آیا میزان ثبت نام برای انتخابات مجلس بی‌سابقه‌ است؟ +جدول

حتما شنیده‌اید که شمار ثبت نام کنندگان نمایندگی مجلس شورای اسلامی رشدی چشم گیر یافته است، اما آیا می‌دانید که در دوره‌های گذشته چند نفر کاندیدای حضور در خانه ملت شده‌اند، میزان مشارکت چقدر بوده و از کنار هم قرار گرفتن این آمار و ارقام می‌توان به چه نکاتی پی برد؟

به گزارش «تابناک»، هرچند بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در کشورمان، انتخابات مجلس شورای اسلامی پنجمین مراجعه به آرای عمومی بود که رخ می‌داد و پیش از آن «همه پرسی جمهوری اسلامی»، «خبرگان بررسی نهایی قانون اساسی»، «همه پرسی تایید قانون اساسی» و «اولین دوره ریاست جمهوری» تجربه جدیدی از رجوع به آرای مردم رقم زده بود، اما هنوز که هنوز است، انتخابات مجلس شورای اسلامی را می‌توان متفاوت ترین انتخاباتی دانست که در کشورمان برگزار می‌شود.

این تفاوت از آن رو آشکار می‌شود که بدانیم در آستانه برگزاری دهمین دوره انتخابات مجلس، حتی ساختار این انتخابات محل شکل گیری بحث های زیادی بود تا جایی که طرح استانی شدن آن طرح شد و به تصویب مجلس نیز رسید تا مانع شورای نگهبان مانع از درهم ریختن اساس این انتخاب شود. این در حالی است که در انتخابات دیگری که به صورت دوره ای در کشورمان برگزار می‌شود، شاهد طرح چنین پیشنهادات بنیادی‌ای نیستیم.

نگاهی به تغییرات قوانین انتخابات در تمام این سالها هم حکایت از آن دارد که اغلب نزدیک بودن انتخابات مجلس شورای اسلامی سرسلسله سرمنشا شکل گیری تغییرات بوده است. مثل تصمیمی که در آستانه انتخابات گذشته مجلس اتخاذ شد و شرط داشتن مدرک فوق لیسانس برای شرکت در آن، بحث های فراوان و عجیبی رقم زد چراکه اگر تبصره‌ای بر آن اعمال نمی‌شد، برخی از رای دهندگان به آن قانون از حضور در مجلس جا می‌ماندند و حکایت در کوزه افتادن خیاط، نمود عینی می‌یافت.

با این توضیحات بد نیست برخی از اتفاقاتی که انتخابات مجلس از نخستین دوره برگزاری تا کنون شاهدش بوده را به روایت آمار و ارقام مرور کنیم و گزارش پیش رویتان، حاصل چنین نگاهی‌ست. گزارشی که در روزهای آینده هم تداوم خواهد یافت و به روایت آمار و ارقام، ابعاد دیگری از انتخابات مجلس را برایتان روشن خواهد نمود.

تعداد داوطلبان نمایندگی ادوار مختلف مجلس به نسبت جمعیت

در واپسین روزهای سال 1358، یعنی در 24 اسفندماه، نخستین دوره انتخابات مجلس در حالی برگزار شد که 3694 نفر کاندیدای حضور در مجلس بودند؛ در ساختمانی که تصویر آن روی اسکناس های آن روزها درج شده بود و حالا متعلق به مجلس خبرگان است نه مجلس شورای اسلامی.

در آن دوره حدود 20 میلیون و 857 هزار نفر در کشور واجد شرایط رای دادن بودند که کمتر از 11 میلیون تن از ایشان پای صندوق ها حضور یافتند تا انتخاباتی با 52 درصد مشارکت، رقم خورده و ترکیب نخستین مجلس شورای اسلامی مشخص شود. مشارکتی که هرچند در دوره های بعدی افزایش یافت اما روند رو به رشد آن تداوم نیافت.

آن گونه که آمار و ارقام انتخابات دوره های مختلف نشان می‌دهد (جدول پیوست را مشاهده کنید) نه میزان مشارکت مردم در این انتخابات و نه تعداد افرادی که خود را حائز شرایط ثبت نام در این مجلس دانسته و با ثبت نام در جمع نامزدهای حضورهای در نهاد قانون گذاری و عبور از فیلتر شورای نگهبان، داوطلب نمایندگی مردم لقب گرفتند، روندی خطی نشان می‌دهد بلکه نوساناتی به خود دیده است.

به این صورت که آمار حکایت از آن دارد در برخی دوره ها مانند انتخابات مجلس پنجم، درصد مشارکت مردم رشدی بسیار چشم گیر یافته و دو دوره بعد ریزشی چشمگیر در آمار مشارکت به ثبت رسیده است. یا آمار کاندیداتوری افراد که از انتخابات دور دوم تا دور هفتم روند افزایشی شاهد بوده و بعد کاهش نشان داده است.

این در حالی است که در روزهای اخیر، افزایش شمار ثبت نام کنندگان نامزدی مجلس واکنش هایی به همراه داشته و مورد توجه بسیاری قرار گرفته است تا مجاب شویم جدول آمار و ارقام مربوط به این انتخابات را بار دیگر از این نظر مورد بررسی قرار دهیم. با این ملاحظه مهم که احتمالا از تعداد 12 هزار و 123 نفری که برای انتخابات پیش روی مجلس ثبت نام نموده‌اند، تعدادی شرایط کاندیداتوری را دارا نیستند و از جانب شورای نگهبان رد صلاحیت خواهند شد.

نیم نگاهی به آمارهای ثبت شده حکایت از آن دارد که در دور نخست برگزاری انتخابات مجلس شورای اسلامی در سال 1358، حدود 3700 تن داوطلب حضور در خانه ملت شده بودند، حال آنکه شمار واجدین شرایط رای دادن حدود 21 میلیون تن بوده است. با دانستن این نکته متوجه خواهیم شد که شمار ثبت نام کنندگان برای انتخابات پیش رو به نسبت جمعیت حدود 53 میلیون نفری واجدین شرایط رای دادن، رشد یافته مگر آنکه شمار داوطلبان تایید صلاحیت شده در شورای نگهبان به عددی حدود 9 هزار و دویست سیصد تن برسد.

این در حالی است که به فرض وقوع چنین رویدادی هم، باز نمی‌توان از رشد تعداد ثبت نام کنندگان انتخابات مجلس به نسبت دوره گذشته چشم پوشی کرد. هرچند که قیاس شرایط فعلی با شرایط حاکم بر انتخابات دور هفتم مجلس شورای اسلامی، شباهت هایی قابل توجه نشان خواهد داد. بماند که در انتخابات مجلس هفتم تعداد رای اولی ها خیلی بیشتر از تعداد رای اولی هایی بود که می‌توانند در انتخابات اسفند امسال پای صندوق های رای بروند.

همه اینها در حالی است روند انتخابات مجلس پنجم به بعد حکایت از آن دارد که تعدد کاندیداها با کاهش میزان مشارکت مردم در انتخابات مصادف شده است؛ اتفاقی که اگر آن را قاعده فرض کنیم، می‌بایست از هم اکنون کاهش مشارکت مردم در انتخابات پیش رو را انتظار بکشیم، حال آنکه تجربه ثابت کرده انتخابات در کشورمان کمتر قابل پیش بینی است و آمار و ارقامی که بررسی نمودیم نیز شاهد خوبی برای اثبات این موضوع است!