با انتشار لایحه بودجه ۹۸، حوزه‌هایی همچون علم و فناوری قدری با بی‌مهری روبه رو شده و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و زیر مجموعه‌های آن را به دردسر انداخته است.
به گزارش دانشجو، محیا معصومی- چند سالی است که حوزه علم و فناوری بیش از پیش مورد توجه مسئولان و صاحب‌نظران قرار گرفته است و بهای زیادی به آن داده می‌شود چرا که فعالیت در این حوزه نه تنها جوانان کشور را به سمت کارآفرینی و خلق ثروت سوق داده بلکه به واسطه ایده‌های نوآورانه و کسب‌وکار‌های نوپا، بسیاری از مسائل و چالش‌های مردم و جامعه مرتفع گشته است.
اما همانطور که نهال کاشته شده به حمایت و شرایط محیطی مناسب برای رشد و بالندگی نیاز دارد، جوانان و فعالان حوزه علم و فناوری هم به حمایت نیاز دارند تا بتوانند قدم‌های بزرگ و موثر بردارند و به طور کلی انگیزه‌ای برای فعالیت داشته باشند. این حمایت تنها حمایت‌های معنوی را شامل نمی‌شود و حمایت‌های مادی هم می‌طلبد، این حمایت‌ها تا حد زیادی با بودجه اختصاص یافته از سوی دولت تامین می‌شود.
وقتی بودجه با سلایق و برنامه‌ریزی‌های مسئولان جور در نمی‌آید
مسئولان دولتی و حکومتی همواره با در نظر گرفتن شرایط حاکم بر جامعه سعی می‌کنند بهترین برنامه‌ریزی و تقسیم‌بندی بودجه‌ای برای سازمان‌ها، ارگان‌ها و دستگاه‌های اجرایی را داشته باشند، اما طبیعی است که این تقسیم‌بندی گاهی با سلایق و برنامه‌ریزی‌های برخی مدیران جور در نمی‌آید و با انتشار لایحه بودجه گلایه‌ها و نارضایتی‌هایی را شاهد هستیم.
البته در مواردی این گلایه‌ها دور از حق نیست و دیده می‌شود که با شرایط خاص کشور کاهش بودجه‌های برخی حوزه‌های مهم فعالیتی، چالش‌های بزرگی را به بار می‌آورد؛ یکی از همین موارد کاهش بودجه سال ۹۸ حوزه علم و فناوری است که با اعتراضات زیادی همراه شده است.
با نگاهی اجمالی به جدول لایحه بودجه سال ۱۳۹۸ که از سوی سازمان برنامه و بودجه کشور منتشر شده است به راحتی می‌توان دید که بودجه معاونت علمی و فناوری نسبت به سال قبل با کاهش چشمگیری مواجه شده است و از این حیث صاحب نظران و مسئولان این معاونت بسیار نگران هستند.
علم و فناوری نباید درگیر تحریم‌ها و کاهش بودجه شود
شرایط بودجه‌ای با توجه به تحریم‌ها قابل درک است، اما حوزه علم و فناوری نباید دچار تهدید بودجه‌ای و با سایر حوزه‌ها یکسان دیده شود، درواقع هرچند که کشور در شرایط سخت اقتصادی و تحریم‌های ظالمانه قرار گرفته است، اما این مسئله دلیل نمی‌شود بخش‌های اساسی و درآمدزایی همچون علم و فناوری را درگیر کاهش بودجه کنیم.
جواد ساداتی نژاد عضو کمیسیون آموزش مجلس شورای اسلامی یکی از معترضان کاهش بودجه علم و فناوری در لایحه بودجه ۹۸ است که درباره این کاهش بودجه بیان کرد: اگر بخواهیم بودجه سال ۹۸ را مرور کنیم باید بگوییم دولت، بودجه ۹۸ را در شأن علم و فناوری ندیده است.
وی با بیان اینکه انتظار داریم بودجه بر اساس اسناد بالادستی تنظیم شود، ادامه داد: در لایحه بودجه نقاط قوت و ضعفی وجود دارد و در برخی بخش‌ها مانند معاونت علم و فناوری ۴۰ درصد کاهش بودجه داریم، درواقع ستاد نانو، بنیاد نخبگان، بیو و هوافضا افت بودجه دارند و قطعا امور این ستاد‌ها به بخش‌های دیگری هم واگذار نشده است.
کاهش ۴۰ درصدی بودجه معاونت علمی و فناوری در سال آینده
این تنها اعضای کمیسیون‌های مجلس نیستند که به دادخواهی و گلایه‌مندی از کاهش بودجه علم و فناوری به پا خواسته‌اند و در صحبت با برخی مسئولان معاونت علمی و فناوری این گلایه‌مندی به وضوح قابل درک است؛ البته برخی مدیران مجموعه‌ها همواره بر این باورند که ایجاد هیجان و تشویش در این باره کورسوی امید و انگیزه را هم از بین می‌برد و بهتر است حتی الامکان این موضوع بین مسئولان و مدیران باقی بماند تا اینکه به صورت عام مطرح شود. با این حال گفتگوی کوتاهی با علیرضا دلیری معاون توسعه مدیریت و جذب سرمایه معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری ترتیب دادیم تا بیشتر درباره کاهش بودجه معاونت علمی بدانیم.
دلیری در گفتگو با خبرنگار دانشگاه خبرگزاری دانشجو درباره بودجه معاونت بیان کرد: بودجه ۹۸ تعیین شده برای معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری نسبت به سال گذشته با کاهش روبه رو بوده است.
وی ادامه داد: هرچند که نگاه سازمان برنامه و بودجه کشور به مسئله بودجه حوزه علم و فناوری نگاهی کاهشی نبوده، ولی این امر اتفاق افتاده است و حال بودجه پژوهش و فناوری حدود ۴۰ درصد نسبت به سال گذشته کاهش دارد.
دلیری اظهار داشت: به دنبال این هستیم که علم و فناوری از تصمیمات آینده منفعت ببرد نه اینکه متضرر شود لذا امیدواریم که این مسئله در مجلس شورای اسلامی اصلاح شود.
معاون توسعه مدیریت و جذب سرمایه معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری با بیان اینکه نگاه مجلس شورای اسلامی و سازمان برنامه و بودجه کشور نسبت به افزایش بودجه حوزه علم و فناوری مثبت است، توضیح داد: بدون شک اگر چنین کاهشی را در بودجه سال آتی داشته باشیم برای حمایت از فناوری و شرکت‌های دانش بنیان با مشکلات جدی مواجه خواهیم شد.
کاهش بودجه گریبان ستاد نانو را هم گرفت
ستاد ویژه توسعه فناوری نانو بعنوان زیر مجموعه معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری از این قاعده مستنثی نیست و با وجود پیشرفت‌های اخیر و وسعت فعالیت‌های هدفمند و نوآورانه، کاهش بودجه بالطبع گریبانگیر آن‌ها نیز شده است.
سعید سرکار دبیر ستاد ویژه توسعه فناوری نانو در گفتگو با خبرنگار دانشگاه خبرگزاری دانشجو درباره کاهش بودجه این ستاد عنوان کرد: سال گذشته از حدود ۷۷ میلیارد تومان بودجه تصویب شده برای ستاد فناوری نانو تنها ۴۰ درصد یعنی حدود ۴۴ میلیارد تومان محقق و اختصاص داده شد.
وی ادامه داد: با این حال بودجه سال ۹۸ ستاد فناوری نانو نسبت به سال قبل حدود ۴۰ درصد کاهش پیدا کرده است یعنی بودجه کل سال ۹۸ ستاد نزدیک به ۴۳ میلیارد تومان است.
مسئولان باید به مواردی که اشتغال جوانان را سبب می‌شود توجه کنند
سرکار اظهار داشت: با توجه به آنکه فروش محصولات نانو حدود ۱ میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومان بوده و از این مبلغ ۲۰۰ میلیارد تومان مربوط به صادرات محصولات است، دولت باید توجه بیشتری را به این بخش داشته باشد.
دبیر ستاد ویژه توسعه فناوری نانو با بیان اینکه دولت باید جوانب فعالیت‌ها و درآمدزایی شرکت‌ها و ستاد‌های تحت پوشش آن را مد نظر قرار دهد، اعلام کرد: درخواست برای توجه بیشتر از آن حیث است که اشتغالزایی ما از نوع کارگری نیست و اشتغال دانشگاهی است.
وی ادامه داد: جامعه ما درحال حاضر با معضل بیکاری جوانان روبه رو است و برای حل هرچه بیشتر و بهتر این موضوع اشتغالزایی دانشگاهیان و جوانان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
کاهش بودجه دولتی به چه قیمتی؟
طبیعی است که کاهش بودجه، فعالیت‌های هر سازمان و نهادی را تحت الشعاع قرار می‌دهد و آن‌ها را برای رسیدن به اهداف بلند مدت و حمایت‌های همه جانبه با مشکل مواجه می‌سازد، البته این مشکلات گاه زندگی چندین نیروی انسانی و خانواده‌های تحت پوشش آن‌ها را هم به خطر می‌اندازد.
هرچند که بیشتر والامقامان کشور معتقدند برای رهایی از این چالش و بهینه مصرف کردن بودجه‌های مصوب باید از بخش خصوصی کمک گرفت و فعالیت‌های درآمدزا را بیش از پیش انجام داد تا کاهش بودجه دولتی حتی المقدور جبران شود و زمانی فرا رسد که دیگر به بودجه‌های دولتی متکی نباشند، اما تا رسیدن به این ایده‌آل و محقق شدن چنین اندیشه‌ای بهتر است نگاه به برنامه‌ریزی‌ها و تقسیم‌بندی‌ها تغییر کند.
تمام کشور‌های درحال توسعه و حتی توسعه یافته به حمایت‌های همه جانبه از دانشجویان و دانشگاهیان و بال و پر دادن به ایده‌های نوآورانه می‌پردازند و معمولا بیشترین بودجه‌ها را صرف تربیت نیروی انسانی جوان و پیشرفت علم و فناوری می‌کنند چرا که معتقدند توسعه علم و به طبع آن فناوری می‌تواند درآمدزایی‌های کلانی را برای آن‌ها به ارمغان آورد و اینگونه هزینه‌های صرف شده را دو برابر به دامان خود بازگردانند.
با این حال برای ایران و شرایط تحریم‌های حاکم بر آن بهتر است بگوییم حوزه علم و فناوری به بودجه کلان و بیشتر از بقیه حوزه‌ها نیاز ندارد و امیدواریم مسئولان با نگاهی ویژه‌تر به این حوزه اگر توانایی افزایش بودجه را ندارند دست کم کاهش بودجه را به حداقل‌ترین میزان خود برسانند تا اشتغالزایی جوانان دانشگاهی، خلق ثروت، رشد ایده‌های نوآورانه و فناورانه، ساختن کشوری هوشمند و قدرتمند و ... را بیش از گذشته شاهد باشیم.
