با فروکش کردن ناآرامی‌ها، برخی از جریان‌های سیاسی تلاش می‌کنند زمینه اعتراض‌ها را به مسائل اقتصادی و مخاطب معترضان را به دولت تقلیل دهند. این در حالی است که جنس و گستره ناآرامی‌های اخیر نشان می‌داد آنچه هفته گذشته در کشور روی داد، با همه آنچه در 30 سال گذشته اتفاق افتاده است متفاوت است.
به گزارش روزنامه ایران، اما برخی به عمد یا به سهو، این تفاوت را نادیده می‌انگارند و به‌دنبال آن، پاسخ‌های دم دستی و همیشگی را به‌عنوان چاره مطرح می‌کنند. این در حالی است که رئیس جمهوری، دولتمردان و بسیاری از دلسوزان و نخبگان سیاسی و فرهنگی کشور، به کرات تأکید دارند که جنس مطالبات مردم فراتر از دغدغه‌های معیشتی است و به همین دلیل، همه ارکان کشور باید خود را مخاطب اعتراض‌ها فرض کنند و تلاش کنند به دغدغه‌های مردم پاسخ دهند. فعالان سیاسی اصلاح‌طلب، اعتدالی و اصولگرا نیز قوای کشور را مخاطب اعتراض‌ها می‌دانند، هرچند برخی همچون حمیدرضا ترقی، عضو حزب مؤتلفه اسلامی، فزونی یافتن اعتراض‌ها را طراحی و اقدام دشمن می‌داند.
ترکان: اعتراض‌ها فقط متوجه دولت نبود
اکبر ترکان، عضو شورای مرکزی حزب اعتدال و توسعه، با بیان اینکه برای رسیدگی جامع به موضوع باید به همه ابعاد آن توجه کرد، گفت: تنها اقتصاد زمینه بروز اعتراض‌ها نبود، بلکه بستری از نارضایتی‌ها در کشور وجود دارد که زمینه ساز این شرایط شد. وی اضافه کرد که مخاطب اعتراض‌ها نیز تنها دولت نبود و آنچه گذشت، متوجه همه قوا و ارکان کشور بوده است. ترکان، فساد را از دیگر زمینه‌های بروز نارضایتی در میان مردم دانست و گفت: راه حل مبارزه با فساد هم شفافیت است و اساساً در دنیا هیچ راهی بهتر از شفافیت برای مبارزه با فساد شناخته نشده است. ما نیز باید همه چیز را در معرض اطلاع و آگاهی مردم قرار دهیم. هرجا که می‌خواهند فساد بکنند، دنبال کار یواشکی هستند، باید امکان کار یواشکی را از بین ببریم.
عضو شورای مرکزی حزب اعتدال و توسعه، از عملکرد سیاسی و جناحی صدا و سیما هم انتقاد کرد و گفت: صدا و سیما در این اعتراض‌ها درست عمل نکرد، در این رسانه قبل از 9 دی به‌صورت رگباری به همه اصلاح‌طلبان توهین شد و گویی صدا و سیما می‌خواست اثبات کند قضایایی که در گذشته اتفاق افتاد، مربوط به اصلاح‌طلبان است. ترکان اضافه کرد: این جور نامردانه و یک سویه اتهام بستن و رقیب سیاسی را سرکوب کردن و به او آسیب رساندن، نامطلوب است و باعث عصبانیت مردم شد. این کارها یکجانبه نگرانه باعث می‌شود که صدا و سیما به یکی از جناح‌ها و رقبای سیاسی تبدیل شود.
وی در پاسخ به اینکه برخی اعتراض‌ها را به دشمن منسوب می‌کنند هم گفت: نمی‌دانم منظور آنان از دشمن چیست؟ درست است که دشمن روی نقاط ضعف ما برنامه‌ریزی می‌کند، اما اینکه دشمن نقاط ضعف ما را ایجاد می‌کند، حرف غلطی است.
ناصری: جنس اعتراض‌ها احساس ناکارآمدی بود
عبدالله ناصری، عضو بنیاد باران، جنس اعتراض‌های اخیر را جامع و از جنس «احساس ناکارآمدی» توصیف کرد و گفت: در این صورت اعتراض تنها به دولت اختصاص پیدا نمی‌کند، بلکه ناکارآمدی کل دستگاه‌های حکومتی مدنظر معترضان بوده است.
به گفته وی، آنچه مردم را در یک نظام سیاسی رنج می‌دهد، بیش از بیکاری و تورم، ساختار آلوده‌ای است که دستگاه‌های حکومتی و دولتی را دربر گرفته است، کما اینکه امروز همه مسئولان از فساد گله‌مند بوده و خواهان مبارزه با آن هستند. اما تلقی مردم این است که اتفاق اساسی رخ نمی‌دهد.این فعال سیاسی اصلاح‌طلب، با اشاره به اینکه منظور از فساد، فقط مربوط به وام‌ها و مناسبات بانکی نیست، اضافه کرد: امسال مردم با پدیده بودجه رو به رو شده و متوجه شدند که بخش عظیمی از بودجه که جزو درآمدهای کشور است، سرنوشت عجیبی پیدا می‌کند، به این معنی که بودجه متوجه بخش‌هایی می‌شود که نه کارآمدی دارند و نه در توسعه زندگی مردم به آنها نیازی هست. ناصری معتقد است که تنها با گشایش فضای سیاسی و اعطای آزادی‌های مدنی مصرح در قانون اساسی، بخش‌هایی از فنر فشرده نارضایتی‌ها آزاد می‌شود. وی در پاسخ به اینکه چرا برخی فقط دولت را مخاطب اعتراض‌های مردم جا می‌زنند، تصریح کرد: این رویکرد قابل پیش‌بینی بود، زیرا این جریان اساساً از سال 92 تصور نمی‌کرد در بازی پیش‌بینی شده خود ببازد. شکست در یک دوره‌ای کردن ریاست جمهوری هم انگیزه آنان را در از کار انداختن سیستم دولت تقویت کرد، اما آنان از این واقعیت غافل بودند که بحث مردم دولت یا مجلس نیست، بلکه کل ساختار سیاسی و حاکمیت مدنظر است و این چیزی است که همه ارکان کشور باید نگران آن باشند و فکری بکنند.
ابراهیمی: همه دستگاه‌ها در معرض انتقاد مردم هستند
حجت‌الاسلام حسین ابراهیمی، عضو شورای مرکزی جامعه روحانیت مبارز در پاسخ به دغدغه‌های معترضان، سهم بیشتری برای دولت قائل است، اما معتقد است که همه مسئولان در وضعیت پیش آمده سهیم هستند و همه باید برای بهبود حوزه‌های مسئولیت خود بکوشند، زیرا مردم از همه دستگاه‌ها گله دارند.
وی اقتصاد و معیشت را اولویت نخست معترضان دانست، اما اضافه کرد که مردم نسبت به مسائل مربوط به قوه قضائیه یا مسائل فرهنگی و اجتماعی هم انتقاد دارند.
ابراهیمی با بیان اینکه مسئولیت عمده بر عهده دولت است، زیرا اقتصاد را در دست خود دارد، اضافه کرد: اما معتقدم همه ارکان کشور باید دست به دست هم بدهند و مشکلات مردم را حل کنند. همچنان که نمی‌توان گفت مجلس در این زمینه دخالت ندارد، مجلس با نظارت و قانونگذاری صحیح می‌تواند گام‌های مؤثری بردارد.وی با بیان اینکه همه دستگاه‌ها در معرض اعتراض مردم قرار دارند، خواستار مشارکت همه قوا و دستگاه‌ها برای رفع دغدغه‌ها و نگرانی مردم شد.
ترقی: همه قوا در بروز مشکلات سهیم هستند
یک عضو حزب مؤتلفه اسلامی، فهم پیام تجمعات و اغتشاش‌ها را برای برنامه‌ریزی در کشور دانست و گفت که اگر قرار باشد به جای واقع نگری نسبت به این تجمعات، هرکسی براساس ذائقه خود یا تسویه حساب‌های سیاسی و گروهی این حوادث را تحلیل کند، از واقعیت دور می‌شود. در این صورت نمی‌شود ریشه این نوع تحرکات را از بین برد و بهانه را از دست اغتشاشگران این گونه‌ای گرفت.
حمیدرضا ترقی، اغتشاشگران را عمدتاً از قشر مرفه بی‌درد دانست که از سوی دشمنان هدایت شدند، تأکید کرد: ریشه اولیه بروز این وقایع اقتصادی است و به هیچ وجه سیاسی نیست، اما در ادامه، این حرکت کاملاً جدای از عوامل اولیه ادامه یافته و هویت جدیدی پیدا می‌کند و دشمن روی آن حرکت سوار شد.
این فعال سیاسی اصولگرا، در پاسخ به اینکه آیا اعتراض‌ها فقط متوجه دولت بود؟ اظهارکرد: به طور طبیعی همه قوا در آنچه در کشور می‌گذرد یا آنچه باعث بروز مشکلات اقتصادی شده است، سهیم هستند؛ مجلس در برنامه‌ریزی و هدایت دولت، دولت در اینکه در حل مشکلات مردم تأخیر داشته و دستگاه قضایی هم به‌دلیل تعلل در برخورد با اشکالات و اجرانشدن قوانین اغماض کرده است. وی تأکید کرد: بنابراین هر سه قوه باید در این باره خود را مسئول بدانند و در جهت از بین بردن ریشه‌های این حوادث و وقایع تلاش کنند.
