پشت پرده واگذاری بی‌سروصدای پیام‌رسان صداوسیما چیست؟

با انتشار آگهی مزایده پیام‌رسان سروش، پرسش‌های فراوانی درباره چرایی از تاسیس و علت و کیفیت واگذاری این پیام‌رسان مطرح شد؛ پرسش‌هایی که پاسخ‌هایشان می‌تواند این فضای مبهم را پیرامون یکی از پربحث‌ترین محصولات سازمان صداوسیما شفاف نماید و پاسخی به نقدهای گسترده‌ای باشد که پس از افشای این ماجرا در فضای مجازی مطرح شده و شائبه‌هایی را درباره انگیزه و فرآیند این واگذاری و مسائل پیرامونی در پی داشته است.

به گزارش «تابناک»؛ سازمان صداوسیما با انتشار یک فراخوان اعلام کرده که مالکیت «پیام رسان سروش» را می‌فروشد؛ فراخوانی که زمانی آگهی‌اش دست به دست شد که مهلت درخواست برای حضور در مزایده خرید به پایان رسیده بود. رقم دقیق برآورد شده برای این مزایده مشخص نیست؛ اما با توجه به آنکه معمولاً ضمانت ۵ درصدی از شرکت کنندگان اخذ می‌شود و ضمانت بانکی برای حضور در این مزایده یک میلیارد و نهصد میلیون در نظر گرفته شده، برآورد صورت پذیرفته از قیمت ۳۸ میلیارد تومانی این پیام‌رسان از منظر مدیران صداوسیما حکایت دارد.

سروش نرم افزاری است که در دوران فعالیت رسمی تلگرام و به عنوان رقیب داخلی از سوی یک شرکت وابسته به صداوسیما تولید شد، اما درباره آن حرف و حدیث‌های فراوانی مطرح بود. این پیام رسان پس از فیلتر تلگرام به عنوان یکی از پیام‌رسان‌های داخلی معرفی شد و صداوسیما به طور ویژه کوشید در برنامه‌هایش به تبلیغ و ترویج پیام‌رسان خود بپردازد، هرچند در این زمینه به موفقیت ویژه‌ای دست نیافت. به زعم مدیران پیشین صداوسیما این پیام رسان ناقص و دارای اشکال بود و به باور مدیران این پیام رسان، علت عدم توفیق در جذب مخاطب، امکان دسترسی بخش وسیعی از مردم به تلگرام با اجرای یکسری تمهیدات فنی ساده و از متولیان فضای مجازی در این زمینه گلایه‌مند بودند.

بخشی از سهام پیام رسان سروش در انتهای سال ۱۳۹۶ از صندوق بازنشستگان صداوسیما به موسسه جام‌جم که عمدتاً با روزنامه جام جم شناخته می‌شود، واگذار شد و سید جعفر خورشاد، مدیر عامل شرکت «توسعه فناوری رسانه سروش» درباره این اقدام گفته بود: «از آنجا که سهامداران عمده این شرکت هر دو فنی بودند و تقویت بازوی رسانه‌ای و حقوقی این پیام رسان حیاتی به نظر می‌رسید، لذا سهام شرکت سروش رسانه که یک شرکت فنی وابسته به صندوق بازنشستگی سازمان صدا و سیماست به منظومه فرهنگی رسانه‌ای جام جم ـ که یک موسسه تخصصی فرهنگی، رسانه‌ای است ـ منتقل شد.» و از طرفی در شهریور ۱۳۹۷ اعلام شد، سید میثم سید صالحی، مدیرعامل پیشین پیام رسان سروش، مدیرعامل مؤسسه جام‌جم شد.

در این شرایط در طول سال جاری اعلام شد، نرم افزار تازه‌ای با نام «سروش پلاس» راه اندازی شده که مطابق با آمار مجموعه کافه بازار، پیام رسان سروش ۵۰۰ هزار کاربر فعال و پیام رسان سروش پلاس، دو میلیون کاربر فعال دارد؛ هرچند ممکن است گروه‌های دیگری نیز این نرم افزار را از سایر بستر‌ها دانلود و نصب کرده باشند، در مجموع به نظر می‌رسد برند اصلی اکنون «سروش پلاس» باشد. یکی از پرسش‌های دیگر همچون انگیزه مسئولان صداوسیما از واگذاری است، سطح واگذاری این پیام رسان است که آیا کل برند واگذار و یا «سروش پلاس» یا «سروش» در این مزایده فروخته می‌شود؟

مرتضی رحیمی، که ظاهراً سروش پلاس را راه‌اندازی کرده بود، در مرداد ۱۳۹۸ در مصاحبه‌ای اعلام کرده بود که این اپلیکیشن کاملاً مستقل از صداوسیماست: «سروش پلاس کاملاً جداگانه و مستقل از صداوسیما توسعه پیدا کرده و به احتمال زیاد تا پایان تابستان ری‌برند خواهد شد. این مساله البته به تصمیمات بخش خصوصی ارتباط دارد، ولی آنچه مشخص است، این که مسیر سروش پلاس از سروش جداست. هرچند ما می‌خواهیم در سمت بک-اند و ارتباط داده‌ها اتفاقی بیفتد که کاربران به آرشیو خود و کانال‌هایی که دنبال می‌کردند، دسترسی داشته باشند، در هر صورت تکنولوژی این پیام رسان کاملاً متفاوت از سروش است. پیام‌رسان سروش‌پلاس از همان ابتدا و با توجه به عدم فهم درست صداوسیما از موضوع و عدم سرمایه‌گذاری صحیح یا حتی شراکت منصفانه با سرمایه‌گذار جدید، توسط سهامدار خصوصی شرکت تفرس و مستقل توسعه پیدا کرد. جهت احترام به کاربران سروش‌پلاس، ارتباط پلاس با سابقه گفتگو‌ها و کانال‌های سروش حفظ شد.» اما اکنون مسئولان صداوسیما می‌گویند هر دو پیام رسان ذیل یک برند و مالکیت و هر دو واگذار می‌شوند.

در مقابل محمد خورشاد، مدیرعامل سابق و رییس هیات مدیره کنونی پیام‌ رسان سروش در این زمینه گفته است: «این مزایده برای کل مجموعه است. البته ما دو عدد سروش به آن معنی نداریم. کل پیام رسان سروش متعلق به صداوسیماست. شرکت «ستاک هوشمند شریف» [توسعه دهنده سروش پلاس] در زمانی که صداوسیما تصمیمی جهت هزینه برای این پیام رسان نداشته، آمده و سروش پلاس را توسعه داده است. نام پلاس هم نشان دهنده همین است که محصول مرتبط با سروش و ادامه راه سروش است. این شدنی نیست که شما روی طبقه اول ساختمانی که متعلق به صداوسیماست، طبقه دوم را بسازید، بعد بگویید این طبقه را من ساخته‌ام و همه‌اش متعلق به من است. در ورودی این ساختمان کجاست؟ تیم آقای رحیمی به قول خودشان احساس تکلیف کردند که اگر صداوسیما متوجه اهمیت موضوع نیست و درگیر مسائل دیگری است، ما که می‌فهمیم و ما برویم کارمان را درست انجام دهیم. نام پلاس، نشان می‌دهد که این پیام رسان هم زیرمجموعه سروش است و اکنون هم این مزایده برای کل مجموعه پیام رسان سروش است.»

در واقع در شرایطی هنوز تکلیف مالکیت سروش پلاس مشخص نیست و خریداران دقیقاً نمی‌دانند در صورت خرید سروش آیا همه مجموعه به آنها واگذار می‌شود یا کنترل کنندگان سروش پلاس مقاومت خواهند کرد و این پیام رسان را تحویل خریدار نخواهد داد، رقم کلان 38 میلیارد تومان تعیین شده است. این در حالی است که پرسش‌های جدی دیگری نیز مطرح است که این برند برای خود صاحب یک ساختمان، تعداد سرور و مجموعه سخت افزار و دارایی‌های فیزیکی نیز هست یا صرفاً قرار است سورس این نرم افزار صداوسیما به خریدار واگذار شود. اگر صرفاً قرار است سورس نرم افزاری که بر سر مالکیتش دعواست، واگذار شود و کلیدش نیز دست‌کم در اختیار دو گروه است، رقم تعیین شده غیرواقعی و نجومی است.

در مجموع به نظر می‌رسد مسئولان صداوسیما می‌بایست پیش از آگهی مزایده، این تصمیم و تمامی ابعاد و جزئیاتش را رسانه‌ای می‌کردند و افکارعمومی اتفاقی و بدون اطلاع رسانی شفاف در جریان چنین واگذاری قرار نگیرند. نباید فراموش کرد صداوسیما و تمامی اموالش به عنوان یک نهاد عمومی تحت مالکیت عامه مردم ایران است و از این منظر می‌بایست واگذاری این اموال نیز با شفافیت حداکثری همراه باشد تا اکنون این پرسش برای اهالی فنی نیز مطرح نباشد پشت پرده واگذاری بی‌سروصدای پیام‌رسان صداوسیما چیست؟