جام جم آنلاين: مهدي آذريزدي، بنيانگذار ادبيات نوين كودك و نوجوان ايران، 2 سال پيش در چنين روزي از ميان ما رفت.
سلسله كتاب‌هاي «قصه‌هاي خوب براي بچه‌هاي خوب» خاطره مشترك بيش از 3 نسل از كودكان اين كشور، بزرگ‌ترين ميراث فرزند خلف شهرزاد قصه‌گو براي ماست. تصوير مشهور جلد اين كتاب‌ها، مثل يك عكس يادگاري در ذهن همه ما ثبت شده است.
بنياد آذريزدي با هدف گردآوري و نگاهداشت اين يادگاري‌ها بيش از يك سال قبل به كوشش اداره فرهنگ و ارشاد اسلامي يزد شكل گرفت. گلايه ما از اين است كه چرا خبري از بازده كار اين بنياد، مشاهده نمي‌شود. نكند آذريزدي به لابه‌لاي كاغذ بازي‌هاي اداري خزيده باشد. اين دلشوره را با رضا بردستاني، مسوول دبيرخانه بنياد آذريزدي در ميان گذاشتيم.
رضا بردستاني نخست از تاريخچه تشكيل بنياد مي‌گويد: «دبيرخانه بنياد 15 بهمن سال 1388 با دستور مديركل فرهنگ و ارشاد اسلامي آغاز به كاركرد و هدف اوليه آن نيز مديريت تمامي فعاليت‌هاي پيرامون نام مرحوم آذريزدي بود. نخستين فعاليت ما سامان دادن به برگزاري نخستين سالمرگ مرحوم آذريزدي بود. در 27 تير ماه 1389، اين مراسم با حضور وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي برگزار شد.»
از او درباره ترکیب اعضای بنیاد می‌پرسم، اما حاضر نيست پيش از اجراي مراسم دومين سالمرگ مرحوم آذريزدي چيزي درباره اعضا و اساسنامه بگويد. به جاي آن توضيح مي‌دهد: «اساسنامه بنياد و نيز اعضاي آن پس از مراسم سالگرد منتشر خواهد شد. براي يافتن اعضا به سراغ افراد صاحب سمت نرفتيم، بلكه دنبال كساني بوديم كه وجهه علمي، فرهنگي و اجرايي مناسبي داشتند تا بتوانيم به صورت مستقل و حرفه‌اي اهدافمان را پيگيري كنيم.»
او ادامه مي‌دهد: «قبول دارم كه كارهاي بنياد به كندي پيش مي‌رود، اما بايد توجه داشت كه تمام تلاش ما دوري از حاشيه‌هاي سياسي و متوسل نشدن به جريان‌هاي متنوع داخلي كشور بود، زيرا معتقدم كسي كه خودش مستقل بوده، بنيادش نيز بايد مستقل اداره شود. بنابراين كند پيش رفتن ما معقول و از پيش تعيين شده است. ما براي اداره بنياد سراغ انسان‌هاي بزرگي رفتيم، اين دوري جستن ما از جنجال و حاشيه، به اين افراد اين تصور را داد كه مي‌توانند به بنياد اعتماد كنند و از اين بابت خوشحاليم.»
موضوع بعدي بنای یادبود است. اخبار فراخوان طراحي این بنا مدت‌ها قبل از رسانه‌ها منتشر شد. بردستاني ضمن اعلام اين كه قرار نيست سازه بزرگي براي محل دفن آذريزدي ساخته شود، توضيح داد: «فراخوان طراحي را به صورت سراسري منتشر كرديم و گمان مي‌كنم، طرح برگزيده تا شهريور امسال انتخاب شود. قرار نيست آرامگاه بزرگي ساخته شود به همين دليل تا پايان مهر بنای یادبودی ساخته خواهد شد و مورد بهره‌برداري قرار مي‌گيرد. نمي‌خواستيم بلواهاي بنای یادبود مرحوم قيصر امين‌پور تكرار شود به همين خاطر به هيچ وجه در اين زمينه عجله نداريم.»
بخش انتشارات بنياد، گويا خروجي‌هاي بيشتري داشته است. تجديد چاپ سه كتاب «مثنوي بچه خوب»، «شعر قند و عسل» و «قصه‌هاي ساده» در انتشارات انديشمندان نخستين قدم در اين زمينه بوده، مسوول دبيرخانه بنياد در اين‌باره توضيح مي‌دهد: «كار ديگري كه در دستور قرار داشت، جمع‌آوري اسناد، نامه‌ها و عكس‌هاي شخصي آذريزدي بود. نخستين بازده اين طرح، انتشار 15 نامه رد و بدل شده ميان مهدي آذريزدي و امير كاووس بالا زاده بود كه امسال و با عنوان «پسر شهرزاد» در نمايشگاه كتاب تهران رونمايي شد. جلد دوم اين اثر هم، شامل نامه‌هاي آذريزدي براي مصطفي رحماندوست خواهد بود.
او ادامه مي‌دهد: «كتاب ديگري كه در دست چاپ داريم، شعر بلندي از مرحوم با عنوان «پيرمرد قصه‌گو و شهيد گمنام» است. علاوه بر آن مشغول مطالعه براي انتشار كتاب‌هاي نيمه‌تمام آذريزدي نيز هستيم، اما مهم‌ترين فعاليت ما در بخش كتاب و انتشارات، پيگيري جدي بحث ترجمه است، زيرا آذريزدي يكي از بزرگ‌ترين داشته‌هاي فرهنگي جمهوري اسلامي است كه بايد به ديگران معرفي شود. به برخي از مترجمان اثر پيشنهاد مي‌دهيم و ايده‌هاي آنها را براي قالب ترجمه جمع‌آوري خواهيم كرد. بر آن هستيم كه در اين نخستين موج ترجمه ادبيات كودك، شاخص‌هاي استاندارد به طور كلي رعايت شود و مبناي ما فعلا زبان انگليسي و فرانسه است. اولويت ما در اين كار ناشران ايراني هستند كه وجهه بين‌المللي دارند، زيرا اين نگراني وجود دارد كه شاخص‌هاي متفاوت ناشران غيرايراني براي انتشار اثر، به كليت آن ضربه بزند.
بردستانی: كار ديگري كه در دستور قرار داشت جمع‌آوري اسناد، نامه‌ها و عكس‌هاي شخصي آذريزدي بود. نخستين بازده اين طرح، انتشار 15 نامه رد و بدل شده ميان مهدي آذريزدي و امير كاووس بالا زاده بود كه امسال و با عنوان «پسر شهرزاد» در نمايشگاه كتاب تهران رونمايي شد
در برنامه بلندمدت و پس از ارائه اساسنامه، به صورت جدي به جمع‌آوري پژوهش‌ها و پايان‌نامه‌هاي با موضوع آذريزدي خواهيم پرداخت. تلاش مي‌كنيم از تمام پايان‌نامه‌هاي حوزه كودك و نوجوان البته با محوريت آذريزدي حمايت كنيم.»
بحث راه‌اندازي يك جايزه ادبي با عنوان مرحوم آذريزدي، از حاشيه‌سازترين برنامه‌هاي بنياد در يكي 2 سال گذشته است. رضا بردستاني، تاكيد مي‌كند هر چقدر زمان لازم باشد صرف خواهد شد تا دبيرخانه يك جايزه اصولي و بدون تعطيلي تشكيل شود. جايزه‌اي كه برخلاف بزرگ‌ترين جوايز ادبي كشور، هيچ‌گاه بدون برگزيده نماند.
او مي‌گويد: «ما مهدي آذريزدي را به عنوان بنيانگذار ادبيات نوين كودك و نوجوان ايران مي‌شناسيم، در كنار آن ما كشوري هستيم كه فرهنگ محوريم و خودمان را صاحب ادبيات و شعر مي‌دانيم. در دنيا جوايز ادبي بسيار زيادي وجود دارد كه هر يك معيارهاي خاص خود را براي اهداي نشان دارند. برخلاف نظر برخي، اين ايده بلندپروازانه‌اي نيست و ما اصرار داريم كه مقدمات آن را در يك پروسه اصولي و بلندمدت فراهم كنيم.
اين كه جايزه منطقه‌اي باشد يا جهاني، جزو برنامه‌هاي كلان فرهنگي كشور است و مسوولان در مورد آن تصميم خواهند گرفت. به دنبال دادن نوبل نيستيم، بلكه هدفمان اين است كه نشان بين‌المللي با نام مرحوم آذريزدي شكل بگيرد تا نام اين استاد بزرگ زنده بماند. البته شديدا هم مراقبيم كه جايزه، ساز و كارهاي دولتي پيدا نكند.»
مسوول دبيرخانه بنياد همچنين خبر مي‌دهد: «با توجه به اين كه تصويرگري يكي از تاثيرگذارترين بخش‌ها در حوزه ادبيات مكتوب كودك و نوجوان است، تاسيس جايزه دوسالانه تصويرگري با محوريت آثار آذر يزدي، از ديگر برنامه‌هاي ماست.»
رضا بردستاني، خبر مي‌دهد امسال نيز مراسم يادبود مهدي آذريزدي با تاخير چند روزه برگزار خواهد شد: «برنامه‌ريزي كرده بوديم كه اين مراسم، راس روز 18 تير در تهران برگزار شود اما متاسفانه خبر ناگوار درگذشت امام جمعه يزد، آيت‌الله صدوقي منتشر شد و به همين خاطر و به احترام اين روحاني مراسم را عقب انداختيم. بنابراين در روز 21 تير، خانه فرهنگ گل‌ها ميزبان مراسم يادبود «ياد آذر» خواهد بود. 12 روز بعد از آن و در يزد نيز مراسمي با رويكردي متفاوت برگزار خواهد شد.»
رضا بردستاني، در پايان با تاييد كندي روند مسائل اجرايي در بنياد آذريزدي، درباره اين نويسنده و بنياد فرهنگي وي توضيح داد: «مهدي آذريزدي در طول حيات ادبي خود مرارت‌هاي زيادي ديده است. زماني كه او آغاز به نوشتن براي كودك و نوجوان كرد، هيچ كس در اين زمينه فعاليت جدي نمي‌كرد. اساسا همين خلأ موجود در ادبيات بومي كودك بود كه او را به نوشتن در اين‌باره واداشت. اگر بخواهيم با شاخص‌ها و با توجه به حجم كاري كه امروز براي كودك و نوجوان ايراني انجام مي‌شود موضوع را بررسي كنيم بدون شك نام آذريزدي در ميان اين همه نويسنده چندان شاخص نيست.
علاوه بر آن بايد تاكيد كنم كه مهدي آذريزدي با اين كه تحصيلات آكادميك نداشت، ساده‌نويسي مثنوي و شاهنامه را براي كودك امروز بنيان گذاشت كه اين خدمت كوچكي نيست. بيش از 50 سال طول كشيد تا تاثير بزرگ اين نويسنده در سطح جامعه فرهنگي مشخص شود، بنابراين بنده ادعا ندارم كه بنياد بخواهد كاري فراتر از كار او انجام دهد. قرار نيست به نوشتن «قصه‌هاي خوب براي بچه‌هاي خوب» ادامه دهيم، اما گمان مي‌كنم اگر همه چيز مطابق ميل ما پيش رود در سال‌هاي آينده در كليت جريان ادبيات كودك و نوجوان اثرگذار خواهد بود.»
