دمنوش گل سرخ بسیار معطر و دارای خواص متفاوتی است. این گیاه قابض، مقوی و شاداب کننده، آرام بخش و ضد افسردگی و همچنین تقویت کننده جنسی است.
گل سرخ با نام علمی (Rosa) درختچه کوچکی به ارتفاع 60 سانتیمتر تا 1/5 متر است. گل سرخ بوته‌ای است که از شرق و به خصوص ایران نشات گرفته و پس از جنگ‌های صلیبی به اروپا راه یافت. انواع متفاوتی از گل سرخ موجود است که بهترین نوع آن در ایران یافت می‌شود.
این گیاه عموماً در زمین‌های آهکی، در حاشیه جنگل‌ها و در کنار راه‌ها و پرچین‌ها به صورت خودرو می‌روید و البته در اکثر باغچه‌ها کاشته می‌شود.
گل سرخ مظهر زیبایی و محبت است و بیشتر به خاطر زیبایی و عطرش کاشته می‌شود تا خواص دارویی. ساقه‌های جوانش دارای خارهای ریز و فراوانی است، ولی ساقه‌های پیرتر خار ندارند. برگ‌هایش غالباً دارای پنج برگچه دندانه‌دار و سبز تیره است. گل‌هایش درشت و منفرد به رنگ سرخ مایل به ارغوانی است. گل‌ها در اواخر بهار تا اواسط تابستان باز می‌شود.
ترکیبات گل سرخ
این گیاه معطر دارای قند، تانن، اسید گالیک، اسانس، مواد پکتینی و ماده رنگی است. کاسبرگ رز وحشی یکی از منابع سرشار ویتامین C در قلمرو گیاهان شناخته می‌شود. کاسبرگ رز همچنین غنی از ویتامین‌های A، B و K است. در گذشته از کاسبرگ رز شربتی تهیه می‌شد که در زمان جنگ جیره‌بندی می‌گردید و برای افزایش مقاومت بدن کودکان در برابر عفونت‌ها و درمان سرماخوردگی معمولی به آن‌ها خورانده می‌شد.
خواص گل سرخ
گل سرخ مصارف مختلفی دارد و خوراکی بودن آن از دیرباز شناخته شده است.
از این گل معطر، در ترکیبات ادویه، تهیه گلاب، تهیه شربت و مربا استفاده می‌شود. همچنین از نظر کاربرد دارویی، این گیاه دارای خواص ارزشمندی است که گیاه‌شناسان و اطبای معروف بر آن تأکید کرده‌اند. ابن سینا درباره ارزش دارویی مربای گل سرخ در درمان بیماری سل و نتایج مفید آن سخن گفته است.
گلاب گل سرخ نشاط آور است، قلب و اعصاب را تقویت کرده و بوی بد دهان را رفع می‌کند. همچنین با خوردن گلاب، دردهای عضلانی و سردردها برطرف می‌شود
گیاه‌شناسان معروفی همچون جالینوس، دیوسکوریه و پلین برای این گیاه ارزش طبی فراوانی قائل بوده‌اند و از جمله به خواص گلاب اشاره کرده و تأثیر آن را در درمان ناراحتی‌های گوش، دستگاه گوارشی، عوارض پوستی و استخوانی نیکو دانسته و غرغره آن را برای زخم‌های دهان و لثه، تورم لوزه‌ها مفید دانسته‌اند. علاوه بر آن از گل سرخ به عنوان داروی ضد تهوع و قابض نام برده‌اند.
خواص دارویی گل سرخ
خواص دارویی رز سال‌ها است که شناخته شده و مورد بهره برداری قرار می‌گیرد. رومیان باستان خاصیت دارویی برای رز قائل بودند و ابوعلی سینا که برای اولین بار از گل سرخ، گلاب گرفت از خواص درمانی آن بهره می‌برد. ساکنان اولیه آمریکای شمالی نیز برای تسکین سوزش سر معده و ناراحتی‌های معده چای دم شده با گلبرگ‌های رز می‌نوشیدند.
* جالب است که بدانید گل سرخ در عین قابض بودن (ضد اسهال)، خاصیت مسهلی و نرم کنندگی نیز دارد. این گیاه برطرف کننده نفخ معده است. گلبرگ‌های گل سرخ دارای اثر قابض ملایم است و امتیاز آن نسبت به سایر داروهای مشابه بوی ملایم و معطر آن است و در مصارف داخلی می‌توان از آن در درمان بیماری‌هایی چون اسهال‌های مزمن، اخلاط خونی و غیره استفاده کرد. انواع رز با عفونت‌های دستگاه گوارش مبارزه می‌کند و خوردن آن‌ها موجب می‌شود پس از مصرف یک دوره آنتی بیوتیک در میزان باکتری‌های بی ضرر و مفید موجود در دستگاه گوارش تعادل برقرار شود.
* گل سرخ تقویت کننده و برطرف کننده تپش شدید قلب است. چکیده یا عصاره گل سرخ به عنوان آرام بخش قلب و مفرح اعصاب شناخته شده و در شربت‌ها و غذاها کاربرد دارد. بر اساس تحقیقات انجام شده روغن گل سرخ ضدافسردگی و شادی آور است.
* رز موجب افزایش مقاومت بدن در برابر بیماری‌ها شده و ریه‌ها را تقویت می‌کند از این رو برای افرادی که بدنی ضعیف دارند و از مصونیت کمی برخوردارند مفید است. چای گلبرگ رز عوارض و نشانه‌های سرماخوردگی، آنفلوآنزا، زکام و گرفتگی‌های برونشی را از بدن دور می‌کند.
* عسل آمیخته به گل سرخ از دیرباز به عنوان داروی آنژین به کار می‌رفته است.
* میوه گل سرخ به عنوان منبع مهم تأمین ویتامین C ارزش زیادی دارد و در تولید چای، شربت و نوشابه‌های میوه‌ای کاربرد دارد.
* از برگ‌های گل سرخ، بیشتر در استعمال خارجی و از دم کرده آن برای غرغره و شستشوی زخم‌ها استفاده می‌شود، زیرا در التیام زخم‌ها، خون‌ریزی‌ها و ترشح مواد مخاطی موثر است. غرغره کردن دم کرده آن گلو درد را برطرف می‌کند.
فرآورده های گل سرخ مانند گلاب و روغن آن نیز دارای خواص درمانی و دارویی است.
* گلاب گل سرخ نشاط آور است، قلب و اعصاب را تقویت کرده و بوی بد دهان را رفع می‌کند. همچنین با خوردن گلاب، دردهای عضلانی و سردردها برطرف می‌شود.
* گلاب استخراج شده از رز، پاک کننده ایده‌آل برای پوست است. پاک کردن پوست با گلاب چین‌های ظریف و سطحی پوست را باز می‌کند و التهاب و سرخی آن را از میان می‌برد ضمن این که در درمان آکنه و دانه‌های سرسیاه روی پوست مفید است. گلاب، بازسازی سلول‌های پوست را تسریع و خستگی و سرخی پلک‌ها را برطرف می‌کند.
* همچنین از این گیاه یا روغن آن برای جلوگیری از سفید شدن موی سر، تقویت مو، ماسک زیبایی و تقویت بینایی استفاده می‌کنند.
طرز تهیه چای و دم نوش گل سرخ
دمنوش گل سرخبرای تهیه چای گل سرخ که یک نوشیدنی آرام بخش و معطر است، مقدار یک قاشق غذاخوری پُر از برگ‌های گل سرخ را با یک قاشق چای‌خوری چای از هر نوع (سبز یا سیاه) که مایل باشید دم کرده و نوش جان کنید.
برای تهیه شربت آن؛ 30 الی 40 گرم گلبرگ خشک را به مدت یک روز در نیم لیتر آب جوش دم کنید. صاف کرده و 50 گرم شکر بیفزایید و دوباره بپزید تا مایع غلیظی فراهم شود. از این شربت به عنوان آرام بخش، پیش از هر غذا یک قاشق غذاخوری میل کنید. این شربت ضدافسردگی و تقویت کننده (زیاد کننده) قوای جنسی است.
به منظور تهیه عسل گل سرخ؛ 60 گرم از گلبرگ آن را به مدت یک روز در یک قوری آب جوش دم کنید. بعد از صاف کردن 100 گرم عسل بدان بیفزایید. روی حرارت ملایم بگذارید تا مایع غلیظی به دست آید. این مایع برای مراقبت از دندان و التهابات لثه بسیار مفید است و به عنوان خلط آور، ضد عفونت‌های تنفسی به صورت غرغره بکار می‌رود و برای تسکین دردهای گلو در آنژین نیز موثر است.
برای تهیه دم کرده گل سرخ، گلبرگ خشک شده را در نیم لیتر آب سرد بریزید و به مدت پانزده دقیقه بجوشانید و بگذارید سرد شود.
این دم کرده، برای درمان اسهال ( به خصوص در کودکان ) کاربرد دارد و برای شستشو و مالیدن بر روی مخاط دهان از آن استفاده می‌شود.
همچنین این جوشانده را بر روی زخم‌ها و سوختگی‌ها می‌مالند.
منبع: تبیان
