به گزارش «تابناک» به نقل از ایسنا، دوران خدمت سربازی یکی از مقاطع مهم زندگی مردان جوان است. در این دوران فرد با شرایط جدیدی روبرو می‌شود که احتمالا هرگز در تمام زندگی خود، آن را تجربه نکرده است. محدودیت‌های خاص، تغییر در ساعت خواب، کاهش استقلال، تغییر شکل ظاهر و لباس پوشیدن، غیر قابل پیش‌بینی بودن شرایط و جدایی از خانواده و دوستان برای مدت طولانی، از ویژگی‌های اصلی دوره سربازی هستند که هر یک می‌توانند سلامت روان فرد را تحت تاثیر قرار دهند.
پژوهشگران در مطالعات قبلی تخمین زده‌اند که بین ۲۴ تا ۴۳ درصد از جمعیت بالای ۱۵ سال در ایران دچار افسردگی و اضطراب هستند. موضوع پاسداری از کشور و مرزهای آن، مستلزم وجود نیروی شاداب، سالم و متعهد است. به همین دلیل باید به بعد روانی نیروهای نظامی توجه شود و سلامت روان نیروهای نظامی و سربازان باید حفظ و ارتقا داده شود.
پژوهش‌های قبلی حاکی از آن است که وضعیت نامطلوب روانی بین سربازان تصادفی نیست و در نتیجه جریانی از اندیشه‌ها، رفتارها، موقعیت‌ها و روابط بین فردی است که اغلب ریشه در قبل از شروع سربازی دارند. برخی از نیروهای نظامی، از احساس شدید تنهایی صدمه می‌بینند و فرصتی برای دریافت کمک پیدا نمی‌کنند و دچار آشفتگی‌های هیجانی می‌شوند که اغلب به واکنش‌هایی مثل مصرف مواد و اقدام به خودکشی می‌انجامد.
با توجه به اهمیت این موضوع؛ پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی سبزوار، دانشگاه علوم پزشکی شهر کرد، دانشگاه آزاد اسلامی طبس و دانشگاه آزاد اسلامی سبزوار؛ با انجام یک مطالعه مروری میزان سلامت روان سربازان ایرانی و عوامل تاثیرگذار بر آن را مورد بررسی قرار دادند. «محمد نعمت‌شاهی»، «زهرا پارسایی‌مهر» و دیگر همکارانشان؛ پژوهشگرانی بودند که در انجام این مطالعه مشارکت داشتند.
در این مطالعه مروری، مقالات منتشر شده در بازه زمانی ۱۵ ساله بین سال‌های ۱۳۸۳ تا ۱۳۹۸ مورد بررسی قرار گرفت و کلیدواژه‌های «سلامت سربازان»، «سلامت روانی نظامیان»، «اختلالات روانی سربازان»، «ارتش»، «سرباز» و «کارکنان وظیفه» در پایگاه‌های اطلاعاتی داخلی و خارجی جستجو شد. در نهایت ۱۸ مقاله که با معیارهای این مطالعه هم‌خوانی داشتند، انتخاب شدند.
نتایج این مطالعه نشان داد که برخی سربازان ایرانی دچار اختلالات روانی مثل: افسردگی، اضطراب، اختلالات خواب، اعتیاد به مواد مخدر، مشکلات شخصیتی همچون پارانوئید، مانیا، اسکیزوفرنی، هیستری و خودشیفته هستند.
در این مطالعات عواملی متعدد فردی، خانوادگی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، مدیریتی و سازمانی در وضعیت سلامت روان سربازان ایرانی موثر هستند.
همچنین بررسی‌های این مطالعه در خصوص مقایسه وضعیت سلامت روان سربازان ایرانی با سایر اقشار جامعه نشان داد که طبق آمار شیوع اختلالات روان در سربازان نسبت به سایر اقشار جامعه کمتر است.
پژوهشگران این مطالعه می‌گویند: «با توجه به مطالعات بررسی‌شده در این پژوهش، شاهد افزایش روزافزون اختلالات روانی در قشر جوان و به خصوص سربازان وظیفه هستیم. وضعیت سلامت روانی سربازان ایرانی به دو دسته عوامل کلی برون سازمانی (محیط خانوادگی، عوامل اقتصادی، فرهنگی و روانی) و درون‌سازمانی (امکانات موجود، برخورد فرماندهان، نوع وظیفه محول‌شده و نحوه آموزش) وابسته است».
این پژوهشگران تاکید می‌کنند: «با داده‌های حاصل از مطالعات انجام‌گرفته، میزان آگاهی از وضعیت کنونی روان سربازان و عوامل موثر بر آنها افزایش‌یافته و نگرانی مسئولین بیش از پیش آشکار می‌شود و آنها می‌توانند درصدد راه‌حل‌های لازم برای حل مشکلات باشند. همچنین واحدهای مشاوره در یگان‌های نظامی می‌توانند از دیگر آسیب‌های اجتماعی احتمالی پیشگیری کنند و سلامت روانی افراد را ارتقا دهند. در این زمینه سنجش ویژگی‌های شخصیتی سربازان در بدو ورود به مراکز نظامی و برگزاری کارگاه‌های مقابله‌ای می‌تواند حتی‌الامکان از بروز آسیب‌های احتمالی پیشگیری کند».
با توجه به یافته‌های این مطالعه؛ پژوهشگران نکات بالینی کاربردی به جوامع نظامی توصیه می‌کنند:
- تشخیص به موقع اختلالات روان سربازان و درمان سریع؛
- به‌کارگیری مناسب و موثر نیروها در پست‌های خدمتی؛
- پیشگیری از بروز مشکلات ناشی از اختلالات روان سربازان مانند خودکشی، دیگرکشی، ایجاد بی‌نظمی و ناامنی؛
- انجام بهتر ماموریت‌ها؛
- پیشگیری از رفتارهای پرخطر.
نتایج این مطالعه آذرماه سال جاری به صورت مقاله علمی پژوهشی با عنوان «وضعیت سلامت روان و عوامل تاثیرگذار بر آن در سربازان ایرانی: مروری نظام‌مند» در مجله طب نظامی، وابسته به دانشگاه علوم پزشکی بقیه‌الله (عج) منتشر شده است.
ان شا الله روزی بیاید که خدمت سربازی با پرداخت حقوق مناسب، جایگاه اجتماعی مناسب و اراده و اختیار فرد باشد و مرزبانی از مرزهای کشور قدر و اهمیت خودش را بیابد.