اولین دوشنبه فروردین ۹۸ سیلی ویرانگر شیراز را به هم ریخت. هزاران میهمان و مسافر نوروزی این شهر را به قصد تماشا و اقامتی چند روزه انتخاب کرده بودند تا از حافظیه و آرامگاه سعدی گرفته تا بازار و حمام وکیل را از نزدیک ببینند و از هوای دلپذیری که انتظار داشتند لذت ببرند. همه چیز میتوانست خوب پیش برود آنهایی که از دروازه قرآن شیراز عبور میکردند میتوانستند به قصد اقامتی چندروزه سوییت یا هتلی بگیرند و برای دقیقه به دقیقه دیدن زیباییهای این شهر برنامه بچینند. میهمه چیز میتوانست خوب پیش برود اگر خشم طبیعت با پشتیبانی غفلت و بی تدبیری سالیان مدیریت نادرست و معیوب پشت میزنشینان هفت سین نوروزی مردم را به هم نمیریخت و کام ایران را تلخ نمیکرد.
به گزارش تابناک، مسیل مهم شمالی شیرازدر مجاورت دروازه قرآن سالها بود به خیابان تبدیل شده بود و لابد هنگام بهره برداری از آن به عنوان توسعه شهری و زیباسازی شیراز نام برده و روبان سرخ بریده و سوتها وکفها برایش زده بودند.
کشور درگیر سیل گلستان بود و مردم از شهرهای مختلف کمکهای نقدی و غیر نقدی خود را به معتمدین خود میدادند تا به دست هموطنان گرفتار سیلی کم سابقه در گلستان برسانند. مردم همواره پیشروتر از دولت، نهادهای حاکمیتی و سازمانهایی که برای همین روزها ایجاد، تجهیز و تعبیه شده اند دست به کار میشوند. شبکههای اجتماعی سرعت کار را بالا برده و قبل از اینکه دولت تصمیم بگیرد دلیل عدم حضور استاندار استان سیل زده را با چه ادبیاتی به اطلاع مردم برساند خود را به آق قلا و گمیشان رسانده بودند. مردمی که با تورم و گرانی شدید درگیر سنگینترین مشکلات اقتصادی سالهای اخیر بودند از شرق و غرب و شمال و جنوب ضمن اعتراض به آنچه مدیریت بحران در کشور نامیده میشود خود آستین بالا زده بودند – که صبر کردن و تماشای از بین رفتن جان و زندگی هم وطن خود برای مردمان این سرزمین کار آسانی نیست. حتی برای زلزله زده کانکس نشین سرپل زهابی که فرستادن بستههای مواد غذایی و بهداشتی به گلستان را اولیتر از کارهای نمایشی بعضی سلبریتیها میدانست.
هنوز آب در گلستان فروکش نکرده بود که خبر از کشته شدن ۱۹ نفرو مصدومیت دهها نفر در صبح دوشنبه، شیراز را به وضع بی مثالی تبدیل کرد. انتشار تصاویر کودکی زیر آب گل آلود و تقلای مرد و زنی برای اینکه سیل او را نبرد پیامهای تبریک عید و گرانی این جنس و آن جنس را به فراموشی کشاند.
همه شوکه شده بودند که هشدارهای هواشناسی برای مسولین منجر به چه اقدام عملی شده بود و اطلاع رسانی برای مسافرین به چه شکلی بود که این حادثه غم بار به این راحتی و به این سرعت عید امسال را چنین سیاه کرد. چگونه میشد باور کرد یک مرکز استان که از مقاصد اصلی گردشگری جنوب کشور است چنین بی مقدمه آبستن خسارتی چنین بزرگ شود.
بی تدبیری ها، بی کفایتی ها، عدم مدیریت درست پیشا بحران و پسا بحران شگفت آور و تلخ بود. هنوز هم هست. اما مردمان شیراز از همان بعد از ظهر روز سیلابی دوشنبه منظرهای دیگر از مناظر انسانی سرزمین مان را به نمایش گذاشتند.
بی اینکه پیامکی ارسال شود، بنری چاپ و چسپانده شود، بخشنامهای ابلاغ و دستوری از تهران و ... صادر شود خود آستین بالا زده بودند و تسلای خاطر میهمانان آسیب دیده شهرشان شدند. یکی با ماژیکی روی مقوا نوشته بود اسکان رایگان مسافر سیل زده در منزل، دیگری از در اختیار گذاشتن اتاقهای هتل خود نوشته بود و صدهای دیگر آگهی اینترنتی منتشر کرده بودند که مردم آسیب دیده شما تنها نیستید. ما پشت شما ایستاده ایم ما پشت هم ایستاده ایم. صافکار آگهی میداد برای تعمیر و صافکاری خودروی آسیب دیده در سیل نگران هزینه اش نباشید و آن یکی از تعمیر رایگان گوشیهای همراه خراب شده در سیل شیراز خبر میداد. اینها نه شعار بود و نه نمایش. مردم شیراز در همین یکی دو روز نشان دادند که برای پناه دادن همنوع خود منتظر بخشنامه و دستور کسی نمینشینند. هم وسعت کارشان بزرگتر از کارهایی بود که سازمانها و نهادهای مدیریت بحران وظیفه آن را داشتند و هم سرعت عملکردشان.
این اتفاق خوب که در بستر حادثهای تلخ خود را نشان داد درس خوبی بود برای مردم که به قدرت و توانایی خویش در سختترین روزها پی ببرند و تجربه خوبی بود برای دولت و نهادهای حاکمیتی که در شیوه مدیریت و تصمیم گیریهای خود تجدید نظر کنند و فرصت را برای بخش مردمی، بخشی که از آن به عنوان جامعه مدنی نام برده میشود مهیاتر سازند تا در چنین روزهای سخت با دستانی بازتر و شکلی متشکلتر در قالب سازمانهای مردم نهاد آموزش ببینند و از سرمایه عاطفه انسانی خود برای همراهی و همیاری همدیگر در روزهای سخت استفاده کنند؛ که سرمایه عواطف انسانی و شعور نوع دوستی در چنین موقعیتهایی بیشتر از دهها دستگاه عریض و طویل ناکارآمد مفید و مؤثر است. هرچند این ماجرا از خسارات ناشی از قصورهای فراوان و ضعفهای شدید مدیریتی دولت و نهادهای حاکمیتی در مواجهه با چنین بحرانهایی ذرهای نمیکاهد و توجیه کننده قصور در وظایف ذاتی دولت در پیشگیری از بحران و مدیریت آن در کنار پشتیبانی از آسیب دیدگان نیست.
مردم شیراز گل کاشتند چنانکه مردم مناطق مختلف کشور در حوادث مشابه از زلزله سرپل ذهاب گرفته تا زلزله آذربایجان نیز همت و توان خود را نشان داده بودند.