7 بار قضاوت در دربی پایتخت، محسن ترکی را به یکی از خاص ترین داورهای ایران تبدیل کرد. داوری که از این حیث رکورددار است. محسن ترکی حدود یکماه پیش به یکباره تصمیم به خداحافظی از دنیای داوری گرفت و در مراسمی رسمی پیش از شروع دربی 84 با بوسیدن 4 گوشه زمین چمن ورزشگاه آزادی تصمیمش را عملی کرد. گفت وگوی «ایران» با این داور بین المللی تازه بازنشسته را بخوانید.
شما رکورددار قضاوت در دربی هستید. در دربی هم رسماً از دنیای داوری خداحافظی کردید. از احساس‌تان زمانی که چهارگوشه چمن ورزشگاه آزادی را بوسیدید، بگویید.
در کلاس‌های نیم فصل بود که تصمیم گرفتم از داوری خداحافظی کنم. کامرانی‌فر و مهندس ثابت (مدیرعامل نامی نو، اسپانسر داوری) اصرار کردند از این تصمیم منصرف شوم اما من قبول نکردم. پس از اینکه دیدند تصمیم من قطعی است، گفتند می‌خواهند برای من مراسم تجلیل بگیرند که من راضی به این کار نبودم اما شنبه کامرانی‌فر که خاطرات خوبی با هم داریم، تماس گرفت و گفت به دلیل اینکه رکورددار قضاوت در دربی هستی، برای شما در روز دربی مراسم خداحافظی می‌خواهیم برگزار کنیم. ضمن اینکه در این مراسم از همراهی بازیکنان، کاپیتان‌ها و هواداران دو تیم سورپرایز شدم. واقعاً برای اولین بار بود که هواداران دو تیم یکصدا داوری را تشویق می‌کردند و این لحظه برایم ویژه بود.
در هنگامی که مشغول بوسیدن چهار گوشه زمین بودید، چه خاطراتی از ذهن شما گذر کرد؟
در این 28 سال سختی‌ها، ناملایمات و بالا و پایین زیادی داشتم. بیرون از جامعه داوری فشار زیادی به من وارد شد. تمام این مشکلات مثل فیلم در ذهنم گذشت البته بیشتر خوبی‌ها بود تا بدی‌ها. خیلی سختی کشیدم. از سال 68 تا الان ماکسیمم سالی 50 تا 60 قضاوت داشتم که لیگ‌های مختلف کشور و در ابتدا در استان‌ها و شهرستان‌ها بود. 18-17 سال در سطح اول کشور سالی 20 تا 30 قضاوت انجام دادم. بیش از 120 قضاوت بین‌المللی هم داشتم. خاطرات تلخ و شیرین زیادی از این زمان‌ها داشتم که از ذهنم سپری شد.
پس از خداحافظی برنامه‌تان چیست و آیا دوست دارید در بخش مدیریتی داوری که هم راستا با تحصیلات عالیه شماست، وارد شوید؟
بحث مدیریتی با روحیات من سازگار نیست. در این فضای حاکم و سیستم کشور که فوتبال با سیاست عجین شده و بسته به صلاحدید مدیران، مقطعی است و چون کار «صلاح بودن» را نمی‌فهمم، نمی‌توانم کار کنم. چون آدم سیاستمداری نیستم. شاید بحث استعدادیابی داوری را ادامه دهم. دوست دارم در بخش استعدادیابی نوجوانان و جوانان که 4-3 سال است کار می‌کنم، ادامه بدهم. چون وقتی اینها وارد زمین می‌شوند، انسان احساس می‌کند که خودش داخل زمین است.
شما چند سال دیگر می‌توانستید قضاوت کنید؟
طبق قانون قدیم تا دو سال دیگر می‌توانستم قضاوت کنم اما در حال حاضر فیفا شرط سن را برداشته است و هر داوری تا زمانی که بتواند تست‌های بدنی و ورزشی فیفا را پاس کند، می‌تواند قضاوت کند و محدودیتی در این زمینه وجود ندارد.
آیا خداحافظی شما ربطی به این تست‌های بدنی داشت؟
اتفاقاً چون این حاشیه‌ها را به وجود آوردند، باعث دلزدگی من شدند و ما این ناملایمات را از خودمان دیدیم که در جامعه داوری به وجود آمد. من به هیچ کس بدی نکردم و هیچ وقت هم بد کسی را نخواستم. همیشه هر حرفی هم زدم، برای کمک و پیشرفت جامعه داوری بوده است و هیچ وقت برای خودم چیزی نخواستم. همین ناملایمتی‌ها دل من را شکست و همان موقع تصمیم گرفتم که کار را ادامه ندهم.
یعنی همین دل شکستگی باعث شد که خداحافظی کنید؟
بله بی تأثیر نبود. واقعاً متأسف شدم که جامعه داوری به جای اینکه متحد شود، خودزنی می‌کند. به هر حال چون آن حاشیه‌ها به وجود آمده بود، به این نتیجه رسیدم که تست‌ها را انجام و آمادگی بدنی‌ام را نشان بدهم و در چند سال اخیر بدنم هیچ وقت به این حد از آمادگی نبوده است و بخوبی به شایعات جواب دادم و پس از آن تصمیم گرفتم خداحافظی کنم.
شما 7 دربی را قضاوت کردید که یک رکورد است؛ دوست داریم تلخ‌ترین و شیرین‌ترین خاطره خود را برایمان بگویید؟
دوست داشتم خداحافظی‌ام را با دو رکعت نماز شکر و زمینی که بارها در آن سوت زده بودم، تمام کنم که شرایط مساعد نبود و در رختکن این کار را کردم. به لطف خدا 7 قضاوت دربی‌ام با کمترین حاشیه انجام شد. خاطره تلخ ندارم اما شاید بهترین خاطره شیرینم در این دربی‌ها این بود که پس از سال‌ها که از داوران خارجی استفاده می‌شد، به عنوان نخستین داور ایرانی قضاوت کردم که با موفقیت و رضایت تماشاگران همراه بود. خاطره دوم هم این بود که دربی بعد از فوت هادی نوروزی را من قضاوت کردم و خیلی برایم عجیب بود که تماشاگرانی که حاضر نیستند همدیگر را ببینند و به ظاهر با هم خیلی مشکل دارند، دقیقه 24 بازی همگی از جا بلند شدند و به احترام این بازیکن همه یکصدا یاد و خاطره این بازیکن را زنده کردند و این برای من خیلی جالب و ماندگار بود. در همین زمان من برخلاف قواعد بین المللی بازی را قطع کردم و به اتفاق بازیکنان منتظر ماندیم تا این اتفاق قشنگ رقم بخورد چون اگر در آن لحظه یکی از دو تیم حمله می‌کرد، جو به هم می‌ریخت و حلاوت این حرکت زیبا از بین می‌رفت.
لیگ ما حاشیه‌های زیادی در داوری داشته است، می‌خواهم این سؤال را جواب بدهید که آیا فوتبال ما از داوری‌مان جلوتر است یا داوری‌مان از فوتبال‌مان؟
اشتباهات داوری اجتناب ناپذیر است. داوری که در کشور ما حرفهای نیست که بخواهیم در آن دیدگاه حرفهای داشته باشیم. یک داوری آماتورگونه است که خود بچه‌ها برای رشد خودشان زحمت می‌کشند و سازمان ذیربط‌شان کمترین نقش را در موفقیت‌هایشان دارد. با این حال اگر لیگ‌های حرفهای را که دارای داوران حرفهای هم هستند درصدی از اشتباهات می‌بینید، چون خطای انسانی همیشه وجود دارد. مهم این است که درصد اشتباهات را پایین بیاوریم تا مسابقات کمتر به حاشیه کشیده شود. امسال کمیته داوران یک درصد گیری از اشتباهات انجام می‌دهد تا ببینیم در پایان نسبت به سال‌های قبل چه تفاوتی کرده است.
شما بالغ بر 120 قضاوت بین‌المللی داشته‌اید، آیا در این میان موردی بوده است که از آن به عنوان افتخار یاد کنید؟
خاطرات زیادی دارم و بازی‌های حساسی را قضاوت کرده‌ام اما چیزی که در ذهن من بوده است، حضور در لیگ‌های خارجی و مقایسه آن با لیگ‌های خودمان است. من یک ماه در چین و هفته‌ای دو قضاوت داشتم. سطح برگزاری‌شان خیلی بالاتر از ما است. وقتی که اتفاقی که در بازی می‌افتاد، قاطعانه عمل می‌کردند اما تصمیمات ما غیر فوتبالی است.
آیا پیش آمده که تصمیمی مصلحتی گرفته شود و شما در مقابل آن قد علم کنید؟
من هیچ وقت اجازه دخالت در کارها را به کسی نمی‌دادم. حتی در دربی نخستین که قضاوت کردم، پیش از مسابقه یکی از مقام‌های امنیتی در رختکن حاضر شد و درباره شرایط تماشاگر و بازی صحبت کرد و من چون نمی‌خواستم حرفهای او را بشنوم تا تأثیری بر کارم نگذارد، به کار لباس پوشیدن خودم مشغول شدم و در پایان به او گفتم من داور بی تجربه‌ای نیستم و وظیفه‌ام را انجام خواهم داد. البته ایشان هدف خاصی از حضورش در رختکن نداشت و هیچ توصیه‌ای درباره بازی یا نتیجه به ما نکرد و قصدش روحیه دادن و توضیح شرایط بود.
اگر در یک جمله بخواهید قضاوت‌های بین‌المللی خود را توصیف کنید، چه می‌گویید؟
من همیشه سعی کرده‌ام بدون مصلحت اندیشی و سیاسی کاری آن چیزی را که می‌بینم، قضاوت کنم.
آیا دربی‌هایی که قضاوت کردید، دوست داشتید مساوی شود یا برنده داشته باشد؟
داور هم که به زمین می‌رود، دوست دارد از بازی لذت ببرد. به همین دلیل سعی دارد که بازی سرعت بگیرد و گل زده شود و برایش مهم نیست که نتیجه به سود تماشاگر خاصی باشد. آخرین دربی را هم که من قضاوت کردم، 6 گل دربر داشت و همه و حتی خیلی از استقلالی‌ها هم با اینکه تیم‌شان باخته بود، از بازی لذت بردند. کارشناسان می‌دانند که چقدر قضاوت تیم داوری در تماشایی شدن آن مسابقه و بالا رفتن سطح و سرعت بازی تأثیرگذار بود.
درباره قضاوت علیرضا فغانی چه نظری دارید؟
من بازی را از تلویزیون ندیدم و چون در کنار زمین بودم، بازی را آنچنان که باید ندیدم. اما در مجموع وقتی بازخوردها را دیدم، خوب قضاوت کرد.
حسرت داوری شما چیست و آیا دوست نداشتید مثلاً فینال آسیا یا در جام جهانی سوت بزنید؟
من هیچ حسرتی ندارم. به هر چیزی که در داوری می‌خواستم، رسیدم. من در همه بازی‌ها و از همه قضاوت‌هایم لذت می‌بردم. بازی هر سطحی می‌خواهد داشته باشد من همیشه به کمک‌هایم می‌گفتم از بازی لذت ببرید.
فغانی: جالب است که جوان‌ترها مانع درگیری کاپیتان‌ها شدند
علیرضا
فغانی داور «دربی 84» فوتبال تهران گفت برایش جای تعجب و تأسف داشت که در
جریان این مسابقه، پرتجربه‌ترها و کاپیتان‌های دو تیم به جان یکدیگر
افتادند و این جوان‌ترها بودند که آنها (مهدی رحمتی و جلال حسینی) را از
یکدیگر سوا می‌کردند.
به گزارش تسنیم، وی با تأکید
بر اینکه در پایان بازی به هیچ‌کس (منجمله جلال حسینی) اخطار نداده متذکر
شد که برخی افراد را که در باره امر داوری اظهارنظر می‌کنند اصلاً کارشناس
نمی‌داند، وی افزود: فقط کارت‌ها را از جیبم درآوردم و برای ختم غائله به
بازیکنان دو تیم که با یکدیگر درگیر شده بودند گفتم هنوز هم می‌توانم به
شما اخطار بدهم تا آرام بشوند و به رختکن بروند و همین طور هم شد. فغانی
اضافه کرد: رسیدگی به این نکته که چرا دروازه‌بان اخراجی استقلال در پایان
مسابقه به زمین برگشته نه با من بلکه با کمیته انضباطی فدراسیون فوتبال
است. وی در مورد خداحافظی محسن ترکی از حرفه داوری که در جریان دربی و با
برگزاری آئینی برای وی صورت پذیرفت، نیز گفت: برای هر شروعی یک پایان هم
وجود دارد. او رکورددار قضاوت در دربی‌ها است و امیدوارم در مراحل بعدی
زندگی‌اش هم موفق باشد.
