جشنوارههای سینمایی آن چنان پرتعداد و متنوع شده که هر فیلمسازی با اندکی کوشش میتواند به شماری از این رویدادها راه یابد و کاندیدا یا برنده جوایزی نیز باشد؛ وضعیتی که اعتبار جشنوارهها و جوایز سینمایی را به چالش کشیده و این پرسش را پیش آورده که کدام جوایز و جشنوارهها از استانداردهای بالایی برخوردارند و سنگ محکی واقعی برای سنجش کیفیت فیلمها محسوب میشوند؟ در عین این پرسش پیش روست که چرا فیلمسازان با وجود بیاعتباری گروهی از رویدادها، همچنان در پی حضور در آن هستند؟
به گزارش «تابناک»؛ از عمر جشنواره فیلم ونیز که در سال 1932 برپا شد، قریب به هشتاد سال میگذرد و در این سالها در رقابت با جشنواره ونیز، رویدادهای دیگر نیز برپا شده که جشنواره کن و جشنواره برلین مهمترین آنها است. هر سال جشنواره به نوعی در کوششی معترضانه به رویدادهای دیگر راه اندازی شدهاند و اکنون به «سه بزرگ / Big Three» شهرت دارند؛ شهرتی که صرفاً متاثر از قدمتشان نیست، کما اینکه جشنواره ادینبورگ که 1947 پایه گذاری شد، به قدر جشنوارههای کن و برلین که 1939 و 1951 پایه گذاری شدند، شهرت ندارد و به همان اندازه، مقبول منتقدان و تماشاگران حرفهای نیست.
در سالهای اخیر شمار جشنوارههای سینمایی رو به فزونی گذاشته، به گونهای که اکنون در سراسر جهان هزاران جشنواره سینمایی و هزاران جایزه سینما به صورت سالیانه برپا و اهدا میشود. طیف وسیعی از این جشنوارهها و جوایز سینمایی فاقد اعتبار حداقلی هستند و گروهی نیز به قصد دریافت ورودیه از متاقضیان برگزار میشود و دارای ساختارهای مرسوم همچون افتتاحیه و اختتامیه، کاخ جشنواره و... نیستند و فیلمسازان مطرح حاضر به ارائه آثارشان به این رویدادها نیستند. جوایز سینمایی نیز به همین ترتیب رشد کمی داشتهاند و با نگاهی کوتاه میتوان با سیل جوایز مواجه شد.
این وضعیت باعث شده که صاحب هر فیلمی اقدام به ثبت نام کند، در نهایت از تعدادی از جشنواره جوایز سینمایی ببرد و از قضا رونمایی از جوایزی که فیلمها در ایران همزمان با اکرانشان میبرند، تا حدودی وابسته به همین جنس جشنوارهها و جوایز سینمایی است. در این میان چنین پرسشی پیش میآید که چگونه میتوان یک رویداد سینمایی معتبر را از یک جشنواره یا جایزه بیاعتبار یا کمتراعتبار تفکیک کرد؟ ظاهراً با فرآیند پیچیدهای مواجه هستیم اما نشانههای واضحی وجود دارد که قدرت تمیز را برای هر ناظری فراهم میآورد.
فلسفه جوایز در عصر کنونی، ارزش گذاری بر آثار است اما این ارزش گذاری چه خروجی عملیاتی دارد؟ سوای اعتبار هنری، خروجی عملیاتی این ارزش گذاری مترادف با افزایش توجه عمومی و افزایش فروش یک فیلم داستانی یا مستند است. در واقع وفتی فیلم کاندیدا و برنده جایزه اسکار میشود و یا کاندیدا و برنده جوایز جشنوارههای کن، برلین و ونیز میشود، شانس بیشتری برای اکران گسترده و فروش قابل توجه مییابد و درآمد بیشتری رای مالکان فیلم را به ارمغان میآورد. این رشد درآمد از میزان توجه عمومی به جوایز مهم سینمایی نشات میگیرند.
در واقع در دوران کنونی جشنوارههایی که جایزه شان یا باعث اکران فیلم در سطح یک قاره یک در سطح جهان می شوند، یا باعث خرید حق پخش فیلم توسط کمپانی های بزرگ جهان میشوند را میتوان جشنوارههای پراهمیتی دانست. این جشنوارهها اعتبار هنری نیز برای سازندگانش به ارمغان میآورد و معمولاً لوگوی این جشنوارهها روی پوستر فیلم نقش میبندد، چرا که توجه تماشاگر را برای تماشا در سالنهای سینما یا خرید نسخه دی وی دی فیلم جلب مینماید. در مقابل در رویدادهای سینمایی کم اعتبار، شاهد هستیم که تاثیری بر فروش فیلمها ندارد و کارگردانها که بهتر از هرکسی میدانند این جوایز تاثیری در جذب مخاطب برای آثارشان ندارند، از لوگو این فیلمها در پوستر فیلمهایشان استفاده نمیکنند.