در حالی که سرانجام پس از هفته‌ها بحث و گمانه‌زنی، دبیرکل سازمان ملل رسما از ایران برای شرکت در کنفرانس بین‌المللی صلح سوریه دعوت کرد، بهانه‌جویی‌های گروه‌های مخالف سوری و همچنین حامیان بین‌المللی آن‌ها وارد فاز جدیدی شد. اکنون باید دید، دو روز مانده به برگزاری این کنفرانس مهم، این بهانه‌جویی‌ها چه تأثیری بر نتیجه نهایی خواهد داشت.
به گزارش «تابناک»، ائتلاف مخالفین دولت سوریه اعلام کرد، در صورتی که سازمان ملل دعوت خود از ایران برای شرکت در کنفرانس بین‌المللی صلح سوریه (به نام ژنو ۲) را پس نگیرد، در این کنفرانس شرکت نخواهد کرد.
بنا بر این گزارش، سایت شبکه خبری «اسکای نیوز» ضمن انتشار این خبر می‌نویسد: ایالات متحده نیز ضمن اعلام مخالفت با دعوت از ایران برای حضور در این کنفرانس، اعلام کرده این دعوت باید پس گرفته شود، مگر آنکه ایران «به صراحت» حمایت خود را از بیانیه پایانی کنفرانس «ژنو ۱» اعلام کند؛ محتوای اصلی این بیانیه، تشکیل یک دولت انتقالی در سوریه، با نظارت‌های بین‌المللی است.
این در حالی است که بان‌کی‌مون، دبیر کل سازمان ملل در زمان اعلام دعوت خود از ایران، اظهار داشت، این دعوت پس از دو روز گفت‌و‌گوی فشرده با محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران انجام می‌شود.
وی در این زمینه گفت: «ظریف و من توافق داریم که هدف مذاکرات، استقرار یک هیأت حاکمه انتقالی با قدرت اجرایی کامل و بر مبنای توافق دو طرفه است. وی بار‌ها و بار‌ها به من اطمینان داد که اگر آن‌ها دعوت شوند، نقشی بسیار مثبت و سازنده خواهند داشت».
به هر حال، باید اشاره کرد که هفته‌های اخیر و در اوج بحث‌های مربوط به حضور یافتن یا نیافتن ایران در کنفرانس ژنو ۲، دولت آمریکا همواره بر این موضع تأکید کرده بود که دعوت از ایران، باید بسته به اعلام حمایت رسمی جمهوری اسلامی از بیانیه ژنو باشد.
در عین حال و در طرف مقابل، ایران همواره تأکید داشته، تنها در صورتی در این کنفرانس شرکت خواهد کرد که هیچ گونه پیش‌شرطی در میان نباشد.
با وجود این، شاید این پرسش مطرح شود، اگر توافق ژنو ناظر بر تشکیل یک دولت انتقالی در سوریه است و به گفته بان، ایران نیز صراحتاً حمایت خود را از این کار اعلام کرده، دلیل اصلی پافشاری دوباره آمریکا برای حمایت صریح ایران از بیانیه ژنو چیست؟
باید اشاره کرد که مهم‌ترین مسأله موجود درباره بیاینه ژنو، ابهاماتی است که در این بیانیه وجود دارد و به تفسیرهای گوناگون از این بیانیه دامن زده است. همین موضوع سبب شده که روسیه و برخی دیگر از کشورهای حامی دولت سوریه در یک سو و کشورهای غربی حامی مخالفان در سوی دیگر، تفسیرهای متفاوتی از بیانیه ژنو ارائه دهند.
در بند نهم بیانیه پایانی کنفرانس ژنو با نام «گام‌های مشخص در فرایند گذار»، به عنوان نخستین گام، این عبارات نوشته شده است: «استقرار یک هیأت حاکمه انتقالی که فضایی بی‌طرفانه را برای انجام فرایند گذار فراهم نماید و دارای قدرت اجرایی کامل باشد. این هیأت می‌تواند شامل اعضای دولت کنونی و مخالفان و دیگر گروه‌ها باشد و البته باید بر مبنای توافق مشترک شکل بگیرد».
در واقع آنچه مبنای تفسیرهای متفاوت را فراهم کرده، همین بخش از بیانیه ژنو است. کشورهای حامی دولت سوریه با استناد به این عبارات استدلال می‌کنند، از آنجا که امکان حضور اعضای دولت کنونی در بدنه دولت انتقالی مطرح شده، کناره‌گیری اسد از قدرت (موضوعی که مخالفان بر انجام آن پیش از هر کار دیگر اصرار می‌ورزند) نباید پیش‌شرطی در این زمینه مطرح باشد.
اما در طرف مقابل، دولت‌های غربی با استناد به عبارت «توافق مشترک» می‌گویند، از آنجا که مخالفان به هیچ وجه با حضور بشار اسد در قدرت موافقت نخواهند کرد، برای تأمین این شرط، باید اسد از قدرت کناره‌گیری کرده و دولت انتقالی بدون حضور وی تشکیل شود.
این تفسیر از توافق ژنو، موضعی است که از همان آغاز از سوی کشورهای غربی و همچنین دولت‌های منطقه‌ای حامی مخالفین سوری در پیش گرفته شده و بر آن تأکید می‌شود. در حقیقت، هدف اصلی این کشور‌ها از شرکت در کنفرانس ژنو ۲ تلاش برای تحقق بخشیدن به همین امر است. به این ترتیب، باید گفت که تأکید آمریکا بر اعلام حمایت ایران از بیانیه ژنو نیز در حقیقت به معنای حمایت از همین تفسیر است.
این در حالی است که جمهوری اسلامی ایران همواره تأکید کرده که مبنای هر تصمیم‌گیری برای آینده سیاسی سوریه، باید اراده مردم این کشور و رأی آن‌ها باشد، نه تعبیر‌ها، تفسیر‌ها و بیانیه‌های دولت‌های خارجی؛ به عبارت دیگر، با اینکه ایران با اصل تشکیل یک دولت انتقالی در سوریه مخالفتی ندارد، با تعیین پیش‌شرط برای تشکیل چنین دولتی مخالف بوده و اصل و پایه آن را اراده مردم سوریه می‌داند.
