ریزگردها یکی از منابع آلوده کننده هوا به حساب می‌آیند و اثرات نامطلوبی بر روند زندگی سالم برجا می‌گذارد. شایع‌ترین پیامدهایی که ریزگردها ایجاد می‌کند مشکلات ریوی، قلبی و عروقی، چشمی و... است. با توجه به افزایش این معضل در برخی استان‌های غربی و جنوبی بویژه استان خوزستان، برای کاهش مشکلات جدی در آینده و پیشگیری از تشدید برخی بیماری‌ها بهتر است افرادی که در معرض خطر این آلودگی هستند راهکارهایی را به کار گیرند تا آسیب‌ها به حداقل برسد.
به گزارش ایران، بروز علائم اولیه‌ای چون تنگی نفس، سوزش چشم، کاهش اکسیژن و... زنگ خطری است که افراد این مناطق باید به عنوان یک عامل جدی تهدید‌کننده سلامتی از آن مطلع باشند.
دکتر سید حمید برسی فوق تخصص بیماری‌های ریوی و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی اهواز در خصوص بیماری‌های ریوی که به دلیل تشدید ریزگردها شیوع بیشتری پیدا کرده است به خبرنگار گروه زندگی گفت: معمولاً عوارض ناشی از ریزگردها به دو صورت عوارض طولانی مدت و کوتاه مدت بروز پیدا می‌کند. عوارض کوتاه مدت به صورت بالا رفتن و تند شدن ضربان قلب و تنگی نفس است. همچنین افرادی که در معرض این آلودگی‌ها قرار دارند ممکن است با عوارضی چون کاهش آستانه هوازی، کاهش ظرفیت‌های ریوی و کاهش تحمل در ورزش رو‌به‌رو باشند. یکی از عوارض دیگری که افراد با آن مواجه می‌شوند التهاب حلق و حنجره و گرفتگی صدا است. برخی افراد ممکن است با احساس فشار و سنگینی قفسه سینه رو به رو شوند. احساس درد و سوزش در قفسه سینه و تشدید آسم از دیگر عوارض ناشی از ریزگردها به شمار می‌رود و در مواردی که ریزگردها افزایش پیدا می‌کند با تشدید بیماری‌های انسدادی مزمن ریوی، آلرژی تنفسی و برونشکتازی رو به رو خواهند بود.
خطر سکته های قلبی
این فوق تخصص ریه به دیگر بیماری‌های ریوی و عوارض طولانی مدت ناشی از مجاورت با ریزگردها اشاره کرد و ادامه داد: زمانی که بیماری مزمن انسدادی ریه به شکل آمفیزم خود را نشان می‌دهد افرادی که بیشتر در معرض آلودگی ریزگردها قرار می‌گیرند در طولانی مدت ممکن است به سرطان ریه مبتلا شوند و نارسایی‌های تنفسی در آنها ایجاد شود. این عوارض ابتدا با احساس درد در ناحیه گلو و احساس وارد شدن جسم خارجی به گلو در فرد بروز پیدا می‌کند همچنین زمانی که آلودگی ریزگردها به اوج می‌رسد حساسیت‌های ریوی بشدت افزایش پیدا کرده تا حدی که مراجعه‌کنندگان به اورژانس بیشتر می‌شوند. از سوی دیگر با تشدید سوزش قفسه سینه و احساس فشار و سنگینی در این ناحیه ممکن است با مواردی رو به رو شویم که فرد علاوه بر مشکلات ریوی دچار مشکلات قلبی و عروقی نیز شده است و زمانی که آلودگی ریزگردها بیشتر می‌شود آمار سکته‌های قلبی نیز تشدید پیدا خواهد کرد. دکتر غلامرضا خاتمی‌نیا متخصص چشم و استاد دانشگاه علوم پزشکی اهواز در خصوص ریزگردها ادامه داد: افرادی که در معرض ریزگردها قرار دارند اغلب دچار بیماری چشمی تحت عنوان التهاب ملتحمه یا کنژنکتیویت می‌شوند زیرا علائم این بیماری زمانی در فرد بروز پیدا می‌کند که فرد مبتلا در معرض آلودگی ریزگردها قرار داشته و هنگام پلک زدن مواد خارجی وارد چشم می‌شود. با توجه به اینکه ریزگردها در مناطق جنوبی کشور تشدید یافته است مواردی چون زخم قرنیه نیز گزارش شده که با تشدید آلودگی مرتبط است.
از دیگر آسیب‌هایی که چشم افراد منطقه و دیگر مناطق آلوده را تهدید می‌کند خشکی چشم و حساسیت‌های چشمی است که با ورود ریزگردها به درون چشم فرد با علائمی مانند ریزش اشک، سوزش چشم و خارش رو به‌رو می‌شود. در این مناطق شایع‌ترین بیماری‌هایی که در گروه‌های سنی مختلف با آن رو به رو بوده‌ایم التهاب ملتحمه بوده که در اثر خشکی چشم و شدت یافتن آلرژی چشمی ناشی از ریزگردها به وجود می‌آید شایان ذکر است آمار رسمی و دقیقی از مبتلایان در دسترس نیست. این متخصص چشم در ادامه بیان کرد: افرادی که شاغل هستند و شغل‌شان ایجاب می‌کند که ساعت‌های طولانی تری در خارج از فضای خانه باشند بیشتر با این علائم رو به رو می‌شوند.
البته این بیماری‌ها در این مدت در کودکان و سالمندان بیشتر دیده شده است از این رو توصیه می‌شود افراد سعی کنند کمتر بیرون از محیط خانه یا محیط‌های اداری قرار گیرند تا کمتر به عوارض ناشی از ریزگردها مبتلا شوند. با توجه به اینکه نمی‌توان به طور قطع مانع از ورود ریزگردها به چشم شد، توصیه می‌شود افراد از عینکی استفاده کنند که مانع از ورود این آلودگی‌ها به چشم می‌شود و در ساعت‌های اوج آلودگی ریزگردها یعنی از ساعت 10 صبح تا 5 عصر کمتر در محیط شهر حضور داشته باشند.
چنانچه بیماری‌های ناشی از ریزگردها افزایش پیدا کند ساکنان این مناطق در سال‌های آتی با عفونت‌های مکرر چشم رو به رو می‌شوند. درمان نشدن بموقع زخم قرنیه ناشی از آلودگی ریزگردها باعث بیماری لک قرنیه شده و چنانچه خشکی چشم بیشتر شود در آینده با مشکلات زیادی در قرنیه رو به رو خواهند بود.
دکتر برسی فوق تخصص بیماری‌های ریوی به گروه‌های سنی در معرض خطر اشاره کرد و گفت: در استان خوزستان گروه‌های سنی مختلف با علائم اولیه مشکلات ریوی رو به رو بوده‌اند و بیشتر این علائم در افرادی تشدید می‌شود که جزو فعالان به حساب می‌آیند و فعالیت‌های اجتماعی بیشتری بر عهده‌شان است زیرا به واسطه شغل‌شان مجبور هستند ساعت‌های زیادی از روز در خیابان باشند. معمولاً این افراد به بیماری‌هایی مانند آسم و بیماری قلبی و عروقی مبتلا می‌شوند.
انجام بموقع درمان
افرادی که با علائم اولیه مانند احساس فشار بر قفسه سینه، تنگی نفس و... به اورژانس مراجعه می‌کنند بسرعت وارد مرحله درمانی می‌شوند و با توجه به نوع بیماری‌شان درمان‌های دارویی خاصی برای آنها تجویز می‌شود. درمان‌هایی چون استفاده از داروهای ضد التهابی، آنتی بیوتیک‌‌ها و اسپری‌های ضد التهابی مانع پیشرفت بیماری می‌شود. از این رو برای مواجه نشدن با سونامی بیماری‌های ریوی در این مناطق بهتر است درمان‌ها بموقع انجام شود تا در آینده کمتر شاهد بروز سرطان ریه و عفونت تنفسی تحتانی (ذات الریه) باشیم. یکی از توصیه‌های جدی به افرادی که در معرض ریزگردها هستند مصرف شیر کم چرب دو نوبت در روز است.
این استاد دانشگاه به تغییراتی که می‌توان در سبک زندگی ایجاد کرد اشاره کرده و بیان داشت: نمی‌توان یک فرمول و نسخه مشخصی برای دور ماندن از آسیب‌های احتمالی به افراد در معرض خطر ارائه داد اما می‌توان با توصیه و راهکارهای ساده تا حدودی مانع بروز و تشدید برخی بیماری‌ها شد، افراد بالای 60 سال و کودکان، دو گروه حساسی هستند که باید به سبک زندگی و رفتارهایی که در پیش می‌گیرند بیشتر دقت داشته باشند. چنانچه این دو گروه به بیماری‌های زمینه‌ای قلبی و عروقی، ریوی و مغزی مبتلا هستند توصیه می‌شود تا آنجا که امکان دارد از خانه خارج نشوند و هنگام خارج شدن از خانه از ماسک‌های فیلتردار استفاده کنند و اگر این ماسک‌ها در دسترس نبود تکه پارچه‌ای را خیس کرده و بینی و دهان خود را بپوشانند. هنگامی که داخل ماشین نشسته‌اند توصیه می‌شود شیشه‌ها را کشیده و از کولر خودرو استفاده نکنند، در مواقعی که در خانه حضور دارند درها و پنجره‌ها را بسته نگه دارند و مانع ورود هوای آلوده به درون خانه شوند همچنین بهتر است در محیط خانه دستگاه تصفیه هوا قرار دهند زیرا بخش عمده این مواد آلوده از طریق پوست جذب می‌شود و تماس پوست با دهان منجر به بروز مشکلات ریوی خواهد شد.
مصرف انواع سبزیجات و میوه
این فوق تخصص ریه به راهکارهای دیگر اشاره کرد و افزود: استحمام روزانه با آب معمولی بدون استفاده از مواد شوینده یا صابون پیشنهاد می‌شود و مصرف نیم کیلو از انواع سبزیجات و میوه‌ها بویژه مصرف سیب نباید فراموش شود. افرادی که دچار التهاب حلق شده‌اند بهتر است از مواد غذایی ترش استفاده نکنند و در زمان‌هایی که در خانه یا محیط شهری هستند از راه بینی تنفس کنند.
دکتر احمد رضا عصاره متخصص قلب و عروق و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی اهواز در خصوص رابطه میان غلظت ریزگردها و بالا رفتن آمار مبتلایان به بیماری‌های قلبی گفت: هیچ تکنیک علمی و اثبات شده‌ای برای فرار و مهار ریزگردها وجود ندارد و زمانی که ریزگردها غلظت پیدا می‌کند شاهد هستیم که تعداد مراجعه‌کنندگان به اورژانس افزایش پیدا می‌کند. یکی از شایع‌ترین بیماری‌های قلبی در جامعه امروز، نارسایی قلبی است که آمار بالایی از افراد جامعه را مبتلا کرده است.
بیمارانی که به بیماری عروق کرونر مبتلا هستند در روزهایی که غلظت آلودگی ریزگردها افزایش پیدا می‌کند در خطر سکته قلبی قرار دارند که ممکن است با علائم اولیه مانند تنگی نفس بروز پیدا کند زیرا افرادی که نارسایی قلبی دارند به بیماری‌های تنفسی نیز مبتلا می‌شوند و هر عاملی که مانع رسیدن اکسیژن به خون شود آنها را حساس می‌کند از این رو توصیه می‌شود تا جایی که امکان دارد از خانه خارج نشوند و در معرض محیط‌های آلوده قرار نگیرند. برخی روزها غلظت ریزگردها به اندازه‌ای شدت می‌یابد که به ساکنان برخی مناطق توصیه می‌شود طی مدت سه روز یا بیشتر از خانه خارج نشوند بنابراین بیماران قلبی در وضعیت هشدار تحت هر شرایطی باید در خانه مانده و چنانچه مجبور می‌شوند از خانه خارج شوند از ماسک‌های فیلتردار استفاده کنند. تعویض کردن پنجره و کار گذاشتن پنجره‌های دو جداره یکی دیگر از راهکارهایی است که موجب می‌شود محیط خانه کمتر آلوده شود.
این متخصص قلب و عروق به تکنیک‌های ساده تغذیه‌ای اشاره و در پایان خاطرنشان کرد: به کار گرفتن روش‌های تغذیه‌ای ساده، تنها فاکتور مثبتی است که می‌توان به افراد این مناطق توصیه کرد مصرف دو تا سه لیوان شیر به بیماران قلبی کمک می‌کند و با توجه به کمبود ویتامین دی و کلسیم در بیماران قلبی توصیه می‌شود در رژیم غذایی‌شان مصرف شیر و سیب را گنجانده تا کمتر در معرض آسیب‌های ناشی از ریزگردها باشند.
