آرایش ناوهای جنگی در ساحل شام، دلار ۴۲۰۰ تومانی کجاست؟ سودای سودآوری بیمهها، آماده باش موشکی برای سوریه، آزمون اصلاح طلبان در «بهشت»، اعتراف مدیر فیس بوک به فروش اطلاعات کاربران، سیلی یمنیها بر صورت سعودی، تدابیر تکمیلی برای مدیریت بازار ارز و احتمال برخورد قریب الوقوع با احمدی نژاد به روایت رفیق دوست از مواردی است که موضوع گزارشهای خبری و تحلیلی روزنامههای امروز شده است.
به گزارش «تابناک»؛ روزنامههای امروز پنجشنبه ۲۳ فروردین در حالی در آخرین روز کاری هفته جاری بر پیشخوان مطبوعات قرار گرفتند که آرایش نظامی ناوهای جنگی در سواحل سوریه و گمانههای احتمال حمله آمریکا به سوریه از عناوین اصلی روزنامههای امروز است.
سیلی یمنیها به صورت سعودی نیز عنوانی است که با تعابیر مختلف در بیشتر روزنامهها به چشم می خورد؛ موضوعی که شلیک موشک یمنیها به ریاض را شامل میشود. دلار ترک نرخی و نقدها و تحلیلیهایی درباره کارایی سیاست جدید ارزی دولت نیز دیگر موضوع مورد توجه روزنامهها محسوب میشود.
روزنامه آرمان امروز «شمارش معکوس برای حمله به سوریه» را در انعکاس ادعاهای تنش زای ترامپ و آرایش نظامی ناوهای جنگی آمریکا و روسیه در سواحل سوریه تیتر یک کرده است. این روزنامه همچنین دو یادداشت دیگر با این موضوع و با تیترهای احتمال جنگ جهانی در زمین سوریه و احتمال حمله نظامی به سوریه در شماره امروز خود چاپ کرده است.
روزنامه اعتماد که در نیم صفحه نخست خود تصویری از آیت الله مکارم شیرازی را قرار داده، عنوان «اعدام کنید» را به نقل از این مرجع تقلید به عنوان یکی از راه حلهای پیشنهادی آیت الله مکارم شیرازی برای برخورد با اخلاگران اصلی بازار ارز برجسته کرد. این روزنامه همچنین در گزارشی اقتصادی با تیتر «دلار و معیشت» تأثیر نوسانهای بازار ارز بر زندگی مردم را بررسی کرده است.
روزنامه جوان در نیم صفحه نخست خود با چاپ تصویری از ترامپ و ناوهای جنگی آمریکا و انتخاب عنوان «تهدید جهان با جنون جنگی جهانخوار» این موضوع را برجستهتر از سایر اخبار منعکس کرد. این روزنامه همچنین یادداشتی با تیتر عزت ایران و مزدوری به نام ترامپ را در شماره پنجشنبه چاپ کرده است.
روزنامه قانون نیز تیتر یک خود را به مسأله وضعیت جنگی در سواحل سوریه اختصاص داد و عنوان آشفتگی به وقت شام! را تیتر یک کرد. قانون در گزارشی دیگر، آخرین وضعیت فیلترینگ درکشور و میزان آمادگی پیام رسانهای داخلی را با عنوان در بند فیلترینگ بررسی کرده است.
در ادامه تعدادی از یادداشت ها، سرمقالهها و گزارشهای منتشر شده در روزنامههای امروز را مرور میکنیم.
این برهه واقعا حساس است!
رضا دهکی در سرمقاله امروز روزنامه ابتکار با تیتر «برهه حساس واقعی!» نوشت: هر چند عبارت «برهه حساس» به دلیل تکرر استفاده در سالهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی اثر و کارایی واقعی خود را از دست داده است، اما نگاهی به اوضاع درون و بیرون ایران این واقعیت را تایید میکند که این روزها ایران در یک «برهه حساس واقعی» به سر میبرد.
اصلیترین موضوع حساس عرصه داخلی، اقتصاد است. تعیین نامها و شعارهای اقتصادی برای عنوان سال در ۱۰ سال از ۱۱ سال گذشته نشان میدهد که مسائل اقتصادی اصلیترین چالش درونی ایران به شمار میرود. به عنوان مثالهایی متاخر، بحرانهای ناآرامیهای زمستان ۹۶ و انفجار نرخ ارز در روزهای گذشته نیز ریشههای اقتصادی به خود میبینند. هر چند برخی تحلیلهای امنیتی و حتی گاه شاید به نظر بدبینانه و «دایی جان ناپلئونی» به دنبال رد پاها و دلایل فرا اقتصادی در این موارد میگردد، اما در نهایت حتی اگر چه عوامل خارجی، چه باندهای سودجوی داخلی و چه اقدامات پشت پرده رسمی را به عنوان یکی از دلایل بحرانهای اخیر بپذیریم، واقعیت این جاست که همه اینها به بستر مناسبی برای بهرهبرداری منفی نیاز دارند که اقتصاد بیمار ایران بستر آمادهای به شمار میرود. در واقع در فقدان برنامههای متناسب اقتصادی در همه این سالها و به تاخیر انداختن یا انجام نشدن برنامههای تعیین شده در زمان مناسب، این فرصت را ایجاد کرده است که هر تکانه کوچکی، بحرانی بزرگ در اقتصاد ایجاد کند و امکان بازی با شاخصهای اقتصادی برای ایجاد تعادل و جهتدهی رو به رشد اقتصاد را کم و کمتر کند. در این میان بهرهبرداریهای رقبای سیاسی داخلی از شرایط موجود به نفع خود و ضرر رقیب خود به عنصری تحریککننده بحرانها تبدیل شده است. فرهنگ اجتماعی نیز تحت تاثیر شرایط موجود و البته عوامل جامعهشناسانه دیگر تا حد زیادی به خودمحوری دچار شده و این موضوع هم با تکیه بر اصالت سود شخصی و ترجیح خود به دیگران میتواند در سطح اجتماعی بحرانآفرینیهای کوچک و بزرگ داشته باشد.
سوی دیگر برهه حساس فعلی، اما در بیرون مرزهای ایران میگذرد. در شرایطی که به نظر میرسید برجام به عنوان آبی بر آتش یکی از پرتنشترین چالشهای بینالمللی تبدیل شود، حال اوضاع جهان نشان میدهد که حتی اگر برجام توانسته باشد برای مدتی فضای مطلوبتری را در عرصه سیاست جهانی بر جای بگذارد، اما در حال حاضر چالشهای فراوانی در جهان وجود دارد که توانسته است برجام و اثرگذاری آن را به حاشیه براند. تحرکات ولیعهد سعودی به جز ژست تجددخواهی و ریلگذاری خروج از قواعد سنتی داخلی، ایجاد تنشهای تازهای در منطقه را به دنبال داشته و دارد. تغییر منفی سیاستهای عربستان در عراق و افغانستان، ایجاد چالش با قطر و همچنین انواع تهدید و تحریک کلامی، سیاسی و نظامی علیه ایران از جمله این تحرکات به شمار میرود که هر یک از آنها اگر از عرصه حرف و عمل غیرمستقیم به عرصه رویارویی مستقیم دچار شود، شاید بزرگترین چالش و درگیری قرن منطقه شکل گیرد. آمریکای ترامپ هم آمریکای تاجری است که به نظر میرسد بدون توجه به حتی ظاهرسازی برای راست و دروغ، عملا به مهارت یک تاجر حتی با سخنان ضد و نقیض و رفتارهای غافلگیرانه در تلاش برای تحتتاثیر قرار دادن منطقه و از جمله ایران است. نام بردن از ایران به عنوان یکی از محورهای طرف جنگ در سوریه در هنگامه طرح اقدام نظامی ائتلافی علیه این کشور، نشان میدهد که آمریکای ترامپ به دنبال تنگتر کردن حلقه علیه تهران است. این در حالی است که سایر محورهای مقابل آمریکا نیز هر یک به گونهای در ماهها و سالهای اخیر سعی در کم کردن تنشهای متقابل داشتهاند به گونهای که در ماههای اخیر طرح دیدار دونالد ترامپ رئیس دولت ایالات متحده آمریکا و کیم جونگ اون رهبر کرهشمالی نیز مطرح شده است و همین باعث میشود که در صورت نتیجه دادن این موارد، فشارها روی ایران متمرکز شود. طرح حمله ائتلافی به سوریه نیز حتی اگر به طور مستقیم ایران را هدف اثرگذاری قرار نداشته باشد – که بنا به گفته ترامپ اقدامی علیه حضور ایران در سوریه هم به شمار میرود –، اما به طور غیرمستقیم قطعا ایران را در افق هدفگذاری قرار داده است. اگر این حمله به سوریه شکل بگیرد، هم شرایط منطقه خاورمیانه دگرگون خواهد شد و هم بسته به همکاری جریان ائتلافی به محوریت آمریکا و عربستان میتواند تهدید جدیدی علیه ایران را شکل دهد.
همه این موارد نشان میدهد که برهه حساس فعلی ایران یک برهه حساس تاریخی واقعی است! اکنون زمانی است که تصمیمها حتی میتوانند تصمیمهایی برای مرگ و زندگی باشند. پیچ خطرناکی پیش روی ایران قرار دارد که عبور از آن نیازمند تصمیمهای عاقلانه، منطقی و موثر است. مشاهدات نشان میدهد که نقصهای سیاستهای گذشته تا کنون خود یکی از عوامل ایجاد بستر مناسب بحران بوده است و در نتیجه برای عبور از این برهه حساس و پیچ خطرناک، کشتیبان را سیاستی دگر باید.
جنگ جهانی در زمین سوریه
حسن هانیزاده کارشناس روابط بینالملل در یادداشتی با عنوان جنگ جهانی در زمین سوریه که روزنامه آرمان امروز در شماره امروزش چاپ کرده است، نوشت: با توجه به پیشرویهای اخیر نیروهای سوریه در غوطه شرقی و دوما در اطراف دمشق و شکست تروریستهای وابسته به عربستان، رژیم صهیونیستی و آمریکا بحران سازی جدیدی علیه سوریه آغاز کردهاند. بعد از ورود جانبولتون به عنوان مشاور امنیت ملی به کاخ سفید، وی ترامپ را تحت فشار قرار داده که بحران سوریه را از رهگذر اقدام نظامی گسترده و سرنوشتساز به پایان برساند. از این رو به نظر میرسد وضعیت سوریه اکنون دچار چالش و بحران جدی شده و صف آرایی دو بازیگر قدرتمند بحران سوریه یعنی روسیه و آمریکا میتواند جنگ بزرگی را در منطقه و حتی جهان رقم بزند. به همین دلیل رژیم صهیونیستی اخیرا برای التهاب بخشی به منطقه و همچنین کشاندن پای سایر بازیگران منطقه به جنگ، شتابزده به پایگاه T۴ حمص سوریه حمله کرد. این حمله از سوی سوریه با پاسخ دندانشکنی مواجه خواهد شد. اما از آنجا که سوریه درگیر بحران داخلی است در حال حاضر نمیتواند به این حمله پاسخ دهد. در هرحال شطرنج سیاسی سوریه به شدت بحرانی شده و حتی رژیم صهیونیستی به صورتی آشکار تهدید کرده که بشار اسد رئیسجمهور سوریه را ترور خواهد کرد.
درحال حاضر صفآرایی بین روسیه و آمریکا در ارتباط با مطرح کردن حمله شیمیایی، نشان میدهد احتمال بروز جنگ در سوریه وجود دارد. حرکت ناوهای جنگی روسیه و آمریکا در دریای مدیترانه در حقیقت خطر جدی برای امنیت منطقه و جهان است و هرگونه عکسالعمل شتابزده میتواند به بروز یک جنگ بزرگ در منطقه منجر شود، اما آمریکاییها بعد از اینکه ۷ سال با بحران سوریه جلو آمدند به این نتیجه رسیدهاند که باید به صورت مستقیم به سوریه ورود پیدا کرده و حتی عربستان سعودی در سفر اخیر بنسلمان به آمریکا اعلام کرده هزینه حمله به سوریه را به آمریکا و همپیمانان ایالات متحده پرداخت خواهد کرد؛ بنابراین در آینده نزدیک وضعیت سوریه مشخص خواهد شد و اگر جنگی در سوریه رخ دهد بدون شک فراگیر خواهد بود. در غیر این صورت این امکان وجود دارد دو بازیگر قدرتمند سوریه یعنی روسیه و آمریکا ناچار تن به راه حل جدید برای حل بحران سوریه بدهند تا از بروز جنگ بین این دو بازیگر در سوریه اجتناب شود. از این رو شاید بتوان احتمال داد که اگر هم حملاتی به سوریه اتفاق بیفتد، آمریکا در این جنگ با مواضع روسها در سوریه کاری نخواهد داشت، زیرا در این صورت تغییرات در سطح قدرتهای بزرگ جهان محتمل خواهد بود.
هشدار جامعهشناسان به رشد طلاق در ایران
روزنامه ایران در گزارشی به بهانه انتشار آمار رشد طلاق در ایران نوشت: سازمان ثبت احوال کشور در تازهترین اظهارنظر خود از افزایش بیسابقه طلاق در سال ۹۶ خبر داد. براساس اعلام سخنگوی این سازمان، آمار طلاق در سال ۹۵، ١٦٥ هزار و ٩٧١ مورد بوده که این میزان در سال ۹۶ به ۱۷۴ هزار و ۵۹۷ واقعه رسیده است. «سیفالله ابوترابی»، همچنین با اعلام ثبت ۶۰۸ هزار و ۹۷۷ مورد ازدواج در سال ۹۶، از رسیدن نسبت طلاق به ازدواجهای ثبت شده به ۲۹ درصد خبر داد که این میزان بالاترین آمار در تاریخ ثبت احوال ایران از سال ۱۳۴۴ است. به این معنی که در سالهای گذشته شاخص طلاقهای ثبت شده، رشد صعودی داشته، اما در سال ۹۶ به بالاترین میزان خود رسیده است! براین اساس، کارشناسان ضمن هشدار نسبت به افزایش بیسابقه طلاق در کشور از فروپاشی نهاد خانواده در آیندهای نزدیک خبر میدهند. آنها معتقدند که «طلاق» برای برخی زوجهای جوان به دستاویزی برای شوخی تبدیل شده، به طوری که آنها با برگزاری جشن طلاق در تالارهای مجلل و ریختوپاشهای عجیب و غریب، هیچ ابایی برای اعلام جدایی خود ندارند. آنطور که معاون توسعه و پیشگیری سازمان بهزیستی به «ایران» میگوید: تداوم این روند غلط میتواند جامعه را با چالشها و آسیبهای جدی روبهرو کند.
براساس آمار ثبت احوال کشور، روند صعودی طلاق از آغاز دهه ۷۰، آغاز شده است، اما از اوایل دهه ۸۰ همزمان با افزایش تعداد ازدواجها که بیشتر مربوط به متولدین دهه ۶۰ بود، تعداد طلاقها دوباره افزایش یافت، تا جایی که در سال ۸۵، تعداد طلاقها به بیش از دو برابر سال ۷۵ رسید. با این حال از سال ۸۹، با آغاز کاهش تعداد ازدواجها، تعداد طلاقها همچنان در حال افزایش است. البته به گفته جامعه شناسان، افزایش تعداد این آسیب در دهه ۸۰ و ۹۰ دلایل متعددی میتواند داشته باشد. «امان الله قرایی مقدم» - جامعه شناس- تنوع طلبی دختران را یکی از عوامل اصلی بالا رفتن آمار طلاق در کشور میداند و میگوید: «گاهی مشاهده میکنیم یک زوج پس از گذشت ۲۴ ساعت از ازدواج شان، به خاطر دعوا بر سر یک پیتزا از یکدیگر طلاق میگیرند. امروزه طلاق در بسیاری از زوجهای جوان از حالت یک معضل خارج شده و به دستاویزی برای شوخی تبدیل شده است. برگزاری جشنهای طلاق نیز این موضوع را تأیید میکند.» او ادامه میدهد: «تعداد زیادی از زوجهای جوان به ازدواج نگاه احساسی دارند. رواج دوستیهای قبل از ازدواج و بدبین شدن زوجها نسبت به یکدیگر هم موجب بروز اختلاف در میان آنها میشود.»
قرایی مقدم، مسئولیت پذیر نبودن دختران و پسران را یکی از عوامل اصلی افزایش طلاق میداند و تأکید میکند: «بیکاری و مشکلات اقتصادی یکی از مشکلات اصلی خانوادهها است که این موضوع میتواند موجب بروز اختلاف میان آنها شود.» این جامعه شناس با اشاره به تفاوت دیدگاه زن و مرد نسبت به مقوله ازدواج، میگوید: «میان طرز تفکر دختران و پسران اختلاف نظر وجود دارد، به طوری که دختران ما به مسائل جامعه، رویکرد جدیدتری دارند، در حالی که پسران قدیمیتر فکر میکنند.
به طور مثال، مرد خانواده تصور میکند که همسرش باید از او اطاعت کند، اما زن امروزی این دیدگاه را قبول ندارد.» به گفته این جامعه شناس، اشتغال زنان یکی از مسائلی است که موجب شده تا آنها مثل گذشته نیازمند مردان نباشند و نوعی آزادی را برای خود در نظر بگیرند که همین مسأله نرخ طلاق را افزایش میدهد.». براساس تحقیقاتی که در سالهای گذشته در ۸۶۰ زن متأهل ساکن کرج انجام شد، ۳۳ درصد آنها دارای مشکلاتی خاص بودند. البته این مسأله در کلانشهرها بیشتر از روستاها است که یکی از دلایل این موضوع تفاوتهای فرهنگی میان آنها است.» وی ازدواج اجباری را یکی دیگر از عوامل طلاق و همینطور خودکشی دختران نام میبرد و میگوید: «ناتوانی جنسی در مردان هم یکی دیگر از موضوعاتی است که این روزها برخی از آنها به علت دغدغههای اقتصادی به آن دچار شدهاند و همین مسأله هم در سرد شدن روابط میان زوجین بیتأثیر نبوده است.»
نیاز ترامپ به خودنمایی جنگی
جوان در یادداشتی با عنوان نیاز ترامپ به خودنمایی جنگی با موضوع قرار دادن مواضع جنگ طلبانه و جنجالی اخیر ترامپ نوشت: دونالد ترامپ، رئیسجمهور امریکا، روز یک شنبه گذشته گفته بود که «طی ۲۴ تا ۴۸ ساعت آینده ضمن مشورت با مقامات نظامی کشورش و بررسی شرایط سوریه تصمیمی اساسی اتخاذ خواهد کرد.»این ضربالاجل در نیمهشب چهارشنبهشب به پایان رسید و نشانههای بسیاری وجود دارد مبنی بر اینکه تصمیم او انتخاب گزینه نظامی است. افزایش قابلتوجه گشتزنی جنگندههای امریکایی در مرز عراق و سوریه، بیانیه سازمان هوایی اروپا برای خودداری از پرواز هواپیماهای غیرنظامی در سواحل شرقی مدیترانه و سوریه به مدت ۷۲ ساعت و حرکت ناو هواپیمابر یواساس ترومن به همراه ناوهای تهاجمی از پایگاه دریایی نورفک ویرجینیا به سمت دریای مدیترانه از جمله این نشانهها هستند و آخرین نشانه هم پیام توئیتری ترامپ در روز چهار شنبه است که روسیه را مورد خطاب قرار داده و نوشته: «روسیه متعهد شده هرگونه موشک شلیک شده به سوریه را ساقط کند. پس، روسیه آماده باش چرا که موشکهایی خواهند آمد که کاملاً خوشگل، جدید و هوشمند هستند!»
روسها در مقابل این نشانهها ساکت ننشستهاند و هر یک از مقامات سیاسی و نظامی این کشور در این دو سه روز سعی کرده تا پاسخ امریکاییها را بدهد. آلکساندر زاسیپکین، سفیر روسیه در لبنان، گفته: «اگر امریکا حملهای صورت دهد، آن موشکها ساقط میشود و علاوه بر آن، منبع شلیک آن موشکها هم هدف اصابت قرار میگیرد.» او این حرف خود را مستند به سخنان ولادیمیر پوتین، رئیسجمهور روسیه، کرده و با سخنان سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، هماهنگی دارد که گفته بود در صورت وقوع حمله امریکا به سوریه، روسیه تعهداتی در قبال دمشق دارد. از سوی دیگر، روسها درگیری با امریکا را تنها در حالتی مطرح کردهاند که حمله امریکا به سوریه باعث به خطر افتادن جان نظامیهای روسی بشود به نحوی که یوگنی سربرنیکوف، معاون اول کمیته دفاعی سنای روسیه، میگوید چنانچه جان نیروهای روسی به خطر بیفتد، «واکنش روسیه فوری خواهد بود» و ولادیمیر چیجوف، نماینده دائم روسیه در اتحادیه اروپا، هم میگوید: «مسکو به واشنگتن در مورد پیامدهای خطرناک حمله احتمالی به سوریه و کشته شدن نیروهای روس در آنجا ولو تصادفی هشدار داد.» در حالی که ترامپ با آن پیام توئیتری خود عزمش را برای آتشافروزی در سوریه نشان داده، این دست واکنشهای متفاوت روسها باعث شده عکسالعمل مسکو چندان مشخص نباشد.
در وهله نخست، به نظر میرسد که روسها نمیخواهند با تأکید تمام عیار بر رودرویی نظامی با امریکا وضعیت فعلی را پیچیدهتر از این که هست بکنند و تنها در پاسخ به پیام توئیتری است که زاسیپکین از انهدام موشکهای امریکایی و حتی منبع شلیک آنها میگوید. روسها به این ترتیب حرکت خود در وضعیت فعلی را آهسته و گام به گام تنظیم کردهاند تا اینکه در هر مرحله برخورد متناسب با آن مرحله را پیاده کنند. آنها در مرحله فعلی کمک به ارتش سوریه برای آمادگی دفاعی را در دستور کار قرار دادهاند چنان که فرماندهی ستاد ارتش سوریه از نیمه شب سه شنبه و به مدت ۷۲ ساعت تمامی بخشهای نظامی را به حالت آمادهباش قرار داده است. به نظر میرسد که آمادگی سیستمها دفاع موشکی در این مرحله مد نظر گرفته شده و علاوه بر ارتش سوریه، یگانها روسی و از جمله سیستم اس ۴۰۰ آن آماده مقابله با حملات امریکاییها و متحدانش شدهاند. این نحو حرکت آهسته روسی باعث شده دست کم دو متحد اصلی امریکا با احتیاط از حمله به سوریه بگویند به نحوی که ترزا می، نخستوزیر بریتانیا، میگوید تنها در صورتی میتواند دستور یک حمله را صادر کند که دست داشتن دولت سوریه در حمله شیمیایی دوما معلوم شود و امانوئل ماکرون، رئیسجمهور فرانسه، هم میگوید حمله نظامی به سوریه همپیمانان این کشور را شامل نمیشود و «هدف تأسیسات شیمیایی دولت سوریه خواهد بود.»
در این میان، نکته مهم و البته نامعلوم در برنامه جنگی ترامپ است. مشکل اینجا است که او به شدت نیاز شخصیتی به خودنمایی دارد و به قول روزنامه انگلیسی گاردین، او دوست دارد که خودش را به عنوان یک فرد قدرتمند نشان دهد و از این جهت هم با باراک اوباما، رئیسجمهور پیشین امریکا، قابل مقایسه نیست. همین نکته نامعلوم و نیاز مفرط ترامپ به خودنمایی باعث شده اوضاع فعلی بسیار بغرنج بشود و باید دید که جنون او تا چه حد و اندازهای خواهد بود و تنها مثل حملات محدود سال گذشته به پایگاه هوایی العشیرات سوریه خواهد بود یا اینکه به قول تارنمای راس بالت، جنگ جهانی سوم یا دست کم درگیری گسترده تازه بین قدرتهای بزرگ دنیا را به دنبال خواهد داشت.