ درصد در روز نخست به کمتر از 0.2 درصد کاهش یافته است.
کد خبر: ۱۲۸۰۲۳۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۱۰/۰۸
پولشویی و عملیات سفته‌بازی در بازار تتر، دلیل اصلی مسدود شدن ورودی درگاه‌های ریالی پرداخت‌یار صرافی‌های رمزارز است. درگاه خروجی این پرداخت‌یار‌ها همچنان باز است.
کد خبر: ۱۲۸۰۱۸۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۱۰/۰۸
هرچند مجلس مبلغ وام ازدواج و فرزندآوری را برای سال آینده 350 همت تصویب کرد؛ اما بانک مرکزی همچون سال گذشته به دنبال کاهش آن ...
کد خبر: ۱۲۸۰۰۱۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۱۰/۰۷
نرخ بهره بین بانکی در پایان هفته اول دی ماه، با رشد ۰.۱ درصدی نسبت به هفته قبل از آن به ۲۳.۹۴ درصد رسید که بالاترین میزان نرخ بهره بین بانکی از ابتدای سال جاری تا امروز است.
کد خبر: ۱۲۷۹۸۹۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۱۰/۰۶
تابناک گزارش می دهد
اعلام کف قیمت ۷۳ هزار تومانی دلار توسط وزیر اقتصاد، سیگنالی واضح به بازار ارز و دلالان بود. آن‌هم در شرایطی که گرانی و تورم، معیشت مردم را به شدت تحت فشار قرار داده است. آیا این رویکرد، راه‌حل مشکلات اقتصادی است یا چراغ سبزی به جهش‌های جدید قیمتی؟
کد خبر: ۱۲۷۹۳۱۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۱۰/۰۳
نایب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس از موافقت اکثریت اعضای کمیسیون متبوعش با لایحه ارجاع اختلاف بین بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و دولت جمهوری کره به داوری خبر داد.
کد خبر: ۱۲۷۹۲۳۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۱۰/۰۲
نرخ سود بین بانکی برای دومین هفته متوالی با افزایش همراه شد؛ هم اکنون نرخ سود بین بانکی در آستانه ورود به کانال جدید است.
کد خبر: ۱۲۷۸۷۱۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۹/۲۹
زندیان عضو کمیسیون اقتصادی مجلس تصریح کرد: بارها و بارها تاکید کردیم و در کمیسیون اقتصادی درباره تعیین نرخ ارز و کاهش ارزش واحد پول ما، یعنی ریال موضوعاتی مطرح شده است، در واقع به گونه‌ای نیست که ما کشوری به لحاظ اقتصادی بسیار فقیر باشیم. حتی فقیرترین کشورهای آفریقایی هم کاهش ارزش پولشان به این شکل نیست.
کد خبر: ۱۲۷۸۷۰۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۹/۲۹
استان تهران بیش از ۳۰۸ هزار فقره چک به ارزش ۵۲ هزار و ۹۰۰ میلیارد تومان در مهرماه داشته که از نظر تعداد ۹.۷ درصد و از نظر ارزش نیز ۱۳.۸ درصد از کل چک‌های مبادله‌ای برگشت خورده است.
کد خبر: ۱۲۷۷۰۹۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۹/۲۹
در گفتگو با تابناک
در حالی که تورم سرسام‌آور، هزینه‌های معیشت را برای دهک‌های پایین جامعه دشوارتر کرده است، یارانه نقدی ۴۰۰ هزار تومانی، همچنان سهم مهمی در زندگی بسیاری از خانوار‌های کم‌درآمد دارد.
کد خبر: ۱۲۷۸۵۷۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۹/۲۸
در جلسه 13 آذرماه هیات عالی بانک مرکزی ، گزارش بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، با موضوع «تصمیم‌گیری درخصوص نرخ کارمزد انواع خدمات ...
کد خبر: ۱۲۷۸۲۹۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۹/۲۷
بانک مرکزی سال گذشته در اسفندماه، سهمیه ارز مسافران هوایی را به ۱۰۰۰ یورو افزایش داد و مدتی بعد پس از پایان تعطیلات نوروزی، این سقف را به ۵۰۰ یورو بازگرداند. اقدامی که شاید در اواخر سال جاری دوباره تکرار شود، اما با نرخ های جدید!
کد خبر: ۱۲۷۷۹۳۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۹/۲۶
نرخ توافقی، بالاتر از نرخ کنونی نیمایی و پایین‌تر از نرخ بازار آزاد است و حالا طبق تصمیم بانک مرکزی و صحبت‌های فرزین، دلار‌های نیمایی راهی بازار توافقی می‌شوند و عملاً نیما به پایان راه رسیده است.
کد خبر: ۱۲۷۷۶۹۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۹/۲۵